Thiếu slot bay do hàng không tăng trưởng "nóng"

Thu hồi slot bay không sử dụng

Việc hãng hàng không Bamboo Airways kiến nghị Thủ tướng về việc lãng phí giờ hạ, cất cánh (slot) tại các sân bay và công tác điều phối giờ hạ, cất cánh (slot) tại các sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất, hiện đang diễn ra một vấn đề bất cập trong công tác tối ưu nguồn lực đang được dư luận quan tâm.

Cụ thể, trung bình mỗi ngày có khoảng 30 slot bị dư thừa tại mỗi sân bay. Trong khi đó, một số hãng hàng không trong và ngoài nước có nhu cầu khai thác nhưng lại không được phân bổ slot.

Bamboo Airways đã kiến nghị và đề xuất giải pháp rất cụ thể (chi tiết tại các văn bản đính kèm) tới Bộ Giao thông Vận tải, Cục Hàng không Việt Nam, Hội đồng điều phối slot (trực thuộc Cục Hàng không Việt Nam) nhằm điều chỉnh các quy định và chế tài hiện tại với mục đích tối ưu các nguồn lực đang bị lãng phí nhưng bất cập nêu trên vẫn chưa được giải quyết.

Bamboo Airways cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ quan tâm, xem xét và sớm có ý kiến chi đạo các cơ quan chức nănq nói trên có giải pháp khắc tình trạng lãng phí tài nguyên đất nước (slot) tại các cảng hàng không Việt Nam.

Hiện, Cục Hàng không Việt Nam (Cục Hàng không) đã báo cáo Bộ Giao thông Vận tải về công tác quản lý, giám sát việc sử dụng slot (kế hoạch thời gian đến hoặc đi từ một sân bay dành cho một máy bay vào một ngày giờ nhất định) của các hãng hàng không.

Để tiếp tục nâng cao việc sử dụng hiệu quả slot trong bối cảnh nhu cầu vận chuyển gia tăng dịp cao điểm hè 2021, kể từ ngày 28/3, Cục tiến hành thu hồi các chuỗi slot không sử dụng trong 5 tuần liên tiếp của các hãng hàng không Việt Nam nhận cho các hãng hàng không theo nguyên tắc:

Thống kê tỷ lệ sử dụng slot/slot xác nhận, tỷ lệ sử dụng đúng slot/số slot được xác nhận hàng tuần; công bố các chỉ số này trên Trang thông tin điện tử của Cục Hàng không và sử dụng chỉ số này để thực hiện công tác xác nhận slot bổ sung hàng tuần khi hãng hàng không có tỷ lệ sử dụng slot/slot xác nhận của tuần gần nhất đạt từ 85% trở lên và tỷ lệ sử dụng đúng slot/số slot được xác nhận đạt từ 80% trở lên; tiếp tục yêu cầu các hãng hàng không trả slot tối thiểu trước 7 ngày. Đồng thời, Cục cấp quyền truy cập hệ thống phần mềm quản lý slot cho các hãng hàng không Việt Nam, Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam và Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam nhằm công khai, minh bạch quỹ slot cập nhật hàng ngày.

"Vỡ trận" sẽ lãng phí

Bình luận về những lùm xùm quanh chuyện slot, chuyên gia hàng không, PGS, TS Nguyễn Thiện Tống cho rằng, việc các hãng hàng không tăng số lượng máy bay quá nhanh, trong khi hạ tầng hàng không lại quá tải không đáp ứng được đã dẫn tới việc thiếu slot bay tại các sân bay.

 Ví dụ có hãng khi cấp phép bay được quy định cụ thể số lượng tàu bay nhưng chỉ một thời gian ngắn sau lại tăng đột biến lên gấp  3, 4 lần, sớm hơn quy định nhiều năm.

Theo PGS.TS Nguyễn Thiện Tống: Việc phát triển nhanh chóng là dấu hiệu tốt cho ngành hàng không, tăng năng lực cạnh tranh, nâng cao chất lượng dịch vụ giữa các hãng, nhưng đây cũng là điểm nhược điểm dẫn tới thiếu slot. Việc tăng máy bay cũng đã gây áp lực rất lớn đến việc phân bổ  slot bay của Cục Hàng không, đến việc nâng cấp hạ tầng hàng không của Bộ GTVT và ảnh hưởng đến kế hoạch tăng thêm tàu bay hàng năm của các hãng khác. Bởi hàng không là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện.

Căn cứ vào nhu cầu và tốc độ phát triển của thị trường; vào khả năng chịu đựng của hạ tầng hàng không (vốn đã quá tải từ lâu, đặc biệt là ở TSN, Nội Bài, Đà Nẵng) và vào năng lực điều hành bay, cất hạ cánh của Tổng công ty Quản lý bay, Chính phủ, Bộ GTVT mới duyệt số lượng tàu bay và kiểm soát kế hoạch tăng thêm tàu bay hàng năm của các hãng.  

Theo chuyên gia giao thông, TS Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc NXB Giao thông, các hãng hàng không đang trong giai đoạn hoạt động chưa ổn định, rất khó khăn vì dịch Covid 19 nên Bộ GTVT và Cục Hàng không cần xuất phát từ lợi ích chung của ngành để kịp thời đề xuất, hỗ trợ cho các hãng và đặc biệt là cần hết sức thận trọng trong việc cấp slot riếng cho từng hãng.

"Trong điều kiện hạ tầng quá tải, năng lực điều hành cất hạ cánh có hạn như hiện nay, Bộ GTVT, Cục HKVN cũng cần xem lại quy định trong 5 phút, mỗi hãng chỉ được phép cất cánh 1 máy bay", TS Nguyễn Xuân Thủy cho hay.

Vì quy định sử dụng slot  5 phút như vậy không phù hợp với thông lệ quốc tế, làm ách tắc thêm tại các cảng hàng không do thiếu khả năng linh hoạt trong điều hành cất hạ cánh và không theo định chung của hàng không quốc tế (IATA quy định hãng sử dụng chuỗi slot liên tiếp trong 5 tuần của mùa trước sẽ được cấp slot bay mùa tới) và gây bất hợp lý cho các hãng bay lớn, vòng quay sử dụng tàu bay nhiều trong ngày, đặc biệt là vào các giờ cao điểm cần tăng năng lực, điều hành lượng khách thông qua tại các cảng hàng không .  

TS Nguyễn Xuân Thủy cho biết thêm, hàng không là lĩnh vực đòi hỏi vốn đầu tư lớn, có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế và xã hội. Nếu để 'vỡ trận' về điều hành, sẽ không chỉ gây lãng phí nguồn lực của doanh nghiệp, xã hội, gây thất thu cho ngân sách mà còn ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh và nhiệm vụ phục hồi, phát triển kinh tế, nhất là việc thực hiện mục tiêu kép, phòng chống dịch và phát triển kinh tế.