Dự án BOT sụt giảm doanh thu, nguy cơ vỡ phương án tài chính cận kề

Doanh thu thu phí BOT giảm

Từ đầu năm 2021 đến nay, doanh thu từ hoạt động thu phí đường bộ của các dự án BOT trên cả nước đều bị sụt giảm nghiêm trọng. Nguyên nhân được chỉ ra là do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến cho nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội theo chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ.

Việc sụt giảm doanh thu do lượng phương tiện lưu thông trên các tuyến cao tốc, quốc lộ đã đẩy các dự án BOT tới bờ vực vỡ phương án tài chính của dự án, các doanh nghiệp, nhà đầu tư BOT lo lắng vì doanh thu không đủ chi trả lãi và duy trì trả lương cho nhân viên. Đây là hoàn cảnh chung đối với các nhà đầu tư BOT đứng trước nguy cơ phá sản.

Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Đường bộ Việt Nam về số tiền thu phí trong 6 tháng đầu năm 2021 của các trạm thu phí BOT trên địa bàn cả nước cho thấy, trong 2 quý đầu năm, doanh thu thu phí của 62 trạm BOT đạt 5.088 tỷ đồng với 86.390.526 lượt xe lưu thông qua các trạm.

Trong đó, quý I/2021 số thu của các trạm là 3.318 tỷ đồng với 60.111.727 lượt xe lưu thông. Quý II/2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 khiến nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội nên doanh thu của các trạm đạt thấp khoảng 1.769 tỷ đồng với 26.278.799 lượt xe lưu thông.

Những con số thống kê nêu trên thể hiện việc sụt giảm doanh thu từ hoạt động thu phí là rất đáng báo động. Nếu doanh thu tiếp tục giảm sâu sẽ đẩy các nhà đầu tư BOT tới bờ vực phá sản, do phương án tài chính ban đầu bị vỡ.

Điển hình như các dự án của Công ty CP Tasco đều ghi nhận lỗ trong 6 tháng đầu năm 2021. Báo cáo tài chính của "ông trùm" BOT là Công ty CP Tasco cho thấy, 6 tháng doanh nghiệp ghi nhận doanh thu tăng 34,9% so với cùng kỳ lên 462,9 tỷ đồng, song lợi nhuận sau thuế âm 73,6 tỷ đồng, tăng đột biến so với âm 9,2 tỷ đồng trong 2 quý đầu năm 2020.

Tương tự, trao đổi với PV Dân Việt, ông Trần Anh Tú, Tổng giám đốc Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI), nhà đầu tư dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng cho biết: "Hiện nay, do các địa phương thực hiện giãn cách xã hội đã khiến cho doanh thu thu phí của dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng bị sụt giảm nghiêm trọng, có những ngày lượng xe chỉ đạt khoảng 700 lượt xe lưu thông".

"Mặc dù, doanh thụ bị sụt giảm do số lượt xe lưu thông giảm, nhưng chúng tôi vẫn giảm 30% giá sử dụng dịch vụ cho các phương tiện lưu thông trên cao tốc Hà Nôi - Hải Phòng để chung tay cùng với xã hội để chia sẻ khó khăn trong thời gian dịch Covid-19 diễn biến phức tạp", ông Tú chia sẻ.

Nguy cơ nợ xấu BOT tăng

Tại kỳ họp Quốc hội tháng 7 vừa qua, báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế cũng lưu ý, mặc dù nợ xấu tín dụng của các dự án BOT, BT giao thông là 2.116 tỷ đồng, ở mức 1,95%, giảm so với cuối năm 2020 (ở mức 4,6%), tuy nhiên chưa phản ánh chất lượng nợ do nợ nhóm 2 là 5.912 tỷ đồng, chiếm 5,48% và hiện có 54 dự án có doanh thu từ phí không đạt như phương án tài chính, các ngân hàng đã phải cơ cấu lại nợ đối với nhiều dự án, khả năng tiếp tục phát sinh nợ xấu trong thời gian tới là hiện hữu.

Như vậy, nợ xấu BOT hiện hữu, trong khi đó rủi ro tiềm ẩn của các ngân hàng còn rất lớn, đặc biệt khi dịch Covid-19 được kiểm soát và hoạt động sản xuất kinh doanh hồi phục thì hàng loạt khó khăn của nền kinh tế sẽ "phơi ra" khi đó nợ xấu tăng của các ngân hàng chắc chắn sẽ tăng cao, lợi nhuận sụt giảm.

Nhằm tháo gỡ khó khăn cho các dự án thu phí BOT, Tổng cục Đường bộ đã yêu cầu Sở Giao thông Vận tải các tỉnh được giao quản lý quốc lộ triển khai các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp vận tải, ổn định lưu thông hàng hóa, hành khách để đảm bảo số thu phí trong các tháng cuối năm.

Về công tác thực hiện quản lý bảo trì tại các dự án BOT, Tổng cục Đường bộ đã có các văn bản hướng dẫn các nhà đầu tư triển khai công tác bảo trì theo quy định của Nghị của Chính phủ về quản lý chất lượng, thi công, bảo trì công trình xây dựng và các Thông tư của Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Xây dựng.

Đồng thời giao các Cục Quản lý đường bộ tiến hành kiểm tra, nhắc nhở đôn đốc các nhà đầu tư thực hiện công tác bảo trì tại một số dự án bảo trì chậm, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông đã bị cảnh cáo xử lý.

Tổng cục Đường bộ và các Cục Quản lý đường bộ cũng đã tiến hành chỉ đạo các nhà đầu tư rà soát để sửa đổi, bổ sung các quy định mới vào quy trình bảo trì đã ban hành. Tổ chức kiểm tra xác nhận chi phí quản lý, vận hành khai thác, tổ chức thu phí và kinh phí bảo trì tại các dự án BOT đang khai thác.

Đến nay, Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) đã có văn bản báo cáo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái về những bất cập trong chính sách phân bổ, hạch toán lãi vay đối với dự án hạ tầng giao thông dưới hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (dự án BOT).

Sau đó, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan khẩn trương xem xét kiến nghị của Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) về vướng mắc chính sách lãi vay và hoàn thuế giá trị gia tăng của dự án BOT.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao Bộ Tài chính theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền chủ trì, phối hợp với cơ quan liên quan khẩn trương xem xét kiến nghị của VARSI, đề xuất xử lý, tháo gỡ, hoàn thiện quy định pháp luật, có văn bản trả lời cho hiệp hội, doanh nghiệp được biết và báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả xử lý trong tháng 8/2021.