Đó chính là lão nông người dân tộc Thái Lò Văn Nhân, bản Hoong Lếch Cang (xã Thanh Chăn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên). Mở đầu câu chuyện về trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ, lão nông Lò Văn Nhân chia sẻ: Năm 2014, thấy gia đình tôi trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh cả bản cười chê. Đặc biệt, có người còn nói lão này khùng rồi, trước đến giờ loại bưởi ấy chỉ trồng ở miền xuôi, đã ai trồng loại bưởi ấy trên đất này theo hướng hữu cơ đâu.
Đúng thế, với trình độ nhận thức, tiếp cận khoa học kỹ thuật của đồng bào dân tộc thì trồng bưởi theo hướng hữu cơ, nhất là bưởi Diễn, bưởi Da Xanh là cách trồng xa xỉ. Với họ vẫn quen trồng theo phương pháp truyền thống, không chăm sóc, bón cây theo "khuôn mẫu" vì thế quả bưởi không ngon, ngọt, hay bị sâu bệnh.
Với 500 gốc bưởi Diễn và bưởi Da Xanh, mỗi năm ông Nhân (xã Thanh Chăn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) thu hoạch khoảng 2 vạn quả.
Từ mô hình trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ của ông Nhân đem lại hiệu quả kinh tế cao, đầu ra ổn định, nhiều hộ dân trên địa bàn huyện Điện Biên đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng bưởi bưởi Diễn, bưởi Da Xanh. Và mô hình trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ đang được nhiều nông dân lựa chọn.
"Trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ, cần kỹ thuật chăm sóc cây tỷ mỉ hơn. Phải biết cách bón phân đúng thời điểm và bón từng loại phân vào thời gian nào trong năm để cây xanh tốt, cho chất lượng quả bưởi thơm, ngọt. Kỹ thuật này không phải người nông dân nào cũng nắm được. Tôi may mắn được cán bộ kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông tỉnh cũng như Hội Nông dân tỉnh Điện Biên hướng dẫn", ông Nhân chia sẻ.
Những ngày đầu ông Nhân trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh, cả bản ai cũng cười chê. "Họ nói tôi có đất rộng sao không trồng ngô để bán lại đi trồng bưởi. Con cá và đậu tương không có mà ăn lại đem ủ làm phân bón cho bưởi. Lão này thật khùng, rồi họ còn nói với vợ con tôi, lão Nhân nhà bà gàn dở thế chắc sắp gần đất xa trời", ông Nhân tâm sự.
Vườn bưởi Diễn và bưởi Da Xanh của gia đình ông Nhân đang độ cho thu hoạch quả chín rộ, quả bưởi to, vàng ươm, thơm nức.
Sau 3 năm trồng, chăm sóc 500 gốc bưởi Diễn và bưởi Da Xanh được trồng theo hướng hữu cơ đã cho những quả ngọt đầu tiên. "Năm đầu bưởi ra bói, tôi chỉ dám để mỗi cây vài quả. Đến lúc thu hoạch tôi mới mọi người ăn thử bưởi mình trồng. Qua đánh giá chất lượng với bưởi cùng loại được người miền xuôi trồng, thấy chất lượng bưởi tôi trồng phải nói chẳng kém bưởi Diễn và bưởi Da Xanh miền xuôi được bán trên thị trường Điện Biên là mấy", ông Nhân nói.
Cây bưởi không phụ công ông Nhân, đã cho quả ngọt, đã phá tan mọi sự nghi ngờ của người trong bản về mô hình trồng bưởi theo hướng hữu cơ của ông. 500 gốc bưởi Diễn và bưởi Da Xanh, mỗi năm gia đình ông Huân cho thu hoạch khoảng 2 vạn quả bán rẻ ngoài thị trường cũng thu về cả trăm triệu đồng, cao hơn nhiều so với trồng lúa ngô.
Ông Nhân trồng bưởi Diễn và bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ nên vườn bưởi lúc nào cũng xanh tốt, lủng lỉu quả chín.
Bưởi Diễn và bưởi Da Xanh tại vườn của gia đình ông Nhân, khi thu hoạch có hình thức đẹp, quả to đều, được thương lái thu mua ngay tại vườn với giá trung bình từ 20.000 đồng đến 25.000 nghìn đồng/ quả. Bưởi thơm, ngọt, đậm vị, dễ bóc và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm...
