Thực tế đã ghi nhận thực trạng nhiều xã bãi ngang ban đầu có tốc độ thực hiện các tiêu chí nông thôn mới (NTM) khá nhanh, nhưng khi gần hoàn thành thì lại ì ạch, thậm chí “dậm chân tại chỗ”. Vài năm gần đây, hiếm hoi mới có vài xã đang trong diện được hưởng chính sách xã bãi ngang mà đạt chuẩn nông thôn mới.
Theo Quyết định 1722/QĐ-TTg ngày 2–9–2016 của Thủ tướng Chính phủ, Thanh Hóa có 30 xã thuộc các huyện, thị xã ven biển: Nga Sơn, Hoằng Hóa, Hậu Lộc, Sầm Sơn, Quảng Xương và Tĩnh Gia được công nhận xã bãi ngang. Đến thời điểm hiện tại, tỷ lệ đạt chuẩn nông thôn mới ở các xã này rất thấp. Nhiều ý kiến cho rằng, có một số xã cố tình kéo dài thời gian XDNTM, không muốn nỗ lực để về đích sớm nhằm hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ xã bãi ngang.
Giả thuyết trên hoàn toàn có cơ sở bởi nếu muốn đạt chuẩn NTM, nhiều tiêu chí như tỷ lệ hộ nghèo phải giảm dưới 5%, tỷ lệ tham gia mua bảo hiểm y tế phải tăng trên 85%... Theo Quyết định 1559/QĐ-TTg, ngày 5–8–2016 của Thủ tướng Chính phủ, xã bãi ngang phải có tỷ lệ hộ nghèo trên 11%. Chỉ tính riêng tiêu chí hộ nghèo, nếu đạt chuẩn NTM thì không đủ tiêu chí là xã bãi ngang khó khăn nữa. Điều đó đồng nghĩa nhiều xã bãi ngang sẽ không còn được hưởng hỗ trợ từ Nhà nước, trong đó có việc lương và phụ cấp của cán bộ xã tăng thêm 70%.
Thực tế đã ghi nhận thực trạng nhiều xã bãi ngang ban đầu có tốc độ thực hiện các tiêu chí NTM khá nhanh, nhưng khi gần hoàn thành thì lại ì ạch, thậm chí “dậm chân tại chỗ”. Vài năm gần đây, hiếm hoi mới có vài xã đang trong diện được hưởng chính sách xã bãi ngang mà đạt chuẩn NTM, đơn cử như xã Hoằng Tiến (Hoằng Hóa). Đáng nói, nhiều xã không phải nằm trong vùng khó khăn, có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội cũng như điểm xuất phát không hề thấp.
Một trong số đó phải kể đến xã Hải Hòa (Tĩnh Gia) với vị trí thuận lợi: Phát triển kinh tế biển đa dạng, có khu du lịch, có tuyến Quốc lộ 1A chạy qua và nằm giáp thị trấn Tĩnh Gia nên phát triển thương mại khá mạnh, thu nhập của người dân khá cao. Diện tích của xã Hải Hòa cũng không phải rộng lớn, lại không có núi, sông chia cắt, chiều dài đường giao thông liên thôn không nhiều... Thế nhưng, vài năm gần đây, tiến độ XDNTM ở Hải Hòa vẫn chậm chạp. Cách đó không xa, xã Hải Bình với dịch vụ hậu cần nghề cá phát triển nhất nhì tỉnh, có đội tàu khai thác xa bờ thuộc diện mạnh của miền Bắc và Bắc Trung bộ, thu nhập bình quân đầu người cao nhất nhì huyện Tĩnh Gia... cũng chưa đạt chuẩn NTM.
So với nhiều xã miền núi của tỉnh đã đạt chuẩn NTM, các xã vùng biển huyện Tĩnh Gia còn có lợi thế hơn về nhiều mặt. Một đơn vị khác là xã Quảng Cư (thị xã Sầm Sơn) nằm ngay ở vùng biển du lịch, không hề bị chia cắt hay khó khăn về giao thông, nhiều điều kiện phát triển kinh tế đa ngành nhưng vẫn “chưa chịu” về đích NTM. Đáng nói, khi bắt tay XDNTM, Quảng Cư có tốc độ xây dựng tiêu chí khá nhanh, đến giai đoạn cuối thì chững hẳn. Phải chăng cán bộ địa phương có sự “chập chờn” trong ý thức vươn lên? Phải chăng xã chưa muốn đạt chuẩn NTM ngay để kéo dài thời gian được hưởng chính sách xã bãi ngang?
Trái lại, thời gian qua, nhiều xã trong diện bãi ngang nhưng không ngừng nỗ lực XDNTM thì đã gặt hái được thành quả đáng trân trọng. Điển hình như các xã Quảng Đại (Quảng Xương), Hải Châu và Bình Minh (Tĩnh Gia) kiên định theo đuổi mục tiêu NTM, sẵn sàng “thoát” xã bãi ngang để hoàn thành 19 tiêu chí NTM.
Ông Trần Đức Năng, Phó chánh Văn phòng Điều phối XDNTM tỉnh cũng cho rằng, hiện tượng chính quyền một số xã bãi ngang thời gian gần đây chưa thật quyết liệt để xã mình đạt chuẩn nông thôn mới đã và đang manh nha. Thiết nghĩ, không vì quyền lợi riêng mà thiếu đi sự nỗ lực vì sự phát triển chung.
