Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng khi các doanh nghiệp xoay trục khỏi Trung Quốc

Sự dịch chuyển nhanh chóng sang các quốc gia như Việt Nam là một phần của chiến lược “China Plus one”

Theo tờ Financial Times, không gian trong Tổ hợp Công nghiệp Deep C Two ở miền Bắc Việt Nam đang trở nên vô cùng “đắt giá”, tới mức họ phải nghĩ đến việc lấn biển. Một số nhà cung cấp lớn nhất cho các công ty công nghệ toàn cầu như Apple hầu như tập trung hết tại Deep C Two, đây cũng là  địa điểm gần cảng Hải Phòng, cảng giao thương lớn nhất miền bắc Việt Nam. Căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington cùng với những rủi ro trong hoạt động kinh doanh do đại dịch Covid-19 gây ra đang thúc đẩy nhiều nhà sản xuất dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc — và Deep C, hãng phát triển cơ sở hạ tầng sản xuất Bỉ, đang chuẩn bị cho cơ hội này. Nếu thực sự có nhu cầu, “chúng tôi sẽ lấn đất ra biển”, theo bà Bùi Thị Thủy Dung, Giám đốc Marketing của Deep C cho biết.

Sự dịch chuyển nhanh chóng sang các quốc gia như Việt Nam là một phần của chiến lược “China Plus one” (Trung Quốc cộng một), để cơ cấu lại chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi căng thẳng Mỹ-Trung càng trở nên gay gắt trong công nghệ cũng như an ninh, ngày càng có nhiều doanh nghiệp lo ngại lệnh cấm giới hạn nơi họ có thể tiến hành sản xuất. Kết quả là nhiều hãng tìm cách mở thêm nhà máy sản xuất ở các quốc gia ngoài Trung Quốc. 

Koen Soenens, Giám đốc tiếp thị và bán hàng của Deep C cho biết: “Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc — dường như có một sự chuyển giao hoặc ít nhất là chuyển từ Trung Quốc đại lục sang các nước khác. Hãy hỏi các công ty nước ngoài hiện đang ở Trung Quốc, họ sẽ trả lời: Đối với thị trường Trung Quốc, chúng tôi sẽ ở lại Trung Quốc; thế nhưng để phục vụ thị trường các nước khác, chúng tôi sẽ tìm kiếm một địa điểm mới'.”

Việc chuyển dịch vẫn bị vướng mắc bởi những rủi ro về cơ sở hạ tầng, cụ thể là mạng lưới điện 

Nhưng xu hướng này cũng được cho thấy là có những rủi ro khi cơ sở hạ tầng, bao gồm cả mạng lưới điện, đang phải chịu sức ép, trong khi đất nước thì đang đối mặt với những cơn gió ngược từ nền kinh tế toàn cầu đầy biến động.

Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đã giúp hàng triệu người thoát nghèo trong 30 năm qua và Việt Nam đã giành được vị trí lớn trong chuỗi cung ứng công nghệ khi được Apple lựa chọn để sản xuất hàng triệu AirPods ở đây. Tuy nhiên, cũng theo tờ báo này, một nhà ngoại giao châu Âu hiện đang ở Việt Nam cho biết, đất nước đang ở "ngã ba đường", nơi phải tạo ra một khuôn khổ pháp lý minh bạch hơn, và đồng thời phải gỡ bỏ các cản trở “vô lý”. 

Theo dữ liệu của chính phủ, Việt Nam đã tạo ra 22,4 tỷ USD từ các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài vào năm 2022, tăng 13,5% so với năm trước. Trong khi vốn FDI giảm nhẹ trong 5 tháng đầu năm so với cùng kỳ năm ngoái, các nhà đầu tư, nhà phân tích và quan chức cho biết vẫn có nhiều tín hiệu tích cực. Việt Nam đã thu hút 962 dự án FDI mới trong 5 tháng đầu năm, tăng so với 578 dự án cùng kỳ năm ngoái.

Thị trường lao động vẫn chưa thực sự lý tưởng

Bộ trưởng tài chính Hồ Đức Phớc cũng từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn rằng cơ sở hạ tầng của Việt Nam đang "cải thiện và trở nên hiện đại hơn" và Việt Nam có một điểm thu hút lớn đối với các nhà đầu tư, đó là nguồn lao động giá rẻ vô cùng dồi dào.

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư như Soenens lại nhận thấy thị trường lao động tại Việt Nam hiện đang được thắt chặt. Pegatron, một trong những nhà cung cấp lớn nhất cho Apple, bắt đầu sản xuất thiết bị điện tử tại Hải Phòng vào năm 2021. Và đến cuối năm sau, công ty Đài Loan này hy vọng sẽ có 20.000 công nhân tại Deep C.  “Làm thế nào họ tìm thấy nguồn lao động này? Hầu hết những người lao động đều ở ngoại thành, và được đầu tư ký túc xá ” Soenens nói. 

Cách đó khoảng 150 km tại khu công nghiệp Thanh Oai, Hà Nội, nơi B. Braun sử dụng khoảng 1.100 nhân viên, công ty công nghệ y tế này đang xem xét xây dựng ký túc xá tại chỗ vì họ có kế hoạch tăng gấp đôi đầu tư và lực lượng lao động trong vòng 5 năm tới. Thị trường lao động căng thẳng và “ngày càng khó khăn hơn... Công ty nào cũng cần lao động có tay nghề cao”, ông Torben Minko, Giám đốc điều hành của B. Braun Việt Nam cho biết. “Thách thức là nguồn nhân lực. Nếu như việc xây dựng một nhà máy khổng lồ cần đến 10.000 công nhân, thì nguồn lực này sẽ lấy ở đâu?.” 

Trong khi đó, những người trẻ có trình độ cao của Việt Nam mong muốn kiếm được nhiều hơn so với mức lương tối thiểu hàng tháng, là 4,68 triệu đồng (khoảng $198). Trần Khánh Ly, một nhà phát triển kinh doanh 24 tuổi tại Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết: “Mức lương trung bình của những người ở độ tuổi của 20-30 là 15 triệu đến 18 triệu một tháng." 

Giải pháp để tiếp tục thực hiện chiến lược “China Plus one”

Một giải pháp khác, là để các nhà đầu tư lớn đóng vai trò cải thiện toàn bộ hệ sinh thái nhà cung cấp. Samsung có sáu nhà máy tại Việt Nam cũng như một trung tâm nghiên cứu và phát triển, và là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất kể từ năm 2015, họ đã làm việc với khoảng 400 công ty Việt Nam để giúp họ cải thiện chất lượng sản phẩm. 

Một giải pháp khác là các công ty di chuyển theo cụm. Deep C trích dẫn ví dụ về Pyeong Hwa Automotive, đã chuyển đến khu vực Hải Phòng cùng với ba công ty khác vào năm 2019. Bất chấp những nghi ngờ về thị trường lao động, cơ sở hạ tầng hay các vấn đề khác, ít người cho rằng chiến lược “Trung Quốc cộng một” sẽ sớm kết thúc. Deep C cho biết vẫn đang tiếp tục xem xét các quốc gia khác ngoài Việt Nam để tiếp tục thực hiện chiến lược này.