Cơ chế miễn thuế TNCN 5 năm cho người tài ở TP.HCM có là giải pháp đột phá?

Phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, phát triển khoa học công nghệ, thu hút nhân lực chất lượng cao sẽ là khâu đột phá cho TP.HCM thời gian tới. Theo đó, HĐND TP.HCM sẽ là cơ quan quyết định tiêu chí, điều kiện chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng đặc biệt... được hưởng các ưu đãi tùy theo trình độ, năng lực và yêu cầu công việc.

Nhiều năm "trải thảm", TP.HCM mới thu hút được... 5 nhân tài

Theo tìm hiểu của Dân Việt, việc thu hút nhân tài được TP.HCM bắt đầu thí điểm từ năm 2014. Đến năm 2019, chương trình chuyển sang giai đoạn chính thức bằng Quyết định 17/2019/QĐ-UBND quy định về chính sách thu hút và phát triển đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt với nhiều thay đổi. Tuy nhiên, chương trình cũng được đánh giá khi đó là không thành công khi chỉ ký hợp đồng với một người và không thu hút được nhân tài mới.

Cụ thể, theo Quyết định 17/2019/QĐ-UBND, TP.HCM đưa ra chính sách khi các chuyên gia mới nhận vào được trợ cấp 100 triệu đồng, sau đó lĩnh lương Nhà nước như quy định với mức lương trên 8.0. Ngoài ra còn có các chính sách khác như sinh hoạt phí 30 - 50 triệu đồng, nếu không có nhà công vụ thì được trợ cấp thêm 7 triệu đồng/tháng…

Chưa kể, cứ mỗi đề tài nghiên cứu được công nhận bằng văn bản, sẽ được thành phố thưởng 1% tổng kinh phí công trình đó.

Tuy nhiên, từ thời điểm đó đến cuối năm 2022, TP.HCM mới thu hút được 5 người, trong đó có 1 người Việt Nam, 1 người Mỹ, 3 người Nhật.

Vì vậy, với cơ chế miễn thuế TNCN 5 năm, các chuyên gia kinh tế, luật sư… cũng rất ủng hộ cơ chế này, đồng thời cũng có những băn khoăn nhất định.

Chuyên gia tài chính Trương Hiền Phương - Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam nhận định, đây sẽ là giải pháp mang tính đột phá của TP.HCM.

Theo ông Phương, khi định hướng phát triển TP.HCM thành trung tâm tài chính quốc tế, tầm nhìn của lãnh đạo Chính phủ, của lãnh đạo UBND TP.HCM đã nhắm đến mục tiêu phát triển TP.HCM thành một trung tâm như Singapore, Hồng Kông… nghĩa là một trung tầm tài chính thực sự phát triển và mang tầm vóc quốc tế chứ không chỉ phục vụ riêng cho Việt Nam hay TP.HCM.

Cho nên, để đạt được mục tiêu này thì TP.HCM phải thực sự có được những nhân tài trên thế giới về nữa chứ không chỉ riêng của Việt Nam.

"Các chuyên gia, nhân tài… từ nước ngoài họ đến làm việc, rồi họ sẽ có các cách thức, giải pháp hỗ trợ, chuyển giao, hướng dẫn thêm. Cộng thêm các nhân tài của Việt Nam, có rất nhiều người đang làm cho các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trên thế giới… sẽ mạnh dạn về, đóng góp, nỗ lực hơn. Như vậy, mong muốn TP sớm trở thành trung tâm tài chính quốc tế sẽ nhanh chóng đạt được hơn và khả thi hơn", ông Phương nói thêm.

Phải thay đổi mức tín nhiệm đối với người tài

Ở góc độ luật pháp, luật sư Lê Bá Thường - thành viên Đoàn Luật sư TP.HCM nhận định, đề xuất miễn thuế TNCN trong 5 năm cho các chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng đặc biệt, cá nhân khởi nghiệp sáng tạo làm việc ở những doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, các tổ chức khoa học… là hoàn toàn hợp tình hợp lý và rất cần thiết để thu hút tài năng cho phát triển TP.HCM.

"TP.HCM là đầu tàu kinh tế của cả nước, nộp ngân sách nhiều nhất, nên khi TP.HCM phát triển thì sẽ hỗ trợ tốt cho các tỉnh thành vệ tinh xung quanh và cả nước. Đồng thời, các cá nhân này là những người giỏi, tài năng đang làm việc tại TP.HCM. Việc được miễn thuế TNCN từ các khoản tiền lương, tiền công suốt 5 năm, và họ phải đạt các tiêu chí theo quy định của HĐND TP.HCM nên hoàn toàn hợp lý", luật sư Thường nói.

Hơn nữa, cũng theo luật sư Thường, khi các chuyên gia, người tài giỏi đến làm việc tại TP.HCM thì họ phải mang theo vợ, con và gia đình thì sẽ rất tốn kém chi phí, bởi vì TP.HCM là nơi có sinh hoạt phí cao nhất cả nước, nên miễn thuế TNCN trong 5 năm cho họ cũng hợp tình.

Nhưng liệu quy định miễn thuế TNCN trong 5 năm có khả thi hay không?

Về vấn đề này, luật sư Lê Bá Thường đặt vấn đề: Câu hỏi được nhiều người đặt ra là khi nhà nước miễn thuế TNCN trong suốt 5 năm cho các chuyên gia, người tài giỏi làm việc tại TP.HCM thì sẽ giảm số tiền lớn thu thuế TNCN cho ngân sách từ các đối tượng này?

"Theo thống kê của Bộ Tài chính, trên địa bàn TP.HCM có khoảng 2.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trong đó 65% thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin. Thành phố có gần 300 chuyên gia tư vấn, cố vấn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Khi chính sách miễn thuế TNCN trong 5 năm được thông qua thì sẽ khuyến khích được tinh thần làm việc của các chuyên gia hiện có và thu hút thêm các chuyên gia đến TP.HCM làm việc trong tương lai. Chính vì thế, tôi nhận thấy đây là chính sách khả thi và hoàn toàn hợp lòng dân", luật sư Lê Bá Thường nói thêm.

Cán bộ một cơ quan hành chính ở TP.HCM (xin giấu tên) thẳng thắn, thực ra, kiến nghị giảm thuế để thu hút nhân tài chỉ là một góc ưu đãi rất nhỏ trong các chính sách mà TP đang cố gắng, chứ đây không phải một hình thức duy nhất để thu hút nhân tài. Bởi, nếu là người tài thực sự thì họ rất cần được tạo nhiều điều kiện sống khác để gắn bó và làm việc lâu dài.

Ví dụ như chuyên gia của nước ngoài rất muốn được sở hữu nhà như người Việt, nhưng hiện nay cơ chế này chưa có.

"Đặc biệt, các chuyên gia nước ngoài, người tài, nhà khoa học… cũng mong muốn rất nhiều cơ chế khác rất quan trọng, đó là môi trường làm việc thật sự thoải mái, tự do sáng tạo, kích thích tư duy… Nói chung, phải thay đổi mức tín nhiệm đối với người tài, dùng người thì phải tin tưởng. Nếu không làm được điều này thì mọi ưu đãi dù có hấp dẫn thế nào cũng sẽ không níu chân được người tài", cán bộ này chia sẻ.