Chuyên gia: Lợi nhuận các công ty xi măng sẽ phục hồi từ 50-90% trong năm 2023

SSI Research vừa công bố báo cáo cập nhật ngành xi măng với nhận định triển vọng lợi nhuận năm 2022 tươi sáng.

Giá than toàn cầu tăng vọt trong năm 2022

Giá than toàn cầu đã tăng khoảng 66% -138% trong năm 2022. Than chiếm khoảng 30%-40% chi phí sản xuất xi măng.  Giá than tăng mạnh trong năm 2022 là do: chiến tranh Ukraine-Nga đẩy giá năng lượng lên cao; việc áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga buộc châu Âu phải sử dụng năng lượng thay thế khác, trong đó bao gồm than và nền kinh tế mở cửa trở lại sau dịch Covid-19.

Mức tiêu thụ xi măng trong nước đạt 57,2 triệu tấn (+4% so với cùng kỳ) trong 11 tháng năm 2022. Nhu cầu trong nước yếu đi do chu kỳ đi xuống của thị trường bất động sản (kể từ Q2/2022). Mức tiêu thụ xi măng trong nước tăng 3,3% so với cùng kỳ trong Q1/2022, sau đó giảm 5,1% so với cùng kỳ trong Q2/2022. 

Trong Q3/2022, tiêu dùng trong nước tăng 29,2% so với cùng kỳ, do mức cơ sở thấp của Q3/2021 trong bối cảnh đóng cửa nền kinh tế do đại dịch Covid-19. Trong hai tháng đầu Q4/2022, sản lượng tiêu thụ xi măng giảm 1,8% so với cùng kỳ và 4,1% so với quý trước. Năm 2020-2021, mức tiêu thụ xi măng trong nước thường tăng 5%-30% tại quý 4 so với quý trước đó.

Trong năm 2022, xuất khẩu xi măng và clinker giảm -29% so với cùng kỳ, với sản lượng xuất khẩu đạt 31,7 triệu tấn. Theo dữ liệu 11T2022, sản lượng xi măng xuất khẩu đạt tổng cộng 14,8 triệu tấn (-3% so với cùng kỳ), trong khi xuất khẩu clinker đạt tổng cộng 14,1 triệu tấn (-48% so với cùng kỳ). 

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu clinker lớn nhất của Việt Nam, chiếm lần lượt 53% và 27% thị phần xuất khẩu trong năm 2021 và 2022. Tuy nhiên, xuất khẩu xi măng sang Trung Quốc đã giảm -64% so với cùng kỳ trong năm 2022 do thị trường bất động sản trì trệ và chính sách Zero-Covid của Trung Quốc. Do đó, sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất xi măng ở miền Bắc và miền Trung của Việt Nam ngày càng gay gắt

Lợi nhuận của các công ty sản xuất xi măng tiếp tục giảm do chi phí sản xuất tăng. Khi chi phí sản xuất tiếp tục tăng, lợi nhuận của công ty đều giảm. Chi phí sản xuất xi măng tăng đáng kể trong năm 2022 do giá than tăng, nhưng giá xi măng chỉ nhích nhẹ (5%-10%) do cạnh tranh gay gắt và tiêu thụ yếu. Do đó, tỷ suất lợi nhuận gộp của các công ty sản xuất xi măng vẫn ở mức thấp trong khoảng 4,2%-8,4% trong Q3/2022. Do đó các công ty xi măng trong Q3/2022 ghi nhận lỗ hoặc tại mức hòa vốn. Trong Q3/2022, lợi nhuận ròng của HT1 và BCC lần lượt đạt 36 tỷ đồng và -36 tỷ đồng.

Lợi nhuận các công ty xi măng sẽ hồi phục?

SSI Research kỳ vọng giá than sẽ có sự điều chỉnh hợp lý trong năm 2023 do: (1) tác động của cuộc chiến Nga – Ukraine lắng xuống; (2) giá năng lượng khác (như dầu mỏ, LNG) ổn định hơn; và (3) Trung Quốc tăng kế hoạch sản xuất than. Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) của Trung Quốc dự đoán rằng sản lượng than hàng năm sẽ tăng lên 4,6 tỷ tấn vào năm 2025 (so với 4,1 tỷ tấn trong năm 2021). Đồng thời, Fitch Solution dự báo giá than (của Úc) sẽ ở mức 200 USD/tấn (-45% so với cùng kỳ) vào cuối năm 2023 trong khi World Bank dự báo 240 USD/tấn (-34% so với cùng kỳ). Giá than của Úc và Châu Âu đã giảm 10%-30% trong T12/2022 sau khi đạt đỉnh vào T9/2022.

