10 sự kiện kinh tế nổi bật năm 2020

1. Thực hiện thành công mục tiêu kép: Kiểm soát đại dịch, GDP tăng trưởng dương

Năm 2020 được ghi nhận là năm Việt Nam thực hiện thành công mục tiêu kép, vừa chống dịch Covid-19, vừa đạt mức tăng trưởng dương. Đây được coi là thành công của Việt Nam trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, tác động nghiêm trọng tới nền kinh tế của hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Dự báo về tăng trưởng kinh tế thế giới, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho rằng kinh tế toàn cầu giảm 4,5% năm 2020; Fitch Ratings và Oxford Economics dự báo tăng trưởng GDP thế giới năm 2020 đều ở mức giảm 4,4%. Đối với một số nền kinh tế lớn, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo GDP của Trung Quốc đạt 1,8%; GDP của Hoa Kỳ giảm 5,3%; GDP của khu vực đồng Euro giảm 8,0%; GDP của Nhật Bản giảm 5,4%%; GDP của Indonexia giảm 1,0%; GDP của Malaysia giảm 5,0%; GDP của Thái Lan giảm 8,0%; GDP của Philipine giảm 7,3% và GDP của Singapore giảm 6,2%...

2. Xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng ấn tượng nhờ sự đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Trong bối cảnh khó khăn vì dịch Covid-19, thương mại toàn cầu năm nay sụt giảm nghiêm trọng thì Việt Nam đã nỗ lực để xuất khẩu được nhiều hơn so với phần còn lại của thế giới, đặc biệt, cạnh tranh mạnh mẽ hơn khi tiêu dùng sụt giảm… 

Trong đó, một điểm sáng là năm 2020 tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt 41,25 tỷ USD, tăng 2,5% so với năm 2019. Mặc dù còn nhiều các mặt hàng xuất khẩu giảm nhưng gạo, rau, sắn, tôm, gỗ và sản phẩm gỗ, quế, mây tre vẫn duy trì giá trị xuất khẩu tăng so với cùng kỳ năm trước.  Hiện đã có 8 nhóm, mặt hàng xuất khẩu trên 1 tỷ USD và 6 nhóm mặt hàng có trị giá xuất khẩu trên 2 tỷ USD. Điều này cho thấy Việt Nam đã và đang tận dụng tốt các hiệp định thương mại FTA như EVFTA, CPTPP…

3. Chính phủ kịp thời ban hành và thực hiện hiệu quả nhiều chính sách hỗ trợ nền kinh tế vượt qua khó khăn

Cụ thể, Chính phủ đã ban hành hàng loạt các chính sách hỗ trợ các đối tượng bị ảnh hưởng do đại dịch Covid-19 như các chính sách gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất.  

Thủ tướng Chính phủ ngày 24/4 đã ký ban hành quyết định về việc thực hiện chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19. Đây là quyết định có liên quan đến khoảng 20 triệu người dân đang gặp khó khăn bởi đại dịch COVID-19, và họ đang mong chờ từng ngày có quyết định này để sớm nhận được hỗ trợ trong gói hỗ trợ an sinh xã hội 62.000 tỉ đồng theo nghị quyết của Chính phủ.

4. Nông nghiệp tiếp tục là trụ đỡ vững chắc cho nên kinh tế, quá trình tái cơ cấu nông nghiệp đạt nhiều thành tựu

Năm 2020 là năm khu vực nông nghiệp đối mặt với nhiều thách thức chưa từng thấy. Tuy vậy, toàn ngành đã nỗ lực vượt khó, sáng tạo, khát vọng vươn lên, bám sát thực tiễn, quyết liệt hành động với các giải pháp cơ cấu lại ngành, đổi mới mô hình tăng trưởng, khơi thông nguồn lực đầu tư của toàn xã hội. Trong khó khăn, nông nghiệp tiếp tục khẳng định là trụ đỡ của nền kinh tế, phấn đấu vươn lên phát triển bền vững, tham gia sâu vào hội nhập kinh tế toàn cầu, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống.

Kết quả đạt được các chỉ tiêu tổng hợp năm 2020: Tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành khoảng 2,65%. Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 41,2 tỷ USD. Trên 62% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Tỉ lệ che phủ rừng đạt 42%. Thu nhập của cư dân nông thôn đạt 43 triệu đồng/người. Năm 2020, thành lập mới 1.055 doanh nghiệp, nâng tổng số lên trên 13.280 doanh nghiệp nông nghiệp.

5.  Khởi động tiến trình chuyển đổi số nền kinh tế, thúc đẩy chuyển đổi số nông nghiệp

Quá trình chuyển đổi số đã khởi động trong năm 2020 sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong năm 2021, mở ra cơ hội tiếp theo cho nền kinh tế. Đặc biệt là chuyển đổi số trong nông nghiệp, công nghệ blockchain truy xuất nguồn gốc xuất xứ nông sản, giúp quản lý hiệu quả quá trình logistic vận chuyển sản phẩm từ nơi sản xuất đến thị trường tiêu thụ, dự báo nhu cầu thị trường. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị, niềm tin được thiết lập qua nền tảng công nghệ như blockchain; nâng cao chất lượng sản phẩm, tiệm cận và đạt yêu cầu thị trường quốc tế, hỗ trợ tạo lập hệ sinh thái sản xuất nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn. Qua đó đưa “Nông dân trở thành trí thức, trí thức cũng là nông dân”. 