Để cây bưởi phát triển tốt trên chính mảnh đất Điện Biên và không bị sâu bệnh, ông Nhân chủ động tìm hiểu và học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình trồng bưởi Diễn và bưởi Da Xanh ở miền xuôi. Ông nhận thấy điều kiện khí hậu cũng như chất đất tại Điện Biên phù hợp cho trồng Diễn và bưởi Da Xanh. Vì 2 giống bưởi này có khả năng thích nghi cao với thổ nhưỡng và khí hậu vùng Tây Bắc, cây khỏe, ít sâu bệnh và rất sai quả.
Cây Diễn và bưởi Da Xanh trồng sang năm thứ 3 bắt đầu cho thu quả. Những lứa quả đầu sản lượng tuy chưa cao nhưng chất lượng quả thì rất tốt. Nhận thấy hiệu quả kinh tế từ mô hình trồng bưởi Diễn và bưởi Da Xanh, ông Nhân đã đầu tư trồng gối thêm những cây giống mới. Đến nay tại vườn của gia đình ông Nhân đã có trên 500 gốc bưởi Diễn và bưởi Da Xanh. Tất cả những cây bưởi Diễn và bưởi Da Xanh đều cho trái ở năm thứ 3 trở đi.
Bưởi Diễn được trồng trên đất Điện Biên có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi lại càng cho chất lượng quả to, ngon ngọt, đậm vị.
Ông Nhân cho biết thêm: Trên toàn bộ diện tích đất trồng bưởi Diễn và bưởi Da Xanh, tôi dùng phân chuồng ủ hoai bón vào xung quanh gốc cây bưởi, tạo cho nền đất tơi xốp, giầu chất dinh dưỡng. Năm nào có điều kiện kinh tế, các loại cá vụn được người dân đánh bắt ở lòng hồ sông Đà bán rẻ, tôi lại mua về ủ bón cho bưởi. Cây bưởi trồng theo hướng hữu cơ cho quả đạt chất lượng đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Với kinh nghiệm trồng bưởi Diễn và bưởi Da Xanh của mình, bây giờ ông Nhân đã nắm bắt được các loại bệnh về bưởi. "Trồng bưởi cũng phải học hỏi cách chăm sóc. Trồng bưởi cũng giống như nuôi gia súc, gia cầm, phải biết mùa nào cây hay bị bệnh gì và chăm sóc thế nào để cây không bị bệnh. Khi cây ra hoa, đậu quả, bị ong châm phải xử lý thế nào... Nói chung là trồng cây cũng phải hiểu đặc tính của cây. Nếu không thì trồng xong cũng không có thu hoạch" ông Nhân chia sẻ thêm.
Trải qua hơn 6 năm, đến nay vườn bưởi Diễn và bưởi Da Xanh của gia đình ông Nhân đã cho thu nhập ổn định qua các năm. Đầu năm 2020, ông Nhân được tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ hỗ trợ nông dân huyện Điện Biên số tiền 50 triệu đồng của Dự án "Cải tạo vườn tạp" giúp nông dân đầu tư giống cây trồng. Ông Nhân đã dùng số tiền vay trên cải tạo lại toàn bộ diện tích 5.000m2 đất trồng của gia đình. Một phần dùng để trồng thêm một số cây giống bưởi mới về trồng xen thay cho những cây bưởi kém hiệu quả.
Ông Nhân cho biết thời gian tới ông sẽ mở rộng thêm diện tích trồng bưởi của gia đình, trồng thêm những gốc Diễn và bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ.
Ông Nhân chia sẻ: Muốn cho cây phát triển tốt và trái sai thì cây phải khỏe. Cây khỏe phải đảm bảo nước tưới vào mùa nắng, thoát úng vào mùa mưa, chăm sóc đúng kỹ thuật, không lạm dụng phân. Đặc biệt nên sử dụng nhiều phân chuồng kết hợp phân sinh học tạo nền đất và độ mùn cho cây phát triển tốt. Đồng thời bón phân hóa học phải cân đối tỉ lệ phù hợp mới đạt được hiệu quả như mong muốn.
Nhờ sự mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng hiệu quả mà giờ đây gia đình ông Nhân đã thoát được nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng nhờ trồng bưởi Diễn, bưởi Da Xanh theo hướng hữu cơ. Ông Nhân cũng được cấp ủy, chính quyền nơi đây đánh giá là tấm gương nông dân lao động sản xuất giỏi của xã Thanh Chăn, huyện Điện Biên.
