Cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM: "Thiếu vắng các quy định về trách nhiệm"

Sáng 26/5, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo của Chính phủ, thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.

Thông điểm nghẽn về phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết việc xây dựng nghị quyết mới nhằm tạo cơ sở pháp lý phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn về phát triển kinh tế - xã hội của TP.HCM.

Đồng thời góp phần xây dựng và phát triển TP như mục tiêu đã đặt ra tại các nghị quyết của Bộ Chính trị và Quốc hội.

Theo ông Dũng, dự thảo nghị quyết có 7 nhóm cơ chế, chính sách trên các lĩnh vực quản lý đầu tư, tài chính ngân sách, quản lý đô thị và tài nguyên môi trường, thu hút nhà đầu tư chiến lược, tổ chức bộ máy TP, tổ chức bộ máy TP.Thủ Đức, quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Xét về tính mới và kế thừa, dự thảo nghị quyết gồm 4 nhóm cơ chế, chính sách gồm: cơ chế chính sách được kế thừa từ nghị quyết số 54; cơ chế, chính sách được quy định tại các nghị quyết đặc thù của các địa phương khác; các cơ chế, chính sách được quy định tại các dự thảo luật đang trình Quốc hội cho ý kiến và cơ chế, chính sách mới, đột phá, có tác động lan tỏa.

Trình bày báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh tán thành sự cần thiết ban hành nghị quyết mới.

Ông Mạnh cho biết, việc có chính sách vượt trội tạo bước đột phá theo đúng tinh thần nghị quyết 31 của Bộ Chính trị là cần thiết, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng không chỉ đối với TP.HCM mà cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả đất nước.

Theo ông Mạnh, qua tổng kết nghị quyết số 54 năm 2014 cho thấy nhiều kết quả tích cực được mang lại thông qua thực hiện những chính sách đặc thù. Tuy nhiên, các chính sách hiện hành cơ bản chỉ tương tự như các địa phương có cơ chế đặc thù.

Phạm vi, quy mô, tính chất của các chính sách còn chừng mực, chưa tạo sức nặng đột phá. Trong khi đó, TP.HCM là đô thị đặc biệt quan trọng, với vị thế đầu tàu, trung tâm kinh tế, thương mại, tài chính lớn nhất cả nước, có số người lao động lớn nhất toàn quốc, điều tiết số thu về ngân sách trung ương cao nhất, hiện đang đóng góp khoảng 27%.

Tránh dàn trải, gây thất thoát, lãng phí

Theo ông Lê Quang Mạnh, cơ quan thẩm tra lưu ý, việc ban hành nghị quyết lần này cần tháo gỡ kịp thời vướng mắc về thể chế đang cản trở phát triển TP.HCM, phát huy tiềm năng, khắc phục sức ỳ thời gian qua, song tuyệt đối không lợi dụng xây dựng pháp luật để hợp thức hóa sai phạm.

"Chính sách mới cần "mang tính đột phá", "vượt trội" nhưng cũng cần khả thi, có trọng tâm, không dàn trải; tránh lợi dụng chính sách gây thất thoát, lãng phí", ông Mạnh nêu trước Quốc hội.

Trong nhóm chính sách cơ chế đặc thù mới, Chính phủ đề xuất cho TP.HCM sử dụng nguồn tăng thu ngân sách địa phương để bổ sung kế hoạch đầu tư công.

Ông Lê Quang Mạnh cho hay, đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính Ngân sách lo ngại việc này sẽ dẫn đến sự khác nhau rất lớn về nhận thức, cách hiểu quy định pháp luật liên quan ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công giữa TP.HCM và 62 địa phương khác trên cả nước.

Để tránh cách hiểu khác nhau, thống nhất trong nhận thức pháp luật, cơ quan thẩm tra đề nghị không quy định nội dung này tại dự thảo nghị quyết.

Trái lại, cũng có kiến khác cho rằng cơ chế này là cần thiết nhằm tạo cơ chế rõ ràng, rút ngắn quy trình bổ sung dự án mới vào kế hoạch đầu tư công trung hạn. Theo đó, HĐND TP có thể chủ động quyết định mà không cần phải báo cáo và được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền trước khi bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn các dự án sử dụng nguồn tăng thu ngân sách TP.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách còn lưu ý, chính sách phải mang tính lan tỏa, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh rất cần một cơ chế bảo vệ, khuyến khích người nhiệt huyết, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Hiện nay, Bộ Nội vụ được giao xây dựng Đề án Triển khai thực hiện Kết luận số 14 của Bộ Chính trị về khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, chọn TP.HCM làm thí điểm.

"TP.HCM cần thu hút nhân tài, lao động chất lượng cao, song tránh tạo chênh lệch quá lớn về thu nhập giữa người lao động", ông Mạnh nói.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị rà soát lại các chính sách có tác động trực tiếp đến ngân sách Trung ương như các đề xuất miễn, giảm thuế để phù hợp với bối cảnh hiện nay, nhất là khi chuẩn bị áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

"Dự thảo quy định theo hướng phân cấp, phân quyền mạnh mẽ; nhiều quyền hạn được giao cho các tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, còn thiếu vắng các quy định về trách nhiệm; đề nghị bổ sung để bảo đảm đúng nguyên tắc quyền hạn đi đôi với trách nhiệm", ông Mạnh nêu ý kiến của Ủy ban Tài chính Ngân sách.