Cổ phiếu mất gần 50% giá trị, điều gì đang xảy ra với “đế chế” Đặng Văn Thành?

Không như kỳ vọng của nhà đầu tư, sau khi sát nhập với Đường Biên Hòa (mã BHS), cổ phiếu mía đường Thành Thành Công Tây Ninh (mã SBT) ngày càng sụt giảm. Từ mức giá “đỉnh” ngày 31.7 với mức 41.560 đồng/CP, tính đến thời điểm hiện tại SBT chỉ còn 20.950 đồng/CP, giảm gần 50% giá trị.

Là DN đầu ngành mía đường tại Việt Nam, sức ép của mía đường Thành Thành Công Tây Ninh là không nhỏ (Ảnh: IT)

Sức ép lớn đến từ Thái Lan

Theo một cảnh báo mới đây của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), thời gian thực hiện cam kết trong khối ASEAN theo Hiệp định ATIGA sắp tới đây có hiệu lực sẽ là cơ hội để ngành đường Thái Lan...“bóp chết” ngành đường Việt Nam. Bởi nếu xét về quy mô, Thái Lan đang là nước sản xuất đường lớn thứ 4 và xuất khẩu lớn thứ 2 thế giới song giá thành sản xuất đường lại thấp hơn Việt Nam đến 31%. Chính vì vậy, khi ATIGA (Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN) có hiệu lực sẽ là cơ hội để ngành đường Thái Lan công khai "phủ sóng” tại Việt Nam.

Thực tế đã chứng minh, niên vụ 2015 - 2016, ước tính lượng đường nhập lậu từ Thái Lan vào Việt Nam trung bình khoảng 400 - 500 ngàn tấn/năm, chiếm 30% tổng sản lượng đường sản xuất của Việt Nam (theo ước tính của Tổng cục Hải Quan và ISO). Tuy nhiên, nhờ công tác chống buôn lậu hiệu quả mà lượng đường nhập lậu đã giảm đáng kể. Song đến vụ 2016 - 2017 năm nay, theo VSSA thì tình hình đường buôn lậu trở lại phức tạp hơn, lượng đường nhập lậu có thể lên đến hơn 400 ngàn tấn.

Nguyên nhân đường nhập lậu từ Thái Lan ngày càng tăng một phần do giá đường thế giới đang có xu hướng giảm, trong khi giá đường nội địa Việt Nam cao hơn. Tính bình quân, giá đường lậu của Thái Lan thấp hơn giá đường trong nước từ 1.000 - 1.400 đồng/kg.

Đặc biệt, từ tháng 11.2017, Thái Lan hủy bỏ quy định giá bán lẻ đường nội địa (0,65 USD/kg). Theo đó giá đường tại Thái Lan có thể được neo vào giá đường trắng kỳ hạn London theo xu hướng toàn cầu. Điều này có thể khiến giá đường trong nước tại Thái Lan giảm thấp xuống so với giá cố định trước đó do xu hướng giảm đi của giá đường thế giới. Từ đó, kích thích dòng đường xuất sang các nước lân cận như Việt Nam, Campuchia…có giá đường cao hơn.

Lo lắng của VSSA cũng hoàn toàn có cơ sở khi trước đó tại Indonesia, nhờ vào mức thuế thấp từ 5 - 10% do ATIGA có hiệu lực vào 31.12.2015, Thái Lan đã tăng mạnh xuất khẩu đường thô vào quốc gia này, chiếm tới 22% tổng kim ngạch xuất khẩu đường của Thái Lan. Nếu trong thời gian tới, khi thuế nhập khẩu được giảm từ 5% xuống còn 0% và hạn ngạch nhập khẩu sẽ bị xóa bỏ (thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch hiện nay là 80%) thì ngành đường Việt Nam sẽ chịu sức ép cực lớn từ Thái Lan.

Các chỉ tiêu của SBT sau sát nhập với BHS.

Vì sao cổ phiếu Thành Thành Công sụt giảm mạnh?

