Cần sớm nghiên cứu, ban hành chính sách quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới

Trong khi đó, một số nước tiên tiến trên thế giới mới đây đã công bố những bước đi mới trong việc quản lý thuốc lá thế hệ mới, đặc biệt là thuốc lá điện tử. Hiệp hội Nghề Y tá New Zealand (NZOHNA) ngày 7-3 đã chính thức ra mắt chiến dịch mang tầm quốc gia nhằm giảm thiểu tác hại thuốc lá mang tên "Vape to QuitStrong".

Chiến dịch thể hiện quan điểm của Chính phủ New Zealand rằng vaping (thuốc lá điện tử) là giải pháp tiềm năng dành cho những người đang hút thuốc cũng như hỗ trợ cai nghiện thuốc lá. Chính phủ New Zealand đang áp dụng rộng rãi cách tiếp cận chính sách giảm thiểu tác hại thuốc lá (THR) tương tự như chiến dịch của Vương quốc Anh mang tên Stoptober.

Trong khi đó, báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Công cộng Anh - cơ quan trực thuộc Bộ Y tế và Chăm sóc Xã hội phụ trách vấn đề sức khỏe và phúc lợi của quốc gia – cũng cho thấy thuốc lá điện tử có thể đóng vai trò nhất định trong hoạt động giảm tác hại thuốc lá.

Tỷ lệ người hút thuốc hiện đang giảm xuống cho thấy tình trạng "sử dụng kép" (vừa hút thuốc lá điếu vừa dùng thuốc lá điện tử) đang giảm dần ở người hút thuốc. Bên cạnh đó, Tổ chức Y tế Công cộng Anh 2021 cũng phát hiện rằng những quan niệm về tác hại do hút thuốc lá điện tử gây ra ngang bằng với thuốc lá điếu cần xem xét lại.

Báo cáo trích lời ông Michelle Mitchell, Giám đốc điều hành của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh, cho rằng thuốc lá điện tử là một sản phẩm vẫn còn tương đối mới - hiện chưa đánh giá được rủi ro một cách toàn diện vì chưa ai biết rõ tác động lâu dài của chúng. Ông cũng nhấn mạnh không khuyến khích những người chưa hút thuốc sử dụng chúng, đặc biệt là những người trẻ tuổi. 

"Hỗ trợ từ các sản phẩm cai thuốc lá vẫn là cách hiệu quả nhất để giúp mọi người bỏ thuốc lá. Các sản phẩm này có thể giúp mọi người tìm thấy công cụ phù hợp với họ, thuốc lá điện tử hoặc các loại khác, và cho họ cơ hội tốt nhất để giảm nguy cơ mắc các bệnh từ việc hút thuốc lá điếu truyền thống", ông chia sẻ.

Trước đó, Hội thảo trực tuyến toàn cầu về thuốc lá  điện tử (E-cigarettes Summit) do Anh Quốc tổ chức vào tháng 12 năm2020 cũng ghi nhận một số ý kiến liên quan đến vấn đề này. Hơn 35 chuyên gia quốc tế trong ngành đến từ Mỹ, Anh, Thụy Điển, Ấn Độ, Nhật Bản... tham gia vào các cuộc thảo luận trong hai ngày về những thách thức và cơ hội trong ngành thuốc lá.

Ông Martin Dockrell, Giám đốc Chương trình Kiểm soát Thuốc lá thuộc Y tế Công cộng Anh Quốc, chia sẻ tại Hội thảo rằng việc điều chỉnh các quy định về thuốc lá và sản phẩm liên quan là điều cần thiết.

Theo ông, để tạo sân chơi công bằng cho tất cả các sản phẩm thuốc lá, các nhà làm luật cần phải làm rõ nhiều vấn đề, trong đó có việc hệ thống quy định pháp luật cung cấp sự phân biệt rõ ràng và thích hợp giữa các loại sản phẩm khác nhau (thuốc lá truyền thống, thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử hay thuốc lá nhai), từ đó sẽ quản lý dễ dàng hơn.

Trong khi đó, theo Giáo sư Dorothy Hatsukami từ Khoa Tâm thần học và Khoa học Hành vi, Đại học Minnesota, Hoa Kỳ, trước đây có nhiều những người không ủng hộ thuốc lá điện tử và có định kiến với loại thuốc lá này. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ đang thay đổi khi có các bằng chứng khoa học cho thấy tiềm năng giảm thiểu tác hại của dòng sản phẩm này.

Tuy nhiên, một số nhà làm luật cũng như những nhà khoa học tại Hội thảo cũng khẳng định rằng cần có những bước đi thận trọng và nghiên cứu sâu hơn để quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới này hiệu quả hơn.

Đến nay tại một số nước trong đó có Việt Nam, việc thiếu một khung pháp lý quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đã vô hình chung tạo điều kiện cho buôn lậu mặt hàng này phát triển. Không rõ nguồn gốc, đa phần nhập từ Trung Quốc với kiểu dáng bắt mắt, giá thành chỉ vài trăm thậm chí cho đến vài chục ngàn, các sản phẩm lậu này được quảng cáo bày bán trên mạng, làm thất thu ngân sách Nhà nước và ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng.

Vì vậy, bên cạnh việc ban hành những giải pháp triệt để và hiệu quả để đối phó với thuốc lá thế hệ mới nhập lậu, đã đến lúc các cơ quan, các nhà quản lý nghiên cứu xây dựng ban hành chính sách quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. 

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khuyến cáo việc xây dựng khung pháp lý cần được thực hiện một cách thận trọng trên cơ sở đánh giá tiêu chuẩn kỹ thuật sản phẩm, đo lường tác động rủi ro đối với sức khỏe và tham khảo kinh nghiệm các nước có nền y tế và khoa học phát triển như Anh, New Zealand, Nhật Bản.