Bắc Ninh đột phá nhờ ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp

Doanh nghiệp đi đầu

Còn nhớ, năm 2017 Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Delco (Công ty Delco) đã triển khai xây dựng mô hình nông nghiệp ứng dụng CNC đầu tiên tại thôn Quán Tranh, xã Nguyệt Đức (Thuận Thành, Bắc Ninh). Mô hình gồm 2ha mặt nước nuôi thả cá, hai khu chăn nuôi gà đẻ trứng quy mô 50.000 con, 7.000 m2 nhà kính trồng dưa lưới gốc Nhật Bản; 1.000 m2 nhà kính trồng các loại rau thủy canh.

Toàn bộ hệ thống sản xuất được lắp đặt sensor (cảm biến) kết nối qua phần mềm để đo đạc tất cả các thông số của đất, môi trường và đề xuất thời gian tưới, thời gian chiếu sáng, phun sương, màng che nắng và quạt thông gió phù hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng của cây. Khu chăn nuôi được trang bị giải pháp cảm biến tự động cho phép quản lý qua điện thoại thông minh tất cả các khâu như hệ thống cho ăn, chiếu sáng, thu hoạch trứng, thu gom phân, sưởi ấm… Toàn bộ các sản phẩm của Công ty Delco sản xuất đều có mã truy xuất nguồn gốc (QR code), người tiêu dùng có thể dễ dàng kiểm tra xuất xứ, quy trình sản xuất.

Sự xuất hiện của Công ty Delco đã làm thay đổi cách nhìn, cách nghĩ về làm nông nghiệp của người dân nơi đây. Chị Lê Thị Liễu, người dân thôn Quán Tranh, xã Nguyệt Đức hiện đang làm công nhân tại trang trại của Công ty Delco cho biết, cách thức canh tác sản xuất ở đây khác hẳn với cách làm truyền thống.

"Lần đầu tôi được nghe khái niệm mát-xa cho dưa, xả stress cho gà. Khi dưa bắt đầu hình thành đường vân lưới, quả căng tròn, cán bộ kỹ thuật hướng dẫn chúng tôi mát-xa, vuốt từng quả để giúp chất dinh dưỡng trong dưa được chuyển hóa tốt hơn và giúp cho quả dưa nổi đường vân đẹp. Đến khi thu hoạch quả nào quả ấy sáng bóng, mẫu mã đẹp. Còn ở khu chăn nuôi gà, hằng ngày, gà được nghe nhạc để xả stress. không biết có phải do thường xuyên được nghe nhạc hay không mà gà ở đây đẻ nhiều trứng lắm, hiệu suất luôn đạt hơn 90%" – chị Liêu chia sẻ.

Theo đó, Công ty Delco mong muốn, việc xây dựng mô hình trang trại hiện đại, hiệu quả và có thể truyền cảm hứng làm nông nghiệp CNC cho người dân. Nếu ngày càng nhiều hộ có năng lực sản xuất CNC, hình thành được mạng lưới nông sản an toàn thì sẽ tạo ra được những sản phẩm chất lượng. Mặc dù mới lấn sân sang làm nông nghiệp nhưng sản phẩm của Công ty Delco đã có chỗ đứng trên thị trường nông sản. Bình quân mỗi năm trang trại cung cấp ra thị trường khoảng 10 tấn rau, gần 40 tấn dưa lưới, bốn tấn dưa chuột baby, gần 13 triệu quả trứng gà. Với số lượng nông sản lớn nhưng trang trại chỉ cần 15 cán bộ và công nhân vận hành. Thị trường tiêu thụ nông sản sạch rất lớn, khi tạo ra được những sản phẩm chất lượng người tiêu dùng sẽ tự tìm đến bạn.

