Du lịch, nông nghiệp thành "vùng trũng", GDP khó đạt 6%?

Sáng 6/2 Báo điện tử Dân Việt tổ chức buổi Tọa đàm Trực tuyến "Virus Corona tác động thế nào tới kinh tế Việt Nam?"

Các chuyên gia đánh giá, dịch bệnh virus corona vừa mới xảy ra nhưng diễn biến phức tạp và không dự báo được hệ quả tiếp tục như thế nào. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế Việt Nam.

Về mặt nguyên lý, tác động của dịch virus corona sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ thương mại giữa Trung Quốc - Việt Nam trên cơ sở đó lan ra quan hệ kinh tế với các nước khác. Cùng với đó, gây sự xáo trộn nền kinh tế nội địa Việt Nam, tạo ra chi phí lớn hơn trong quá trình sản xuất và đời sống người dân.

Du lịch, nông nghiệp thành "vùng trũng", GDP khó đạt 6%?

Trả lời câu hỏi ảnh hưởng của dịch virus Corona đến ngành cụ thể, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và chính sách (VEPR) cho hay ngành du lịch là ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất từ sự bùng phát dịch virus corona.

Theo đó, Việt Nam là một trong những quốc gia đón lượng khách du lịch Trung Quốc hàng năm rất lớn, du khách Trung Quốc đóng vai trò quan trọng với ngành du lịch Việt Nam. Theo Tổng cục Thống kê, tính trong năm 2019 có 5,8 triệu lượt khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam, tăng 17% so với cùng kỳ năm trước.

Trong nhiều năm qua, Trung Quốc là thị trường khách du lịch quốc tế lớn nhất, chiếm khoảng 1/3 trong tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam. Các chuyến bay đến và đi Trung Quốc bị ngừng trệ không chỉ gây tổn thương lớn cho ngành hàng không mà còn làm "tê liệt' lượng khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam.

Việc du khách Trung Quốc giảm mạnh không chỉ có nguy cơ phá vỡ mục tiêu thu hút khách du lịch quốc tế của ngành du lịch, mà còn tác động sâu sắc đến doanh thu ngành du lịch cũng như đóng góp của ngành vào GDP quốc gia.

Nói về những tác động do dịch virus corona, TS. Đặng Kim Sơn, Nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn lại cho rằng, không chỉ ngành du lịch suy yếu bởi dịch, mà ngành nông nghiệp đang đối diện với khó chồng khó.

Ông Sơn cho biết, vấn đề lo lắng nhất của nông sản của Việt Nam và người nông dân vẫn là vấn đề thị trường. Dịch cúm corona tác động tới nông nghiệp theo 2 hướng.

Thứ nhất là cầu. Hiện tại thị trường gần nhất và lớn nhất của chúng ta là Trung Quốc bị tác động trực diện từ corona. Điều này khiến cầu của thị trường sẽ trở về với những sản phẩm cơ bản như lương thực thực phẩm, và bỏ qua những sản phẩm khác như hoa quả... Như vậy, tác động về trái cây, rau đã nhãn tiền có thể thấy.

Nhu cầu giảm thêm một lần nữa từ những ảnh hưởng do việc buôn bán cũng hạn chế như chuỗi siêu thị, hệ thống bán lẻ ngưng trệ khiến cho cầu giảm. Trong khi đó, giao thương bị gián đoạn do dịch bệnh, "ngăn sông cấm chợ" khiến chi phí giao dịch cao, mặt hàng tươi sống của Việt Nam sẽ không bảo quản được.

Thứ hai về kết cấu sản xuất tiêu dùng trong nước trong ngắn hạn không thể thay đổi ngay được để đáp ứng nhu cầu từ thị trường này. Tôi cũng phải nhấn mạnh lại, khi tất cả các vấn đề liên quan đến giao thương bị gián đoạn, nông sản sẽ "nghẽn". 

Chưa tính đến dịch bệnh này, ngày đầu năm 2020, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp đã dự báo năm 2020 sẽ là năm khó khăn của ngành nông nghiệp. "Những ảnh hưởng từ dịch tả lợn châu Phi trong năm 2019 chưa được xử lý xong và vẫn còn kéo dài sang năm nay. Cùng với việc ngành nông nghiệp tiếp tục đương đầu với hạn hán sông Mekông, thì dịch virus corona bùng phát khiến ngành nông nghiệp khó khăn càng chồng khó khăn và không thể lạc quan về nông nghiệp trong năm nay nay được", ông Sơn nói.

Từ những ảnh hưởng rộng lớn trên nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, các chuyên gia dự báo, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm nay khó đạt được mục tiêu 6,8%.

TS. Đặng Kim Sơn nhận xét: "Tôi nghĩ tăng trưởng GDP quý I sẽ không thể đạt được mức dự báo ban đầu".

