Phản ứng của Chủ tịch Vương Đình Huệ khi nói “doanh nghiệp ngại đi vay, ngân hàng sợ giải ngân"

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Thanh Hà cho biết, NHNN xác định một trong những mục tiêu trọng tâm của năm 2022 là Chương trình hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp và cho những người vay vốn tại ngân hàng thương mại (NHTM) qua gói hỗ trợ 40 nghìn tỷ đồng.

Hỗ trợ lãi suất 2%/năm: Dư nợ được hỗ trợ lãi suất đạt khoảng 4.300 tỷ đồng

Đến nay, doanh số cho vay được hỗ trợ lãi suất 2%/năm đạt gần 4.407 tỷ đối với gần 550 khách hàng, dư nợ được hỗ trợ lãi suất đạt khoảng 4.300 tỷ đồng.

Các NHTM dự kiến số tiền hỗ trợ lãi suất cho khách hàng đến cuối tháng 8/2022 khoảng 13,5 tỷ.

Theo rà soát nhanh của các NHTM, dư nợ của nhóm doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thuộc các ngành được hỗ trợ lãi suất (chỉ bao gồm các trường hợp ký kết thỏa thuận cho vay và giải ngân sau 01/01/2022) khoảng 800 nghìn tỷ đồng.

Hiện nay các ngân hàng vẫn đang tiếp tục rà soát danh mục khách hàng đáp ứng điều kiện được hỗ trợ lãi suất để đẩy mạnh công tác hướng dẫn khách hàng hoàn thiện thủ tục hỗ trợ lãi suất trên cơ sở đề nghị của khách hàng.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc thừa nhận, việc gói triển khai gói hỗ trợ hiện chưa được như kỳ vọng do còn có khó khăn, vướng mắc cần phải giải quyết trong thời gian tới. NHNN đã xác định là có 4 nhóm khó khăn, vướng mắc cần phải tập trung giải quyết trong thời gian tới.

Thứ nhất về đối tượng được hỗ trợ lãi suất.

Trường hợp khách hàng không phải hoạt động đơn ngành mà đa ngành, đa lĩnh vực mà một trong những lĩnh vực đó thuộc ưu tiên thì có được hỗ trợ hay không. Bên cạnh đó, nhiều hộ gia đình là khách hàng vay vốn của NHTM nhưng lại không đăng ký kinh doanh, khi đối chiếu thì chưa đủ điều kiện đối tượng của chương trình.

Thứ hai là tiêu chí đánh giá là khách hàng phải có khả năng, có phương án sản xuất kinh doanh, có khả năng phục hồi.

NHNN thấy có sự khác biệt giữa sự đánh giá, thẩm định của NHTM, ngân hàng cho vay với đánh giá về sau này của các cơ quan kiểm tra, thanh tra hay kiểm toán về thế nào là khách hàng có khả năng phục hồi.

Ngoài ra, khi đánh giá tính khả thi của dự án là tính thời điểm thẩm định dự án và quyết định giải ngân. Nhưng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh có rất nhiều biến cố dẫn đến phương án ban đầu khả thi, khách hàng có khả năng trả được nợ, nhưng sau đó gặp rủi ro dẫn đến khó khăn trong trả nợ. Vậy lúc đó có được coi là có khả năng phục hồi hay không.

Hai khó khăn này, NHNN đã nhận diện được và đề nghị các Bộ liên quan, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Tư pháp, Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra Chính phủ cùng thống nhất theo hướng: Giao NHTM chủ động đánh giá khả năng phục hồi của khách hàng tại thời điểm đánh giá/thẩm định để quyết định việc cho vay cũng như quyết định việc hỗ trợ lãi suất; Trường hợp khách hàng sản xuất, kinh doanh đa ngành, lĩnh vực, khách hàng được hỗ trợ lãi suất có trách nhiệm tự xác định tại phương án vay vốn về phạm vi sử dụng vốn vay phục vụ cho ngành, lĩnh vực được hỗ trợ lãi suất. Ngân hàng thương mại căn cứ vào phương án vay vốn của khách hàng để thực hiện hỗ trợ lãi suất đối với khách hàng. Khách hàng chịu trách nhiệm về việc tự xác định này.

Giải thích thêm về vấn đề tâm lý e ngại từ phía ngân hàng cho vay và khách hàng vay, Phó Thống đốc cho biết, do trước đây có một số gói hỗ trợ lãi suất đã triển khai và cũng khó khăn nhất định trong chuyện giải ngân, đặc biệt là khâu quyết toán nên các ngân hàng cho vay có tâm lý e ngại.

Hơn nữa, chương trình có nguồn tiền hỗ trợ từ Ngân sách nhà nước nên các NHTM cần thận trọng, đảm bảo dòng tiền hỗ trợ được đến đúng đối tượng, đúng mục tiêu, an toàn và hiệu quả, nên các NHTM mất nhiều thời gian chuẩn bị, xây dựng hệ thống tự động để theo dõi, hạch toán, quản lý dữ liệu báo cáo nhằm đảm bảo tính chính xác của dữ liệu trong công tác thanh, quyết toán, kiểm toán khi tham gia Chương trình được hộ trợ lãi suất từ nguồn ngân sách nhà nước.

Một số chi nhánh NHTM đã chủ động liên hệ, hướng dẫn khách hàng làm thủ tục, hồ sơ hỗ trợ, song bản thân khách hàng (nhất là các doanh nghiệp) cũng có tâm lý e ngại trong trường hợp sơ suất khi tham gia chương trình hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước, phải tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

"Không thể hy sinh, hạ chuẩn tín dụng là đúng, nhưng đây là nghệ thuật điều hành"

Nhấn mạnh rằng, về gói hỗ trợ 2% lãi suất, Ngân hàng Nhà nước đã xúc tiến ban hành từ sớm, việc triển khai ban đầu luôn có những khó khăn. Song, tại diễn đàn kinh tế - xã hội Việt Nam 2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, làm sao khắc phục chuyện ngân hàng ngại cho vay, doanh nghiệp ngại đi vay, làm sao để gói hỗ trợ lãi suất 2% vào khu vực kinh tế thực?

"Tại sao cũng cho vay hỗ trợ lãi suất mà Ngân hàng Chính sách xã hội vẫn giải ngân tốt, hầu như không có nợ xấu, tổng dư nợ mấy trăm nghìn tỷ đồng. Agribank mỗi năm vẫn được cấp bù hỗ trợ lãi suất vài nghìn tỷ, tại sao họ vẫn giải ngân được? Tại sao các tổ chức tín dụng khác thì lại nói doanh nghiệp sợ đi vay, ngại không muốn cho vay. Nói thế là không thuyết phục", Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề.

Đối với hoạt động cấp tín dụng, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, ngân hàng không thể hy sinh, hạ chuẩn tín dụng là đúng, nhưng đây là "nghệ thuật điều hành". Đồng thời, ông cho rằng: Tổ chức tín dụng không phải cứ chăm chăm "sống" bằng tín dụng mà phải tăng cường doanh thu từ các dịch vụ phi tín dụng, tiếp tục đẩy mạnh xử lý nợ xấu, tái cơ cấu hệ thống tài chính, ngân hàng, tăng cường tiềm lực cho các ngân hàng, kể cả biện pháp tăng nguồn vốn cho các ngân hàng thương mại...