Nikkei: Lãi suất tiết kiệm thấp thúc đẩy sốt chứng khoán ở Việt Nam

Anh Công chỉ là 1 trong số 400.000 nhà đầu tư chứng khoán mới đổ tiền vào chứng khoán Việt Nam năm ngoái.

Sự gia tăng kỷ lục số lượng các nhà đầu tư cá nhân đánh dấu một bước ngoặt lớn trong thị trường chứng khoán Việt Nam. Những người từng đổ tiền vào bất động sản và tài khoản tiết kiệm trong ngân hàng, giờ đây đồng loạt chuyển hướng sang cổ phiếu.

Một số kỳ vọng lợi nhuận cao hơn, trong khi một số tìm thấy niềm đam mê với chứng khoán trong thời gian cách ly xã hội để kiểm soát đại dịch.

Tương tự như Mỹ chứng kiến lượt sử dụng ứng dụng đầu tư Robinhood tăng vọt trong đại dịch, Việt Nam cũng ghi nhận lượt sử dụng các ứng dụng smartphone để giao dịch chứng khoán từ xa tăng vọt. 

Chẳng hạn như Đinh Thành Công, anh sử dụng ứng dụng giao dịch SSI để theo dõi các khoản đầu tư chứng khoán của mình.

Các nhà giao dịch chứng khoán chuyên nghiệp cho hay làn sóng đầu tư mới đang tràn vào thị trường chứng khoán Việt Nam vì 3 lý do chính: lãi suất giảm thúc đẩy người dân tìm kiếm nguồn đầu tư khác bên ngoài gửi tiết kiệm; người dân nắm nhiều tiền mặt hơn - từ những chủ doanh nghiệp buộc phải đóng cửa hoạt động trong thời kỳ đại dịch đến thế hệ trẻ được thừa hưởng tài sản từ thế hệ doanh nhân thành lập doanh nghiệp những năm 80, cũng như thời kỳ giãn cách xã hội thúc đẩy người dân tìm đến các ứng dụng đầu tư từ xa. 

Năm ngoái, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) ghi nhận 2,7 triệu tài khoản đầu tư cá nhân trong nước, tăng vọt 16,8% so với hồi năm 2019. Xu hướng này đang tiếp tục trong năm nay với 86.000 tài khoản giao dịch mới được lập trong tháng 1, cao hơn bất kỳ tháng giao dịch nào trong năm 2020.

Ông Lim Shiu Beng, Phó tổng giám đốc công ty môi giới SBBS nhận định với Nikkei Asian Review: “Chúng tôi chưa từng chứng kiến dòng người ồ ạt mở tài khoản chứng khoán và rút tiền khỏi ngân hàng như thế trước đây”.

Ngay cả khi một số tỏ ra quan ngại về bong bóng chứng khoán, ông Lim cho rằng các nhà đầu tư cá nhân đang ngày càng hiểu rõ thị trường hơn. Ông nhận định khối lượng giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ tăng vọt gấp 2-3 lần trong vài năm tới.

Chính phủ Việt Nam hiện đặt mục tiêu đưa thị trường chứng khoán trong nước thăng hạng từ thị trường sơ khai (Frontier market) lên thị trường mới nổi (Emerging market) trên các chỉ số chứng khoán quan trọng như MSCI và FTSE. Tuy nhiên, điều đó sẽ yêu cầu nới lỏng hạn chế trên thị trường tài chính, chẳng hạn nâng trần cổ phiếu với nhà đầu tư nước ngoài. 

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Giám đốc môi giới tại Mirae Asset Securities nhận định đối với một thị trường chứng khoán non trẻ như Việt Nam, sự tăng vọt số lượng nhà đầu tư cá nhân trong thời gian qua chứng tỏ đầu tư vào cổ phiếu đang dần trở thành một xu hướng. “Tư duy của người Việt đang thay đổi”.

Năm 2019, lãi suất tiết kiệm ngân hàng từng có thời điểm vượt 8%. Tuy nhiên, để đối phó với cuộc khủng hoảng đại dịch, ngân hàng Nhà nước đã 3 lần cắt giảm lãi suất trong năm 2020. Điều đó dẫn đến mức lãi suất tiết kiệm thấp hơn trong các ngân hàng thương mại, qua đó khuyến khích người dân đổ tiền vào cổ phiếu.

Lãi suất tiết kiệm có thể tăng lên nếu nền kinh tế toàn cầu phục hồi mạnh mẽ trong năm nay. Nhưng có rất nhiều yếu tố đang đẩy người Việt đổ tiền vào thị trường chứng khoán, bao gồm nguồn cung bất động sản thắt chặt. Theo Cushman & Wakefield, một công ty tư vấn bất động sản, doanh số bán căn hộ tại Thành phố Hồ Chí Minh đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi doanh số căn hộ ở thủ đô Hà Nội giảm mạnh 52%.

Còn một lý do khác thúc đẩy dòng tiền đổ vào thị trường cổ phiếu tăng vọt, theo ông Tuấn, là sự “trỗi dậy” của một thế hệ giàu có được thừa kế từ thế hệ đi trước - những người đã xây dựng được nền tảng kinh tế vững chắc sau khi chính phủ Việt Nam tiến hành mở cửa kinh tế hồi 1986, cho phép công dân tư nhân hóa doanh nghiệp nhà nước hoặc thành lập doanh nghiệp riêng. 30 năm sau, con cái của thế hệ này đã trưởng thành, họ được tiếp nhận nền giáo dục tiên tiến khi du học nước ngoài rồi trở về tiếp quản doanh nghiệp, đầu tư vào thị trường cổ phiếu cùng nhiều tài sản khác.

Sự kết hợp các yếu tố khiến nhà đầu tư Việt ngày càng có nhiều thông tin hơn, bao gồm thế hệ doanh nhân kế thừa và những công dân đang ngày càng trở nên giàu có. Thu nhập khả dụng trên đầu người của Việt Nam đang tăng trưởng mạnh với tốc độ 9% mỗi năm và được dự báo sẽ đạt 3.062 USD vào năm 2023, theo công ty tư vấn McKinsey & Co. của Mỹ.

Việt Nam hiện có hai sàn giao dịch là sàn Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, với tổng vốn hóa 211 tỷ USD - thấp nhất trong 6 nền kinh tế lớn của Đông Nam Á. Ở hạng 5 là thị trường chứng khoán Philippines với tổng vốn hóa 315 tỷ USD.

Bên cạnh những góc nhìn lạc quan, cũng có chuyên gia tỏ ra thận trọng với nguy cơ bong bóng ở thij trường chứng khoán Việt Nam. Ông Ngô Văn Khải, nhà phân bổ tài sản thuộc quỹ đầu tư Timensit cho rằng có quá nhiều nhà đầu tư nghiệp dư đang đầu cơ cổ phiếu. "Họ không quan tâm đến rủi ro, họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận. Chắc chắn sẽ có một lượng nhà đầu tư trong số đó mất tiền."

Một số nhà phân tích chỉ ra rằng một số lượng người Việt đang chuyển hướng sang thị trường chứng khoán để kiếm tiền trong bối cảnh mất việc làm hoặc giảm thu nhập do đại dịch. Năm ngoái, 101.700 công ty đã đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động, tăng 13,9% so với năm 2019, theo Tổng cục Thống kê.