Về dài hạn, TS. Nguyễn Đức Thành cho rằng, trước khi dịch nổ ra ở Trung Quốc và lan sang Việt Nam, dự báo mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2020 là 6,8%. Tuy nhiên, mục tiêu này khó đạt được.

Cụ thể, GDP của ngành du lịch chiếm 7% GDP cả nước. Con số này theo ông Thành là rất lớn. Trong nhiều kịch bản mà VERP đưa ra cho ngành du lịch, ông Thành dự báo dịch corona sẽ làm cho ngành du lịch suy giảm và từ đó làm giảm 0,4% trong tăng trưởng GDP của Việt nam trong năm 2020. Theo dự đoán trước đó của chúng tôi, tăng trưởng GDP của Việt Nam ước khoảng 6,4% năm 2020. Vì vậy, nếu tính cả tác động của corona tới ngành du lịch,  tăng trưởng GDP Việt Nam năm 2020 sẽ chỉ ở mức khoảng 6%, chưa kể những tác động đến ngành nông nghiệp, khoáng sản, nguyên liệu... những xáo trộn khác của nền kinh tế.

"Năm 2020 sẽ là một năm không dễ dàng với nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, không có gì phải quá bi quan nếu như GDP tăng trưởng âm bởi tăng trưởng âm có nghĩa rằng chúng ta tạo ra ít GDP hơn so với năm 2018 chứ không phải là không tạo ra gì", TS. Nguyễn Đức Thành nhấn mạnh thêm.

Thận trọng khi nới lỏng chính sách tiền tệ

Đưa ra các giải pháp giảm thiểu sự tác động của dịch corona đối với tăng trưởng kinh tế, các chuyên gia cho rằng, trước hết để giảm thiểu dịch bệnh cần khoanh vùng, giảm không cho dịch lây lan, phải dùng các biện pháp càng mạnh càng tốt bởi chi phí của dịch sẽ tăng theo cấp số nhân với dịch. Các chuyên gia cũng đánh giá thời gian qua Chính phủ đã và đang triển khai rất quyết liệt ngăn chặn dịch.

Về giải pháp kinh tế thì cần lường trước những ngành bị suy giảm về tăng trưởng sản lượng, đây là rủi ro thị trường bất khả kháng, nên người bị rủi ro phải chấp nhận và tự đưa ra biện pháp giải quyết rủi ro cho mình như chuyển đổi thị trường, phương thức sản xuất. Tiếp theo đó mới đến các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Tuy nhiên, ông Thành khuyến cáo, Nhà nước cần thận trọng khi sử dụng các chính sách hỗ trợ thông qua công cụ vĩ mô như tiền tệ, tài khóa, tín dụng. Hỗ trợ cần trúng và đúng ngành thiệt hại để tránh hiện tượng chảy sang các ngành khác như bất động sản sẽ dễ gây ra bong bóng thị trường hoặc hỗ trợ kém hiệu quả.

Thay vì vội vàng trong việc sử dụng các công cụ tài chính, vĩ mô; các cơ quan chức năng nên tập trung vào các biện pháp hỗ trợ vi mô trong nội bộ ngành, thị trường nhất định để hỗ trợ, khơi thông trong tổ chức ngành, giúp doanh nghiệp có thêm những giải pháp mới mang tính kỹ thuật và đặc thù của ngành. Các giải pháp vĩ mô mới mang tính hiệu quả hơn cả trong bối cảnh ngành bị tổn thương vì rủi ro nhất định.

Còn ở cấp độ ngành cần tuỳ theo từng ngành có những biện pháp kỹ thuật để hỗ trợ cho các doanh nghiệp, người dân, các doanh nghiệp nhỏ lẻ, tiến tới là các doanh nghiệp lớn hơn.

Đề cập kỹ hơn về chính sách tiền tệ, theo TS. Thành, các biện pháp điều chỉnh tỷ giá và lãi suất đều cần thận trọng trong lúc này do có thể tác động đến nhiều ngành khác thay vì ngành bị tổn thương nặng nề hơn như du lịch hay nông sản.

Việc sử dụng công cụ tỷ giá có thể không có giá trị cụ thể trong bối cảnh hiện tại và gây ra tác động đến toàn nền kinh tế.

Sử dụng công cụ tín dụng cần có sự chọn lọc nhất định, vốn cần được bơm vào các doanh nghiệp bị ảnh hưởng cụ thể vì dịch virus corona (doanh nghiệp du lịch, xuất khẩu nông sản...0). Nhưng vẫn có nguy cơ vốn rò rỉ sang lĩnh vực khác hoặc ngành khác. "Do đó, cơ quan nhà nước nên đặc biệt thận trọng trong việc sử dụng các công cụ vĩ mô như vậy. Trong bối cảnh hiện tại, tôi cho rằng các giải pháp vi mô là hiệu quả và cần thiết hơn", ông Thành nhấn mạnh.