Được biết, hiện Bắc NinhnNgày càng có nhiều mô hình nông nghiệp CNC khẳng định tính hiệu quả. Ngoài Công ty Delco còn có mô hình trồng rau tía tô trong nhà kính tại Lương Tài (Công ty May Hồ Gươm) với diện tích 11,4 ha, mỗi ha một năm cho thu nhập khoảng 3 tỷ đồng. Hay mô hình của Trung tâm sản xuất thực nghiệm nông nghiệp ứng dụng CNC tại xã Việt Đoàn (Tiên Du) với diện tích khoảng 19 ha.

 Trung tâm chủ yếu sản xuất giống nấm mới và chế biến một số loại nấm ăn, nấm dược liệu theo hướng quy mô công nghiệp. Ngoài ra, còn ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong nhân giống và sản xuất hoa lan hồ điệp; sản xuất thử nghiệm đông trùng hạ thảo, sản xuất thử nghiệm khép kín tảo xoắn Spirulina với quy mô khoảng 1.000 m2...

Theo báo cáo của Sở NNPTNT Bắc Ninh, hiện tỉnh có 148 trang trại vườn, ao, chuồng (VAC) ứng dụng CNC, chiếm 60% tổng số trang trại toàn tỉnh. Tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất đạt hơn 95%, khâu phun thuốc bảo vệ thực vật đạt khoảng 50%, khâu thu hoạch đạt khoảng 70%, khâu gieo trồng đạt khoảng 10%. Ngành nông nghiệp đã xây dựng và hình thành được tám vùng sản xuất rau, quả an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhiều địa phương còn xây dựng mô hình thủy sản ứng dụng công nghệ nuôi cá "sông trong ao" nhằm nâng cao năng suất, chất lượng thủy sản, năng suất đạt từ 20 đến 30 tấn/ha…

Nhiều chính sách kích cầu

Phát triển nông nghiệp CNC là xu hướng tất yếu để hướng tới một nền nông nghiệp sạch và là giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao giá trị kinh tế trên cùng một diện tích canh tác. Mặc dù đạt được nhiều kết quả khả quan nhưng phát triển nông nghiệp CNC ở Bắc Ninh còn không ít khó khăn, hạn chế. Cụ thể, sản xuất chủ yếu vẫn là quy mô hộ, đất đai phân tán, nhỏ lẻ.

 Sản xuất nông nghiệp CNC đòi hỏi vốn đầu tư lớn, lực lượng lao động có trình độ quản lý và tay nghề cao, cho nên chỉ có những tổ chức, cá nhân có điều kiện về năng lực chuyên môn, về vốn mới thực hiện được. Nhiều sản phẩm được sản xuất CNC và theo hướng CNC nhưng chưa xây dựng được nhãn hiệu, vì vậy giá bán chênh lệch không cao, hiệu quả kinh tế thấp. Đặc biệt, sản xuất nông nghiệp là lĩnh vực có nhiều rủi ro, thị trường tiêu thụ nông sản, nhất là sản phẩm chăn nuôi không ổn định cũng gây ảnh hưởng đến tâm lý đầu tư, phát triển sản xuất.

Về vấn đề này – Tổng Giám đốc Công ty Delco Lê Khánh Mạnh cho biết, điều băn khoăn nhất khi đầu tư vào làm nông nghiệp hiện nay chính là việc thuê đất. Thời gian đầu công ty chỉ ký hợp đồng thuê đất với UBND xã Nguyệt Đức thời hạn là 5 năm. Điều này gây khó khăn cho quá trình vay vốn cũng như đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng diện tích sản xuất của trang trại.

"Rất may, trước những khó khăn của doanh nghiệp, tỉnh Bắc Ninh đã xem xét, tạo điều kiện để chúng tôi được thuê đất, cấp quyền sử dụng đất trong thời gian dài hơn. Tuy nhiên, để ổn định sản xuất, chúng tôi cũng mong cơ quan chức năng thường xuyên rà soát, kiểm tra và cấp chứng nhận doanh nghiệp ứng dụng CNC cho doanh nghiệp" – ông Mạnh chia sẻ.

