'Bom bẩn' là gì và nguy hiểm như thế nào?

Điện Kremlin cáo buộc Ukraine đang chuẩn bị cho nổ một quả 'bom bẩn' để đổ lỗi cho Nga và gây leo thang chiến sự vốn đã bước sang tháng thứ 9. Kiev và các nước phương Tây bác bỏ những cáo buộc này.

Vậy 'bom bẩn' hoạt động như thế nào?

Về mặt kỹ thuật, 'bom bẩn' để chỉ một thiết bị phân tán phóng xạ, chúng là loại vũ khí tương đối thô sơ, không chính xác. Thiết bị này dễ chế tạo và rẻ hơn nhiều so với thiết bị hạt nhân và cũng ít nguy hiểm hơn.

'Bom bẩn' sử dụng chất nổ thông thường, được đặt cùng chất phóng xạ, phát tán thông qua những vụ nổ. Lượng chất phóng xạ bị phát tán tuy nguy hiểm nhưng chưa chắc đã gây chết người.

Vật liệu được sử dụng trong quả bom có thể được lấy từ các nguồn phóng xạ được sử dụng trong y học, công nghiệp hoặc từ các cơ sở nghiên cứu.

Phó chủ tịch chương trình an ninh vật liệu hạt nhân tại tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Washington, ông Scott Roecker cho biết: "Một quả bom bẩn thực sự rất dễ chế tạo. Đó là một thiết bị thô sơ".

'Bom bẩn' có thể gây ra thiệt hại gì?

Con số thương vong và mức độ thiệt hại của 'bom bẩn' phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Yếu tố quan trọng là số lượng và loại chất nổ thông thường được sử dụng, những yếu tố này quyết định độ lớn của vụ nổ. Bên cạnh đó còn có một số yếu tố khác như số lượng, vật liệu phóng xạ được giải phóng, cũng như điều kiện thời tiết - đặc biệt là gió.

Hầu hết các quả bom bẩn sẽ không phóng ra đủ bức xạ để gây chết người hoặc thậm chí gây bệnh nặng.

Mức độ tiếp xúc với bức xạ thấp thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Mọi người có thể không biết liệu họ đã bị phơi nhiễm hay chưa vì không thể nhìn, ngửi hoặc nếm bức xạ.

'Bom bẩn' nguy hiểm đến đâu?

Tác động chính của 'bom bẩn' là gây ảnh hưởng tâm lý, đó là lý do tại sao những thiết bị như vậy thường được gọi là "vũ khí gây hỗn loạn hàng loạt".

Ông Roecker nói rằng 'bom bẩn' không phải để sử dụng cho chiến trường mà thường được triển khai ở các khu vực đô thị.

"Chúng giống một loại vũ khí tâm lý hơn. Người ta sẽ dễ bị hoảng sợ khi gặp loại vũ khí này", ông nói.

Bụi và khói phóng xạ có thể lan xa và nguy hiểm nếu hít phải gần vụ nổ. Theo ông Roecker, đám mây phóng xạ có thể sẽ lan rộng ra nhiều vùng. Nhưng khi chất phóng xạ lan truyền trong khí quyển, nó trở nên ít tập trung hơn và do đó ít gây hại hơn.

Các yếu tố chính cần quan tâm bao gồm loại bức xạ đó là gì, một người nào đó đã tiếp xúc với nó trong bao lâu và liệu bức xạ có được hấp thụ qua da, qua đường hô hấp hay qua đường miệng hay không.

Cần có thiết bị chuyên dụng để phát hiện bức xạ. Những ngôi nhà, cơ sở kinh doanh và dịch vụ công bị ô nhiễm có thể bị đóng cửa trong nhiều tháng và đòi hỏi hoạt động vệ sinh xử lý khá tốn kém.