11 nghìn tỷ và những “ngôi chùa Bà Đanh”

Thứ ba, ngày 11/09/2012 20:03 PM (GMT+7)

(Dân Việt) - Có 2 dòng tin xuất hiện trong cùng một ngày: Trong khi bội chi ngân sách tháng 8 lên tới hơn 26 nghìn tỷ đồng thì Bộ Xây dựng có tờ trình thẩm định dự án Bảo tàng Lịch sử quốc gia với chi phí vào khoảng 11.277 tỷ đồng.

Tháng 5.2005, Cục Di sản tổ chức một hội thảo toàn quốc với câu hỏi đặt ra to đùng “Vì sao bảo tàng vắng khách”. Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học VN, TS Nguyễn Văn Huy phát biểu: "Trước hết, chúng ta chưa thực sự hiểu công chúng muốn gì, mong đợi gì ở bảo tàng. Chúng ta vẫn tổ chức trưng bày theo chủ ý của chúng ta”.

Mô hình Bảo tàng Lịch sử quốc gia

Các hiện vật trong viện bảo tàng bấy giờ đang chết, đang thiu, đang thiếu hấp dẫn đến mức giống như bày ra trước nhân dân một tảng thịt mỡ, trong một cách thức trưng bày “như gánh hàng xén”. Ông Huy có quyền trả lời câu hỏi đó. Đơn giản là bởi Bảo tàng Dân tộc học là độc nhất vô nhị, trong số 138 viện bảo tàng trên cả nước không rơi vào cảnh “vắng như chùa Bà Đanh”.

3 năm sau đó, trong phiên thảo luận về dự thảo Luật Quản lý và sử dụng tài sản nhà nước tháng 5.2008, Đại biểu Quốc hội, GS Nguyễn Lân Dũng, tỏ ra gay gắt trước hiện trạng: Viện bảo tàng bên ngoài là quán bia, bên trong là chỗ giữ xe, là hội trường tổ chức đám cưới…

Và nói đến bảo tàng, không thể không nhắc tới Bảo tàng Hà Nội - “công trình ngàn năm” trị giá 2.300 tỷ, từng được Bộ trưởng Võ Hồng Phúc dùng làm “ví dụ” nổi tiếng như một “điển hình” về sự lãng phí. Thậm chí siêu lãng phí. Nhưng bảo tàng 11 nghìn tỷ chưa phải là cái cuối cùng. Bởi theo quy hoạch tổng thể hệ thống bảo tàng Việt Nam đến năm 2020 (đã được phê duyệt từ 2005) thì chỉ trong vài năm nữa, số lượng bảo tàng ở Việt Nam sẽ lên tới con số 172, trong đó có 40 ở Hà Nội và 19 ở TP. HCM.

Bảo tàng là nơi lưu giữ lịch sử, nhưng không phải là thứ làm nên lịch sử. Bởi vậy, trong tình trạng 138 viện bảo tàng, có tới 137 “vắng như chùa Bà Đanh” thì rõ ràng, việc bỏ ra hơn 11 nghìn tỷ từ ngân sách để xây thêm một “chùa Bà Đanh”, một “quán bia”, một “hội trường tổ chức đám cưới”, không thể gọi khác hơn là một sự lãng phí.

Chúng ta cần có những viện bảo tàng để lưu giữ những dấu ấn lịch sử, nhưng đó không thể là việc đổ những núi tiền cho những “ngôi chùa Bà Đanh”, nơi hiện vật lịch sử phủ bụi, chết cứng trên giá trưng bày.

Phong Dao