Ông Tập lo ngại Nhật Bản tiên phong cho làn sóng công ty nước ngoài rút chân khỏi Trung Quốc

Một nguồn tin của tờ Nikkei Asian Review cho hay các nhà lãnh đạo Bắc Kinh “hiện đang có những quan ngại nghiêm trọng về nguy cơ các công ty nước ngoài rút khỏi Trung Quốc… Đáng báo động hơn cả là một điều khoản trong gói cứu trợ kinh tế khẩn cấp của Nhật Bản có nội dung khuyến khích (và tài trợ) việc tái thiết lập chuỗi cung ứng (không phụ thuộc vào Trung Quốc)”.

Nếu không có đại dịch Covid-19, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ ghé thăm Nhật Bản theo lịch trình đã lên kế hoạch trước đó để mở ra một “kỷ nguyên mới” trong quan hệ Trung - Nhật. Đây sẽ là chuyến thăm cổ vũ Thủ tướng Shinzo Abe trước thềm diễn ra Thế Vận hội Tokyo mùa hè 2020.

Nhưng sau đó, cả chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch Tập và Thế Vận hội Tokyo đều bị hoãn lại do đại dịch Covid-19. Quan hệ Trung - Nhật cũng chưa bước sang “kỷ nguyên mới” như ông Tập kỳ vọng.

Trong lời kêu gọi mới nhất, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe rõ ràng đã hướng các nhà sản xuất Nhật Bản đến việc tránh phụ thuộc quá mức vào thị trường Trung Quốc. Trong cuộc họp Hội đồng Đầu tư Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng cũng chính là Thủ tướng Abe cho biết ông muốn các nhà máy sản xuất sản phẩm có giá trị gia tăng lớn quay trở lại Nhật Bản. “Đại dịch Covid-19 đã khiến các sản phẩm từ Trung Quốc ít đến được Nhật Bản. Chúng ta đều đang lo lắng về chuỗi cung ứng trong nước” - ông Abe cho hay. “Chúng ta nên cố gắng di chuyển dây chuyền sản xuất các mặt hàng có giá trị gia tăng cao trở về Nhật Bản. Với các sản phẩm khách, chúng ta nên đa dạng hóa chuỗi cung ứng tại các quốc gia như các nước ASEAN”.

Lời kêu gọi của Thủ tướng Shinzo Abe đã rất rõ ràng. Abe muốn các công ty Nhật “tránh xa Trung Quốc”, khi chuỗi cung ứng phụ tùng ô tô và các sản phẩm khách mà Nhật Bản phụ thuộc vào Trung Quốc lâu nay bị gián đoạn bởi đại dịch Covid-19, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới các công ty Nhật.

Trong gói cứu trợ kinh tế khẩn cấp được thông qua hôm 7/4, Chính phủ Nhật Bản kêu gọi các công ty tái thiết lập chuỗi cung ứng bị gián đoạn bởi đại dịch Covid-19. Khoản tiền 240 tỷ JPY (khoảng 2,2 tỷ USD) trong phân bổ ngân sách năm tài khóa 2020 được chính phủ Nhật sử dụng để hỗ trợ các công ty chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc về nước hoặc đa dạng hóa các cơ sở sản xuất sang các quốc gia Đông Nam Á.

Rõ ràng, một làn sóng chuyển dịch như vậy có nguy cơ làm lung lay nền tảng của mô hình tăng trưởng kinh tế tại Trung Quốc. Trước nguy cơ như vậy, hôm 8/4, Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị Trung Quốc đã họp tại Bắc Kinh. Chủ tịch Tập trong cuộc họp nhấn mạnh sự cần thiết phản lường trước những giả định tồi tệ nhất, và kêu gọi sự chuẩn bị để “đối phó với những thay đổi môi trường quốc tế trong dài hạn”.

Không riêng Nhật Bản, có vẻ như Mỹ cũng đang xem xét hạn chế sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng tại Trung Quốc. Larry Kudlow, Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Quốc gia của Nhà Trắng mới đây đã bày tỏ ý định xem xét chi phí di dời các công ty Mỹ từ Trung Quốc về nước. Điều này phù hợp với chương trình nghị sự "Nước Mỹ trước tiên" của Tổng thống Donald Trump.

Nếu Mỹ và Nhật Bản - hai nền kinh tế lớn thứ nhất và thứ ba thế giới lần lượt kêu gọi làn sóng chuyển dịch khỏi Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới chắc chắn phải gánh hệ lụy nặng nề. 

Không thể phủ nhận, đại dịch Covid-19 đang góp phần tái thiết lập trật tự thế giới mới. Phần lớn vị thế của Trung Quốc cũng như khả năng phục hồi kinh tế của Trung Quốc sau đại dịch giờ đây phụ thuộc vào việc các tập đoàn đa quốc gia, các công ty nước ngoài lớn liệu có rút chân khỏi thị trường tỷ dân này như cách Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang kêu gọi hay không.