Chuyện gì xảy ra khi phương Tây cấm vận vàng Nga?

Mỹ và các đồng minh tiến thêm một bước nữa trong nỗ lực sử dụng các công cụ kinh tế để gây sức ép buộc Moscow chấm dứt chiến dịch quân sự tại Ukraine khi thông báo sẽ cấm vận vàng xuất khẩu của Nga.

Xuất khẩu vàng quan trọng ra sao với Nga?

Quyết định cấm vận vàng Nga được Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Anh Boris Johnson công bố ngay trước thềm hội nghị thượng đỉnh nhóm các nước công nghiệp G7 ngày 26/6.

Theo Reuters, Bộ Tài chính Mỹ công bố quyết định chi tiết cấm vận hoạt động nhập khẩu vàng của Nga vào Mỹ trong ngày 28/6, sau khi các nước G7 chính thức thông báo lệnh trừng phạt tập thể.

Đến nay, các lệnh trừng phạt của phương Tây chưa trực tiếp nhắm tới hoạt động thương mại liên quan tới vàng của Nga. Tuy nhiên, từ sau khi chiến sự bùng nổ ở Ukraine, nhiều ngân hàng, công ty luyện kim và vận chuyển quốc tế đã dừng các giao dịch liên quan vàng từ Nga.

Vàng là một trong các tài sản dự trữ không thể thiếu mà Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ. Nó cũng đóng vai trò quan trọng với cả nền kinh tế Nga trong bối cảnh đối mặt các lệnh cấm vận quốc tế.

Nga sản xuất khoảng 10% tổng lượng vàng khai thác toàn cầu mỗi năm. Từ sau khi đơn phương sáp nhập Crimea của Ukraine năm 2014, Nga đã tăng gấp ba lần lượng dự trữ vàng.

Ngân hàng Trung ương Nga hiện dự trữ khoảng 2.000 tấn vàng, trị giá ròng khoảng 140 tỷ USD. Đây là khoản dự trữ bằng vàng lớn thứ 5 trên thế giới, theo World Gold Council.

Năm 2020, Nga xuất khẩu lượng vàng trị giá 19 tỷ USD. Trong số này, hơn 90% giá trị vàng được bán cho Anh. Trong khi đó, Mỹ nhập khẩu từ Nga số vàng trị giá 200 triệu USD năm 2019.

Năm 2021, giá trị vàng xuất khẩu của Nga giảm nhẹ xuống gần 16 tỷ USD. Tuy nhiên, G7 tiếp tục chiếm 90% giá trị xuất khẩu vàng của Nga.

Giới nhà giàu Nga gần đây đã tăng cường thu mua vàng miếng nhằm giảm thiểu tác động từ các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Theo CBS News, chính phủ Mỹ cho biết Nga đã và đang sử dụng vàng để hỗ trợ duy trì giá trị đồng nội tệ. Một trong các cách thức là dùng vàng đổi lấy các loại ngoại tệ không thuộc các nước đã áp lệnh cấm vận lên Moscow.

Một cách làm khác là việc Nga bán vàng miếng, thông qua thị trường chính thức, thị trường chợ đen, hoặc môi giới, cho các đối tác để thu về ngoại tệ mạnh.

Vàng cũng có thể được Nga sử dụng để mua hàng hóa, dịch vụ trực tiếp từ các đối tác sẵn sàng trao đổi.

Nguồn thu của Nga sẽ giảm bao nhiêu?

Cấm vận vàng là nỗ lực đánh vào một trong những mặt hàng xuất khẩu thu về ngoại tệ lớn nhất của Nga sau dầu mỏ và khí đốt.

Theo AFP, tác động trực tiếp từ lệnh cấm vận là vàng Nga sẽ không còn cơ hội tiếp cận thị trường các nước G7, vốn chiếm 90% giá trị xuất khẩu hàng năm. Điều này khiến Nga mất nguồn thu hàng chục tỷ USD mỗi năm.

Xa hơn nữa, các cá nhân và tổ chức trước đây vẫn trao đổi hàng hóa, dịch vụ, ngoại tệ lấy vàng Nga sẽ chùn tay, trước viễn cảnh số vàng họ mua với giá rẻ từ Nga sẽ không thể tiêu thụ tại thị trường các nước G7.

Trong bối cảnh bị cô lập khỏi thị trường tài chính quốc tế, việc công cụ hiếm hoi giúp Moscow thu về ngoại tệ bị cấm vận sẽ càng khiến Nga mất khả năng huy động vốn quốc tế.

"Đây là biện pháp tiếp theo nhằm xóa bỏ các lỗ hổng trong hệ thống trừng phạt, tăng cường sức ép kinh tế lên Nga", Rachel Ziemba, chuyên gia tổ chức tư vấn chính sách Center for a New American Security, nhận định

Tác động từ lệnh cấm vận sẽ rõ ràng hơn sau khi chính phủ các nước công bố hướng dẫn cụ thể về cách vận hành của cơ chế trừng phạt nhắm vào vàng của Nga.

"Cùng nhau, G7 sẽ thông báo lệnh cấm vận tập thể với vàng của Nga, mặt hàng xuất khẩu mang về hàng chục tỷ USD mỗi năm", Tổng thống Joe Biden viết trên Twitter.

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Boris Johnson tuyên bố lệnh cấm vận vàng đánh thẳng vào giới tài phiệt và gây thiệt hại cho bộ máy quân sự của Nga.

Một quan chức cấp cao chính quyền Mỹ cho biết cấm vận vàng chỉ là một phần trong chuỗi các biện pháp trừng phạt bổ sung nhằm ngăn chặn Moscow né tránh các lệnh trừng phạt hiện có.

Trong bối cảnh các bộ phận của nền kinh tế Nga hứng chịu sức ép lớn từ trừng phạt quốc tế, từ ngân hàng, năng lượng, hàng không và hàng tiêu dùng, việc cấm cửa vàng Nga khỏi thị trường quốc tế sẽ gây tác động bổ sung lớn.

Bởi London đóng vai trò trung tâm trong giao dịch vàng quốc tế, lệnh cấm vận "sẽ có tác động ở quy mô toàn cầu, loại vàng Nga khỏi thị trường giao dịch chính thức quốc tế", Anh tuyên bố.

Giới chức G7 cho biết tổng thể các lệnh trừng phạt đang dần dần gia tăng áp lực lên khả năng chịu đựng của nền kinh tế Nga, hạn chế những cách mà Moscow sử dụng để duy trì chiến dịch quân sự tại Ukraine - hiện đã bước sang tháng thứ 5.