Đề xuất thay đổi tỷ lệ cung ứng, tiêu thụ sản phẩm để cởi trói cho HTX

Saigon Co.op vướng mắc vì Luật HTX năm 2012

Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP.HCM Saigon Co.op được chuyển đổi từ mô hình HTX kiểu cũ sang mô hình mới theo Luật HTX 2012.

Sau 33 năm hoạt động, đến nay Saigon Co.op phát triển trở thành nhà bán lẻ hàng hàng đầu Việt Nam, với gần 1.000 điểm phân phối, đạt doanh thu trung bình 35.000 tỷ đồng/năm.

Ông Quách Cường - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Saigon Co.op cho biết, Saigon Co.op thực hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh trên cơ sở giữ vững bản chất HTX. Saigon Co.op thực hiện nhiều giải pháp tổ chức khai thác nguồn hàng nhằm tạo ưu thế về hàng hóa, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Thông qua các thương hiệu bán lẻ như Co.opmart, Co.opXtra, Co.op Food..., Saigon Co.op phân phối những nhu yếu phẩm, hàng bình ổn giá phục vụ người dân, đặc biệt là trong các đợt cao điểm lễ, Tết, thiên tai, dịch bệnh.

Tuy nhiên, khó khăn mang tính đặc thù ở Saigon Co.op là quy mô, doanh thu của các hệ thống bán lẻ này chiếm tỷ lệ lớn hơn nhiều so với đóng góp của các HTX thành viên. Vì thế, tổng giao dịch hàng hóa nội bộ vẫn chiếm tỷ trọng rất thấp.

Saigon Co.op hiện có 26 HTX thành viên, với tổng vốn điều lệ hơn 3.200 tỷ đồng. Trong đó, vốn tích lũy của Saigon Co.op trong quá trình hoạt động hơn 3.180 tỷ đồng (chiếm 99,19%). Vốn góp từ các HTX thành viên hơn 25,5 tỷ đồng (chiếm 0,8%). Còn lại là vốn Nhà nước 198 triệu đồng (chiếm 0,01%).

Tổng số doanh thu 35.000 tỷ đồng/năm chủ yếu đến từ các mô hình bán lẻ hiện đại. Riêng đối với hoạt động cung ứng hàng hóa cho các HTX thành viên qua các năm chỉ chiếm bình quân dưới 1,5% tổng doanh thu của đơn vị.

Điều này dẫn đến việc chuyển đổi mô hình hoạt động của Saigon Co.op cho phù hợp với Luật HTX năm 2012 đang gặp vướng mắc.

Sau khi có Luật HTX 2012, Chính phủ ban hành Nghị định 193 năm 2013 để hướng dẫn thi hành Luật.

Tuy nhiên, Điều 5, Nghị định 193 quy định: Tỷ lệ cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ của Liên hiệp HTX cho khách hàng không phải thành viên không được vượt quá 50% tổng giá trị cung ứng.

Quy định này ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh đặc thù của mô hình kinh tế tập thể hiện hữu của Saigon Co.op.

Cũng theo ông Cường, Khoản d, Điều 20, Nghị định 193 cũng quy định, tổng mức đầu tư góp vốn, mua cổ phần, thành lập doanh nghiệp không được vượt quá 50% vốn điều lệ của Liên hiệp HTX được ghi trong báo cáo tài chính gần nhất.

Quy định này đã làm mất đi cơ hội mở rộng quy mô, mạng lưới kinh doanh, hay hoạt động đầu tư, hợp tác với các đối tác nước ngoài.

"Cơ quan chức năng cần nghiên cứu điều chỉnh, thay đổi các chính sách nhằm tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho Saigon Co.op nói riêng, cũng như các HTX nói chung phát triển" lãnh đạo Saigon Co.op kiến nghị.

Đề xuất sửa đổi Luật HTX năm 2012

Theo Liên minh HTX Việt Nam, đến cuối năm 2021, cả nước có 108 liên hiệp HTX; tăng 2,35 lần so với năm 2013.

Nhờ quy mô, tài sản, lĩnh vực kinh doanh lớn; chiếm tỷ trọng cao trên thị trường trong nước, Saigon Co.op chiếm 92,2% vốn điều lệ, doanh thu và lãi của khối liên hiệp HTX.

Ông Huỳnh Lam Phương - Trưởng cơ quan thường trực phía Nam, Liên minh HTX Việt Nam cho biết, Luật HTX năm 2012 góp phần rất lớn thúc đẩy các HTX kiểu mới phát triển cả về lượng và chất. Tuy nhiên, Luật HTX 2012 cũng có những tồn tại, hạn chế.

Qua rà soát, đánh giá, có 55 nội dung được quy định trong Luật HTX 2012 đang gây khó khăn, trở ngại đối với tổ chức và hoạt động của HTX, liên hiệp HTX.

Ví dụ như khoản 1 Điều 17 Luật HTX năm 2012 quy định HTX thành viên của liên hiệp HTX không được góp vốn quá 30% vốn điều lệ. Quy định này khiến liên hiệp HTX khó huy động nguồn lực tài chính để đầu tư.

Hoặc, điều 5, Nghị định 107/2017/NĐ-CP quy định tỷ lệ này không được vượt quá mức 50% tổng giá trị cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX, liên hiệp HTX. Quy định này không khuyến khích HTX, liên hiệp HTX nâng cao năng lực sản xuất, cản trở HTX, liên hiệp HTX tham gia và mở rộng thị trường.

Theo Liên minh HTX Việt Nam, quy định tỷ lệ cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, việc làm mà HTX, liên hiệp HTX cam kết cung ứng, tiêu thụ cho thành viên, HTX thành viên ra thị trường đang khiến nhiều đơn vị lúng túng.

Tỷ lệ này đang được quy định tại Điều 5 Nghị định 193 (được sửa đổi bởi khoản 1 Điều 1 Nghị định 107/2017/NĐ-CP).

Theo Liên minh HTX, nhu cầu tìm kiếm lợi nhuận là nhu cầu chính đáng để HTX, liên hiệp HTX tồn tại, phát triển và mang lại lợi ích gián tiếp cho thành viên HTX.

Quy định này đã không bảo đảm môi trường sản xuất, kinh doanh của HTX, liên hiệp HTX một cách bình đẳng với doanh nghiệp; cũng chưa khuyến khích HTX, liên hiệp HTX mở rộng sản xuất, kinh doanh khi tham gia thị trường. Đồng thời, làm mất đi tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của HTX.

Ông Huỳnh Lam Phương cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang hoàn thiện dự thảo Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác (sửa đổi từ Luật HTX năm 2012).

Vừa qua, Liên minh HTX Việt Nam đã trình Đề xuất sửa đổi Luật HTX năm 2012, trong đó có đề xuất sửa đổi khoản 13, Điều 21, Luật HTX năm 2012 về tỷ lệ cung ứng phẩm, dịch vụ.