Lễ Mát nhà độc đáo của người Mường ở Hòa Bình
Khi nhắc đến nét văn hóa tín ngưỡng của người Mường, đồng bào dân tộc thường nói về nghi lễ Mát nhà, nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Mường.
Nghi lễ Mát nhà sẽ được tiến hành sau 3 hồi chuông. Lễ cúng được tiến hành tại nơi cửa sổ chính nơi thầy mo ngồi, vị trí thường giành cho những người có chức vụ cao nhất trong nhà.
Lễ Mát nhà được chủ trì bởi thầy mo, người có tâm, có đức. Trong lễ Mát nhà của người Mường Hòa Bình, vai trò của thầy mo rất quan trọng. Thầy mo là cầu nối giữa thần linh với con người. 4
. Đội nghi lễ diện trang phục lộng lẫy đứng phía sau thầy mo.
Lễ Mát nhà, như người Kinh gọi là lễ giải hạn, đây là lễ để xua đuổi hóa giải những điều xấu, cầu may mắn. Nhiều gia đình thường tổ chức lễ này vào dịp đầu năm. Tuy nhiên cũng có những gia đình gặp điều không may thì tiến hành làm lễ Mát nhà vào bất cứ thời điểm nào trong năm. Cũng có nhiều gia đình tổ chức lễ sau thời gian thu hoạch vụ mùa, khoảng tháng 9, tháng 10 hàng năm.
Để thực hiện lễ Mát nhà theo đúng nghi lễ truyền thống của nhà làng, gia chủ phải chuẩn bị đồ lễ phục vụ cho lễ cúng khá chi tiết, cầu kỳ. Lễ cúng phải có các mâm cỗ với đủ các món rượu, xôi, thịt lợn, gà, chó, rau, quả đu đủ, hoa dâm bụt, trầu cau…Mâm lót lá chuối và được đặt ở các vị trí theo sự hướng dẫn của thầy mo.
Chiếc quạt trên tay thầy mo là nghi lễ quạt đi những khí xấu, lấy lại những khí tốt đẹp, khí mát cho gia chủ. Nghi lễ này có ý nghĩa rất quan trọng bởi người Mường quan niệm, quyền năng từ chiếc quạt mà thầy mo sử dụng có sức mạnh tối thượng chống lại tà ma. Thầy mo sẽ làm phép và vẩy nước quanh nhà gia chủ cùng với những lời chú nguyện mang điều may mắn đến với gia chủ.
Những du khách khi đến tham dự nghi lễ sẽ được thầy mo buộc chỉ vào tay, cùng hy vọng may mắn của người Mường sẽ được nhân rộng khắp muôn nơi.
Nghi lễ có ý nghĩa mở tiệc dâng các ngài, sau đó sẽ giúp đỡ xua đuổi tà ma, bắt đi những điều xấu, phù hộ cho gia chủ làm ăn khấm khá, con cháu khỏe mạnh. Tiếp theo sau đó, thầy mo mời các đấng bề trên thụ hưởng lễ vật, thưởng thức rượu cần của dân tộc Mường.