Thực tế, sau thương vụ sát nhập BHS và SBT, phía Tập đoàn Thành Thành Công đã đưa ra định hướng phát triển công ty niên độ 2017 - 2018 hướng đến là giá trị vốn hóa thị trường đạt khoảng 850 - 950 triệu USD; kế hoạch kinh doanh thuần niên độ này cũng được Ban lãnh đạo SBT đưa ra là 9.900 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế 680 tỷ đồng. Đặc biệt, niên độ 2019 - 2020, mục tiêu của SBT là sẽ đạt mức doanh số 14.891 tỷ đồng và 1.135 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế... Chính những kế hoạch tăng trưởng cực kỳ hoành tráng này, giá mỗi cổ phiếu SBT theo mục tiêu của lãnh đạo doanh nghiệp này là vào khoảng 35.000 - 39.000 đồng/CP.

Chính những kỳ vọng và mục tiêu tăng trưởng mạnh mẽ này của SBT, nhiều nhà đầu tư đã đổ vốn vào BHS với giá 24.000 - 25.000 đồng/CP trước ngày mã chứng khoán này hủy niêm yết vẫn kỳ vọng sau khi cổ phiếu hoán đổi được giao dịch, giá cổ phiếu SBT trên sàn vẫn cao hơn so với mức giá mua.

Song thực tế tới thời điểm này, giá cổ phiếu SBT trên sàn chỉ đạt 20.950 đồng/CP, thậm chí còn thấp hơn mức giá của cổ phiếu BHS ngày hủy niêm yết ở mức 22.000 đồng/CP.

Vì sao cổ phiếu SBT ngày càng sụt giá mạnh? Theo nhận định của hầu hết các công ty chứng khoán thì cổ phiếu SBT nói riêng và cổ phiếu ngành đường Việt Nam nói chung không được đánh giá cao trong thời điểm hiện tại. Nguyên nhân phần lớn đến từ sức ép của ngành đường Thái Lan và một phần nữa đến từ nội tại doanh nghiệp.

Với SBT, giới chuyên gia chứng khoán đưa ra khuyến nghị cẩn trọng vì khá nhiều lý do. Cụ thể, ngành mía đường của SBT vì mía nguyên liệu không đủ cung cấp nên DN này sử dụng đường thô để luyện đường RE, điều này khiến biên lợi nhuận của SBT giảm mạnh, xếp vào loại thấp nhất trong ngành. Thêm vào đó, chi phí tồn kho cao và khách hàng của SBT là những DN chiếm dụng vốn nhiều. Đây cũng là “nỗi khổ khó nói” của SBT bởi các khoản phải thu chủ yếu đến từ các khách hàng công nghiệp như PepsiCo, VNM... Do đặc thù ngành bán buôn, phải giữ mối quan hệ làm ăn lâu dài với khách hàng nên khoản phải thu cao là điều không tránh khỏi. Đặc biệt, cánh cửa hội nhập sắp mở sẽ khiến cho sức mạnh của khách hàng ngày càng gia tăng nên việc giữ lại được khách hàng hiện tại là điều rất quan trọng đối với SBT.

Bên cạnh đó, dòng tiền hoạt động kinh doanh liên tục âm, áp lực lãi vay cao đến từ nguyên nhân là vốn tài trợ cho chi phí sản xuất của nông dân ở các diện tích liên kết thường được ứng trước từ đầu vụ nên nhu cầu vốn lưu động của SBT là rất lớn, vì vậy, không ngạc nhiên khi trong cơ cấu nợ vay, phần lớn là nợ ngắn hạn. Chưa kể, SBT có tỷ trọng nợ trong tổng tài sản ở mức khoảng 60%, khá cao so với các DN trong ngành còn lại khi chỉ ở mức 30 - 40%.

Đặc biệt, tại SBT còn có xu hướng sử dụng các hợp đồng tương lai. Vụ 2015/2016, công ty bán 60 - 70% sản lượng đường để giảm rủi ro theo hình thức hợp đồng có kỳ hạn (forward). Đây là chiến lược ổn định giá bán trong suốt năm tài chính của SBT nhưng cũng đi kèm rủi ro là khi giá đường tăng cao thì SBT cũng khó tận dụng được. Điều này đã được chứng minh khi giá đường đầu năm 2016 tăng cao nhưng giá bán của SBT chỉ tăng được 4 - 5%...