6. Biến đổi khí hậu do ô nhiễm môi trường đang tác động rất mạnh mẽ, làm bất ổn kinh tế và xã hội 

Chỉ trong khoảng 2 tháng (từ giữa tháng 9 đến giữa tháng 11), có tới 7 cơn bão liên tiếp đổ bộ vào miền Trung, trong đó cơn bão số 9 mạnh nhất trong 20 năm trở lại đây gây ngập lụt trên diện rộng, làm thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản…Mưa lũ lớn kéo dài hơn 1 tháng đã gây ra sạt lở đất, lũ quét ở nhiều nơi, nghiêm trọng. Thiệt hại kinh tế ước tính ban đầu khoảng 37.000 tỷ đồng; làm 249 người chết và mất tích. 

Bên cạnh đó, tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển, xâm nhập mặn tiếp tục xảy ra tại Đồng bằng sông Cửu Long; động đất ở Mường Tè (Lai Châu), Mộc Châu (Sơn La)… cũng gây tổn thất lớn về người và tài sản. Trong năm, ước tính tổng thiệt hại do thiên tai gây ra là 38.400 tỷ đồng, trong đó thiệt hại do bão, lũ là 31.700 tỷ đồng.

Những diễn biến bất thường của khí hậu cũng đặt ra khuyến cáo cần có sự quản lý chặt chẽ hơn đối với rừng phòng hộ, các công trình thủy điện...   

7. Nhiều hiệp định FTAs  quan trọng có hiệu lực tạo ra những kết quả tích cực cho nền kinh tế  

Ngày 15/11/2020, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) chính thức được ký kết trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 do Việt Nam tổ chức trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2020.

Hiệp định RCEP bao gồm 10 quốc gia ASEAN và 5 đối tác gồm: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand được kỳ vọng sẽ tạo nên một thị trường thương mại tự do lớn nhất từ trước đến nay với tổng GDP 26.200 tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP và gần 28% thương mại toàn cầu.

Từ 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác chiến lược về thương mại cho Việt Nam trong giai đoạn tới. Việc gia nhập nhiều hiệp định FTAs quan trọng đã góp phần quan trọng giúp nền kinh tế tăng trưởng và xuất khẩu đạt kết quả khả quan trọng bối cảnh dịch Covid-19 hoành hành.

8. Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đạt những bước chuyển quan trọng, hoàn thành mục tiêu Quốc hội giao trước 1 năm

Sau 5 năm triển khai thực hiện, Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, nhiều mục tiêu chính đã vượt yêu cầu Quốc hội đề ra tại Nghị quyết số 100/2015/QH13 (Nghị quyết 100). Những kết quả này đã đóng góp quan trọng vào thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016-2020.

Theo đó, chương trình đã hoàn thành và về đích trước 1 năm mục tiêu Quốc hội giao. Đến hết tháng 8/2020, có 5.350 xã đạt chuẩn nông thôn mới (đạt 60,23%), tăng 3.818 xã so với cuối năm 2015 và vượt 10,23% so với mục tiêu 5 năm; không còn xã dưới 5 tiêu chí. 

Có 9 tỉnh, thành phố có 100% số xã đạt chuẩn NTM; có 127 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn huyện NTM. 

Về các mục tiêu thực hiện của năm 2020 cũng được đánh giá là đạt thành tích cao trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19.

9. Giải ngân đầu tư công tăng mạnh nhất trong một thập kỷ  

Giải ngân đầu tư công tăng mạnh nhất trong 1 thập kỷ qua đã hỗ trợ nền kinh tế trong giai đoạn khó khăn. Theo số liệu của Bộ Tài chính, ước thanh toán từ đầu năm đến 30/11/2020 là 336.012,19 tỷ đồng đạt 71,4% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm (470.600 tỷ đồng). Đối với kế hoạch các năm trước kéo dài chuyển sang năm 2020 (91.827,06 tỷ đồng), lũy kế thanh toán đến 31/10/2020 đạt 60,94% kế hoạch; ước thanh toán 11 tháng đạt 67,11% kế hoạch. Như vậy, trong 11 tháng, giải ngân vốn đầu tư công được đẩy mạnh, đạt 79,3% kế hoạch, tăng 34% so với cùng kỳ, là mức tăng cao nhất trong giai đoạn 2011-2020. Có được kết quả này là nhờ chỉ đạo, đôn đốc quyết liệt, sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

10. Ngành mía đường đối mặt với khó khăn nghiêm trọng hậu ATIGA, ảnh hưởng tới sinh kế hàng triệu người dân

Hai năm trước (2018-2019) ngành mía đường đã liên tục đối mặt với khó khăn ngày càng lớn hơn. Nếu như trước đây, cả nước có 40 nhà máy mía đường hoạt động, thì trong niên vụ 2019-2020 chỉ còn 29 nhà máy hoạt động.

Trong niên vụ 2020-2021, ngành mía đường Việt Nam được dự báo tiếp tục đối mặt nhiều khó khăn. Dự kiến sẽ có thêm 4 nhà máy đường, gồm Sơn Dương, Nông Cống, Vạn Phát và Phổ Phong đóng cửa do không đảm bảo nguồn nguyên liệu và hoạt động không có hiệu quả.

Năm 2020 thực hiện ATIGA là năm khó khăn lên tới đỉnh điểm. Nếu như trước đây, cả nước có 40 nhà máy mía đường hoạt động, thì trong niên vụ 2019-2020 chỉ còn 29 nhà máy hoạt động. Trong niên vụ 2020-2021, ngành mía đường Việt Nam được dự báo tiếp tục đối mặt nhiều khó khăn. Dự kiến sẽ có thêm 4 nhà máy đường, gồm Sơn Dương, Nông Cống, Vạn Phát và Phổ Phong đóng cửa do không đảm bảo nguồn nguyên liệu và hoạt động không có hiệu quả.