Gạo “chức năng” có như thực phẩm chức năng?

Gạo đen hữu cơ Hoa Sữa của công ty Viễn Phú từng được biết đến như thực phẩm chức năng do chứa đầy đủ các thành phần dinh dưỡng thiết yếu, các hoạt chất sinh học… đặc biệt rất thích hợp cho những người bị bệnh tiểu đường và ăn kiêng (giảm cân).

“45.000 đồng/kg gạo đen Hoa Sữa, trong khi gạo mắc nhất hiện nay khoảng 28.000 – 30.000 đồng/kg. Với giá cả và công dụng của gạo đen, một người dùng 4 – 5kg/tháng để duy trì sức khoẻ có thể chấp nhận được”, chị Kim Trang, giám đốc tiếp thị – bán hàng, công ty Viễn Phú nói.

Viễn Phú dự kiến khai thác một vùng 4.000ha, nhưng hiện nay mới sử dụng lên 600ha tại ấp An Phú, xã Khánh An, huyện U Minh, tỉnh Cà Mau. Theo Kim Trang, năm 2013, gạo đen đưa ra thị trường hút mạnh hơn gạo trắng hữu cơ Hoa Sữa do mối quan tâm của người tiêu dùng trong việc ăn cơm chữa bệnh.

Chị Kim Trang thừa nhận giới hạn khi chỉ khoảng 30% sản phẩm của Viễn Phú tham gia thị trường nội địa, trong khi 70% xuất khẩu, giá xuất đang tốt hơn trong nước 3 – 4 lần.

Viễn Phú sử dụng phân dơi, than bùn, phân bón hữu cơ sinh học nhập khẩu từ Mỹ theo tiêu chuẩn của tổ chức OMRI-US; áp dụng các nguyên tắc chính của liên đoàn Nông nghiệp hữu cơ quốc tế IFOAM về canh tác hữu cơ, và khát khao của công ty này là chỉ cần 1% dân số tại Việt Nam dùng sản phẩm của Viễn Phú. Nhưng đó là điều chưa thể xảy ra trong 5 – 10 năm nữa nếu sản lượng gạo hàng năm của Viễn Phú chỉ khoảng 300 – 400 tấn/năm. Mở rộng diện tích đang là thử thách lớn vì thực ra với giá bán 45.000 đồng/kg gạo, Viễn Phú chưa có lời. Mô hình hữu cơ tốn tiền tỉ và từ nguồn vốn tự chủ đã đến lúc phải vay ngân hàng.

Thách thức lớn thứ hai là trong khi quỹ đầu tư nước ngoài như VBCF đã hỗ trợ, thì các ngân hàng trong nước lại thiếu mạnh dạn do nhận thức mức độ về sản phẩm sạch, an toàn.

ADC là một trong những nơi tổ chức sản xuất và chào bán gạo tím than khá sớm. Nguồn cung khoảng 100 – 110 tấn lúa, tương đương 70 – 75 tấn gạo lứt thực sự chưa thấm vào đâu.

Trồng lúa bán gạo trị bệnh được hợp tác xã (HTX) Tân Cường theo đuổi từ năm 2008, giống lúa Basmati – loại gạo giàu sắt, đường thấp – bán ra chợ Tam Nông, người mua về ăn để chữa bệnh. Nhưng nhà cung cấp “gạo chức năng” này, ông Nguyễn Văn Trãi, giám đốc HTX Tân Cường cho biết phải ngưng sản xuất sau bốn năm tìm kiếm cách tháo gỡ, nhưng không hết vướng mắc: thiếu vốn, thiếu cơ sở vật chất, thiếu kinh nghiệm phát triển thị trường.

Tại Tam Nông, vụ đông xuân Basmati có năng suất 6 tấn/ha (vụ hè thu giảm hơn 1 tấn/ha), chi phí sản xuất thấp nên mua lúa với giá 5.200 – 5.500 đồng/kg lúa nông dân đã có lời. Sản xuất có vẻ đơn giản, nhưng mở thị trường là việc khó dù cả thế giới biết Basmati có những giá trị đặc biệt.

Ông Trãi cho biết dự án ADB đồng ý hỗ trợ HTX xây hai kho (1.000 tấn/kho), một lò sấy 45 tấn/mẻ, nhưng cái mà HTX thèm nhất là nhà máy xay xát lúa gạo. Để có một cụm đồng bộ khoảng 30 tỉ đồng. HTX đang xin UBND tỉnh Đồng Tháp vay lãi suất “nhẹ” 20 tỉ đồng, HTX tự huy động 10 tỉ đồng đối ứng để làm cụm chế biến. Có cụm này rồi , HTX sẽ phát triển thành công ty cổ phần, huy động vốn từ các thành phần trong huyện và liên kết với doanh nghiệp các nơi.

Trồng lúa thơm, đặc sản chức năng như Basmati cung ứng cho thị trường nội địa, chỉ cần 3 – 4 tỉ đồng là có thể đạt sản lượng trên một vài ngàn tấn lúa. Vấn đề là kết nối cung – cầu như thế nào?

“Để sản phẩm sạch, hữu cơ, có dược tính có chỗ đứng trên thị trường”, Kim Trang cho rằng cần phải có một chiến lược quốc gia khuyến khích sản xuất sạch. Đặc biệt phải kiểm soát, ngăn chặn, không cho hàng không an toàn vào thị trường.