Ông Mạnh mong muốn, tỉnh cần thành lập các tiểu ban đứng ra làm đầu mối để hướng dẫn, cũng như giảm bớt các thủ tục hành chính giúp người dân, doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc nắm bắt thông tin, vấn đề. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cũng nên thành lập các trung tâm tiêu thụ nông sản và đưa công nghệ vào việc hình thành, vận hành các mối liên kết chuỗi.

Cùng quan điểm với ông mạnh, ông Nguyễn Đăng Cường – Giám đốc Công ty TNHH Lucavi cho rằng, chi phí đầu tư cho sản xuất nông nghiệp CNC tốn kém cho nên cơ quan chuyên môn cần đồng hành cùng người dân để lựa chọn mô hình phù hợp, khai thác tối đa hạ tầng sản xuất. Hiện, T.Ư và địa phương có nhiều nguồn vốn vay ưu đãi để phát triển nông nghiệp CNC. Để người sản xuất có cơ hội tiếp cận nguồn vốn, thụ hưởng các chính sách hỗ trợ thì cơ quan chức năng cần có sự hướng dẫn cụ thể và đưa ra các chương trình hỗ trợ sát với thực tế.

Mục tiêu của tỉnh Bắc Ninh năm 2020 sẽ nâng tỷ trọng giá trị sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC chiếm từ 25 đến 30% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của cả tỉnh. Tỷ trọng giá trị sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC hiện nay của tỉnh chiếm khoảng hơn 20%.

Theo đó, trong thời gian tới, tỉnh Bắc Ninh cần tiếp tục thực hiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước để phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC (gồm vay vốn ngân hàng, hỗ trợ giống, vật tư, kinh phí thực hiện dự án nông nghiệp ứng dụng CNC…) theo quy định hiện hành. Tạo điều kiện để các cơ sở tham gia các loại hình bảo hiểm nông nghiệp nhằm giảm rủi ro do thiên tai, dịch bệnh, thị trường gây ra, tạo điều kiện cho nông dân, doanh nghiệp khôi phục sản xuất. Giao chính quyền địa phương đứng ra tích tụ ruộng đất, nhất là những diện tích đất nông dân không sản xuất, tạo ra quỹ đất sạch để tổ chức, cá nhân có nhu cầu thuê lại, đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC tập trung, lâu dài.

Để hỗ trợ phát triển, UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Quyết định số 46/2016/QĐ-UBND về Quy định hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp và hạ tầng nông thôn giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn tỉnh, Quyết định số 19/2015/QĐ-UBND về việc phê duyệt "Đề án phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020".

Ngoài ra, các địa phương cũng có chính sách tỉnh hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng (đường giao thông, hệ thống điện, cấp - thoát nước, xử lý chất thải, cải tạo đồng ruộng) cho các hộ VAC và các chủ trang trại thông qua chương trình xây dựng NTM cùng địa phương.

Điển hình là mô hình trồng dưa lưới và rau sạch trong nhà màng được Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ Khoa học công nghệ thuộc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh triển khai tại xã Việt Đoàn (Tiên Du). Trung tâm đầu tư các loại máy gieo hạt; hệ thống lưới cắt nắng tự động cảm biến nhiệt độ với lớp trên tráng bạc và nhôm, giảm 70% nắng so với ngoài trời… chi phí đầu tư ban đầu khá cao nhưng mô hình này lại có nhiều điểm ưu việt như bảo vệ cây trồng trước những tác động bất lợi của thời tiết và điều kiện ngoại cảnh, tạo môi trường tốt cho cây sinh trưởng, phát triển, năng suất cao; giảm nguy cơ xâm hại của sâu bệnh, côn trùng; có thể trồng quanh năm...

Nhờ vậy, sản phẩm cung ứng ra thị trường đều là những nông sản sạch, an toàn cho người tiêu dùng. Trung bình, Trung tâm sản xuất ra 6,5 tấn rau/tháng với giá bán từ 10 đến 12 nghìn đồng/kg.