Pakistan, Iran gây sức ép buộc Taliban chấm dứt hỗ trợ khủng bố, tái xây dựng chính phủ Afghanistan

Tại cuộc họp báo hôm 23/8, Qureshi nói rằng điều quan trọng đối với các cường quốc trong khu vực là đảm bảo một tương lai ổn định và hòa bình cho Afghanistan sau khi Taliban bất ngờ chiếm quyền vào tuần trước.

Đầu tháng này, Taliban đã có cuộc tấn công chớp nhoáng sau khi Mỹ rút quân theo thỏa thuận, Kabul gần như thất thủ ngay lập tức, Ashraf Ghani, tổng thống hiện đang lưu vong, chạy trốn đến Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Những quan chức Mỹ và Afghanistan cho biết họ mong đợi thành phố cầm cự ít nhất một tháng nữa, vì vậy sự đầu hàng đột ngột của thành phố này đã khiến các quốc gia trên toàn cầu trở nên bối rối trước chính phủ mới của Taliban, vốn được biết đến với những quy định cực kỳ nghiêm ngặt về Hồi giáo Sunni và chứa chấp các nhóm khủng bố như al- Qaeda và Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM).

Trong khi đó, Taliban hứa sẽ xây dựng một chính phủ mới tốt hơn, từ chối cho phép các nhóm khủng bố sử dụng Afghanistan để tấn công những quốc gia khác và cấm trồng cây thuốc phiện sau 40 năm chiến tranh gần như không ngừng nghỉ.

Các nhà lãnh đạo Taliban đã hứa với Mỹ không hỗ trợ al-Qaeda và Trung Quốc không ủng hộ ETIM, hôm 23/8, Bộ trưởng Nội vụ Pakistan Sheikh Rashid cho biết Taliban Afghanistan cũng đã trấn an Islamabad rằng họ sẽ không cho Tehreek-i-Taliban Pakistan, (TTP), một nhóm tương tự ở phía biên giới Pakistan, tị nạn.

Rashid cho biết: "Các nhà chức trách liên quan được thông báo rằng những kẻ thực hiện khủng bố ở Pakistan đã bị kiểm soát," theo tờ Dawn của Pakistan.

'Không sử dụng biện pháp quân sự'

Việc Mỹ chiếm đóng Afghanistan, dự kiến kết thúc vào tuần tới, bắt đầu vào tháng 10 năm 2001 sau khi al-Qaeda sử dụng Afghanistan do Taliban cai trị làm căn cứ để lập kế hoạch và thực hiện cuộc tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001.

Tại cuộc họp báo hàng tuần hôm 23/8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh cho biết sẽ không đưa ra giải pháp quân sự nào cho cuộc nội chiến Afghanistan, đồng thời kêu gọi tất cả các bên nắm bắt cơ hội tạo ra từ việc Mỹ và các lực lượng đồng minh rút khỏi Afghanistan."

Quan điểm của ông đã được Amina Khan, giám đốc Trung tâm Afghanistan, Trung Đông và Châu Phi (CAMEA) tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Islamabad (ISSI), lặp lại tại một diễn đàn hôm 23/8.

Theo Hãng thông tấn Cộng hòa Hồi giáo Iran, Khan cho biết Tehran "chia sẻ quan điểm thống nhất với các nước láng giềng về Afghanistan, trong đó bao gồm đòi hỏi quyền sở hữu trong khu vực, công nhận một sự dàn xếp chính trị và vai trò của Taliban là một thành phần chính để dàn xếp hòa bình, cũng như kiềm chế các nhóm khủng bố xuyên quốc gia như Daesh, giống như al-Qaeda và Taliban, cực kỳ thù địch với người Hồi giáo dòng Shiite và từng tàn sát người Shiite ở Iraq và Syria."

"Nếu một chính phủ Taliban muốn thành công, họ cần học được rằng điều quan trọng là tính hợp pháp của họ phải được cộng đồng quốc tế công nhận", Giáo sư Amin Saikal, trợ giảng về khoa học xã hội tại Đại học Tây Úc, cho biết tại hội nghị. "Do đó, người Iran sẽ theo dõi chặt chẽ việc thành lập chính phủ mới và liệu người Shia thiểu số của Afghanistan có đại diện trong chính phủ hay không."

Như Sputnik đã đưa tin, tuần trước, một số nhà ngoại giao Trung Quốc đã hội đàm với những người đồng cấp của họ ở Iran và Pakistan, đồng thời quân đội Trung Quốc cũng đã tiến hành các cuộc tập trận chống khủng bố với những người đồng cấp Tajik.

Một trong những quan điểm cốt yếu của họ là hội nhập kinh tế khu vực sẽ khuyến khích sự cai trị ổn định ở Afghanistan - điều mà chính phủ Afghanistan trước đây cũng theo đuổi, nỗ lực gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải. Với việc Iran sẵn sàng trở thành thành viên mới nhất, Afghanistan sẽ được bao quanh bởi các thành viên của khối chính trị, kinh tế và quân sự, từ đó hưởng lợi to lớn từ các dự án cơ sở hạ tầng mà các nước láng giềng muốn theo đuổi nhân danh hội nhập khu vực.

Cựu đối thủ Taliban

Ở Afghanistan, thông điệp tương tự cũng đang được lan truyền bởi Gulbuddin Hekmatyar, một lãnh chúa, với sự hỗ trợ của Mỹ, đã chiến đấu chống lại chính phủ Afghanistan xã hội chủ nghĩa vào những năm 1980 trước khi tranh giành quyền cai trị đất nước với Taliban vào những năm 1990. Sau đó, ông cố gắng thành lập một hội đồng hòa bình đại diện cho những gì còn lại của chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn cùng với cựu trưởng đoàn hòa giải Afghanistan, Abdullah Abdullah và cựu Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai.

"Một chính phủ như vậy có thể ngăn chặn đổ máu thêm nữa ở Afghanistan và đưa đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh thoát khỏi cuộc khủng hoảng hiện tại", người sáng lập Hizb-i-Islami nói với AFP trong một cuộc phỏng vấn.

Hekmatyar nói: "Người Afghanistan đã quá mệt mỏi với xung đột và chiến đấu kéo dài, và giờ đây họ muốn mang lại hòa bình và ổn định cho đất nước, đồng thời tái thiết toàn bộ Afghanistan", ông cũng khuyến khích Taliban xây dựng một chính phủ đoàn kết dân tộc với sự ủng hộ của nhiều dân tộc trong nước.

Lời khẳng định mang tính cơ hội cao, vì Hekmatyar được nhiều người biết đến với cái tên "đồ tể của Kabul" sau khi ông ta bắn phá thành phố không ngừng vào năm 1992 trong cuộc nội chiến, giết chết 50.000 người và chia sẻ nhiều chức vụ với Taliban, bao gồm cả luật học Sunni, luật mà trong đó việc tạt axit vào mặt phụ nữ là một hình phạt nếu họ để lộ mặt trước đám đông.

Ông nói thêm rằng trong khi các cuộc đàm phán nội bộ Afghanistan cho đến nay vẫn chưa đưa ra được giải pháp và có thể không phải bây giờ, thì "Mỹ và các lực lượng khác không có quyền can thiệp vào vấn đề này. Đây là đặc quyền duy nhất của người dân Afghanistan để quyết định về tương lai của họ."