Điện mặt trời áp mái - lựa chọn hợp lý trong phát triển năng lượng tái tạo

Với chính sách của Nhà nước khuyến khích phát triển nguồn điện từ năng lượng tái tạo (NLTT), rất nhiều dự án nguồn điện mặt trời (ĐMT) đã được triển khai đầu tư xây dựng.

Tuy nhiên quy mô một dự án ĐMT khá tốn đất đai. Ngoài ra việc phát triển ồ ạt ĐMT trên một số tỉnh nhất định đã gây nguy cơ quá tải lưới điện và mất an toàn trong vận hành hệ thống điện. Bởi vậy Nhà nước đã phải đầu tư trêm hàng ngàn tỷ đồng để tăng cường, nâng cấp đường dây truyền tải và trạm biến áp để có thể hấp thụ được lượng công suất đã được duyệt. Tương lai cho tiếp tục nâng công suất các trang trại ĐMT còn nhiều khó khăn về khả năng đầu tư thêm lưới điện truyền tải.

Điện mặt trời áp mái:

Điện mặt trời được lắp đặt với quy mô nhỏ trên mái nhà dân, mái tòa nhà thương mại, mái công xưởng, nhà máy... với quy mô vài kW tới cỡ MW được gọi là ĐMT áp mái (ĐMTAM), với cấu tạo được minh họa đơn giản như sau:

Các tấm pin mặt trời thông dụng có công suất khoảng 290 -:- 350Wp được thiết kế kiểu panel với kích thước 1956x992x50 mm, diện tích khoảng 1,9 m2. Nếu diện tích mái nhà khoảng 20 m2 thì có thể lắp đặt được 10 panel, công suất điện cực đại thu được khoảng trên 3 kWp, đủ dùng cho các thiết bị điện thông dụng trong một gia đình.

Ưu điểm của ĐMTAM

- Không tốn diện tích đất;

- Giúp tăng cường chống nóng hiệu quả cho các công trình;

- Có quy mô nhỏ, lắp đặt phân tán nên được đấu nối vào lưới điện hạ áp và trung áp hiện hữu, không cần đầu tư thêm hệ thống lưới điện truyền tải; thích hợp để khuyến khích nhiều cá nhân, tổ chức tham gia đầu tư kinh doanh với vốn không lớn, đạt mục tiêu xã hội hóa - huy động các nguồn vốn.

- Được lắp đặt nhiều ở các mái nhà trong thành phố, trong KCN nên có tác dụng làm giảm quá tải lưới điện truyền tải từ các nguồn điện truyền thống, thường đặt ở xa các trung tâm đông dân.

Các nỗ lực của EVN

Mặc dù phải mua điện từ các nguồn ĐMT với giá cao hơn giá bán điện bình quân hiện hành, EVN đã và đang có nhiều hoạt động hỗ trợ, khuyến khích ĐMTAM: văn bản số 1337/ EVN-KD ngày 21/3/2018 và văn bản số 5113/EVN-KD ngày 9/10/2018 gửi các đơn vị thành viên, đã có các hướng dẫn ban đầu tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và tư nhân đầu tư phát triển ĐMTAM.

Cuối năm 2018 tại các công trình xây dựng trực thuộc các đơn vị thành viên của EVN đã có trên 3,2 MW công suất ĐMTAM được lắp đặt. Cuối năm 2018 trên toàn quốc ước tính có 1.800 khách hàng lắp đặt được 30,12 MWp công suất ĐMTAM.

Những khó khăn cần tháo gỡ

- Đơn giá lắp đặt ĐMTAM còn cao, vì vậy, giá thành điện sản xuất ra cũng chưa cạnh tranh. Hiệu quả đầu tư ĐMTAM còn thấp tại các khu vực ít nắng như miền Bắc và miền Trung.

- Chậm có Thông tư hướng dẫn của cơ quan quản lý về các tiêu chuẩn kỹ thuật, cơ chế quy định cụ thể cho các nhà đầu tư (bên thứ 3) tham gia kinh doanh, cơ chế tài chính hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp đầu tư, nên nhiều hộ còn chần chừ, chờ đợi, dẫn đến quy mô phát triển ĐMT chưa tương xứng với tiềm năng.

Tại Hội thảo "Thúc đẩy phát triển ĐMTAM tại Việt Nam" ngày 27 tháng 2 năm 2019, qua đánh giá kinh nghiệm triển khai các dự án ĐMT trong gần 2 năm 2017 - 2018, đã có một số kiến nghị như sau:

1.Tiếp tục tuyên truyền quảng bá về lợi ích của phát triển ĐMTAM;

2.Chính phủ khuyến khích các cơ quan, tổ chức thuộc các bộ ngành và các UBND các tỉnh, thành phố lắp đặt ĐMTAM;

3.Chính phủ có các cơ chế hỗ trợ các hộ gia đình một phần kinh phí đầu tư ban đầu nhằm khuyến khích các hộ lắp đặt ĐMTAM;

4.Chính phủ có cơ chế cho các nhà đầu tư (bên thứ 3) tham gia đầu tư ĐMTAM trên mái công trình;

5.Các nhà tài trợ, ngân hàng, các tổ chức quốc tế và trong nước tham gia sâu rộng vào thị trường ĐMTAM ở Việt Nam;

6.Các nhà sản xuất, cung cấp, lắp đặt phối hợp với EVN và các đơn vị Điện lực tuyên truyền, quảng bá, cung cấp các giải pháp, dịch vụ hỗ trợ mở rộng thị trường ĐMTAM.