Trong năm 2023, SSI Research dự báo mức tiêu thụ xi măng trong nước sẽ đi ngang so với năm 2022 do thị trường bất động sản vẫn yếu. Một điểm tích cực là kế hoạch đầu tư công năm 2023 ước tính sẽ tăng 25% so với cùng kỳ về giá trị, đóng vai trò là động lực hỗ trợ tiêu thụ xi măng trong nước. Trong năm 2012, một năm mà cả thị trường bất động sản và đầu tư công đều suy giảm, tiêu thụ xi măng trong nước chỉ giảm 8% so với cùng kỳ.

Thị trường xuất khẩu có thể phục hồi trong nửa cuối năm 2023 do Trung Quốc mở cửa trở lại. Điều này có thể giúp giảm áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp ở miền Bắc và miền Trung của Việt Nam. Trong Q4.2022, SSI Research cho rằng, dấu hiệu phục hồi của xuất khẩu xi măng khi xuất khẩu xi măng tăng 32% so với quý trước. Tuy nhiên, kênh này có thể bị ảnh hưởng do việc tăng thuế xuất khẩu clinker từ 5% lên 10% từ ngày 1/1/2023 nhằm hạn chế xuất khẩu khoáng sản, theo Nghị định số 101/2021/NĐ-CP mới đây.

Áp lực cạnh tranh trong nước có thể gia tăng khi công suất tăng: Công suất trong nước tăng từ 3%-10% trong giai đoạn 2022-2023. SSI Research ước tính rằng hiệu suất sử dụng của ngành xi măng giảm từ 95% trong năm 2021 xuống còn 89% trong năm 2022. Khi kết hợp với mức tiêu thụ yếu và thị trường xuất khẩu giảm mạnh, điều này dẫn đến sự gia tăng cạnh tranh ở miền Bắc và miền Trung tại Việt Nam, tập trung hầu hết các dự án sản xuất xi măng mới và có tỷ lệ xuất khẩu cao hơn. Do đó, SSI Research kỳ vọng giá xi măng trong năm 2023 sẽ đi ngang hoặc giảm nhẹ 1-3% so với năm 2022.

Kỳ vọng tỷ suất lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp xi măng cải thiện trong năm 2023: SSI Research cho rằng tỷ suất lợi nhuận gộp của các công ty xi măng sẽ cải thiện trong khoảng 2%-3% so với cùng kỳ do giá than điều chỉnh giảm. SSI Research cho rằng giá than nhập khẩu tại Việt Nam có thể sẽ thấp hơn vào năm 2023; tuy nhiên, thời gian biến động giữa giá than thế giới và giá than Việt Nam thường có độ trễ. Đồng thời, tại Q3.2022, các công ty xi măng niêm yết như HT1 và BCC có tỷ lệ vay nợ trên vốn chủ sở hữu thấp lần lượt là 0,34/0,31. 

Do đó, SSI Research kỳ vọng lợi nhuận năm 2023 của các công ty xi măng sẽ phục hồi từ 50%-90%, với phần lớn mức tăng trưởng chủ yếu trong nửa cuối năm 2023.

Định giá có thể đã phản ánh dấu hiệu phục hồi lợi nhuận: P/E của các mã trong ngành xi măng đã giảm mạnh từ 22-24 lần trong năm 2021 xuống 11-15 lần năm 2022, nhưng vẫn cao hơn mức trung bình 10 năm là khoảng 7-10 lần. Điều này đã phản ánh sự sụt giảm trong lợi nhuận của các công ty xi măng trong năm 2022. Nếu lợi nhuận tăng trưởng mạnh trong năm 2023 nhờ việc giá than điều chỉnh giảm, thì hệ số P/E của ngành dự kiến sẽ nằm tại mức cao trong phạm vi lịch sử là khoảng 10 lần. Do đó, SSI Research cho rằng việc kỳ vọng lợi nhuận phục hồi đã được phản ánh một phần vào định giá hiện tại. Vậy nên, SSI Research khuyến nghị các nhà đầu tư nên chờ đợi dấu hiệu giá than điều chỉnh thấp hơn và giá cổ phiếu được điều chỉnh sâu hơn.