Phó chủ tịch UBCKNN: Thao túng giá chứng khoán phái sinh ngày càng tinh vi

Thị trường trái phiếu phát triển nhanh, cuối năm 2021 chiếm 15% GDP

Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 4 diễn ra ngày 5/6 tại TP.HCM, các chuyên gia đã thảo luận, chỉ thẳng những bất cập, hạn chế của thị trường chứng khoán.

Theo ông Devendra Joshi, Chiến lược gia trưởng Tập đoàn Sovico, thị trường trái phiếu Việt Nam hiện mới nổi nên còn quãng đường dài để đi. Việt Nam mới 20 năm, dù quy mô còn nhỏ nhưng đã có sự phát triển và thành công. 

Theo ông Devendra Joshi, để phát triển bền vững thị trường vốn, sự minh bạch thị trường là vấn đề được nhiều nhà đầu tư quốc tế quan tâm. Do vậy, trong thời gian tới, thị trường cần có sự tham gia của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín, có thể định vị định giá trái phiếu Việt Nam.

Thảo luận về vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính Ngân hàng, Bộ Tài chính, cho biết, thời gian qua, thị trường đã phát hiện và xử lý các sai phạm mạnh mẽ. Động thái này rất phù hợp, mang tính cảnh báo răn đe và tăng luận cứ để cải thiện tính minh bạch thông tin.

Với giao dịch trái phiếu, ông Dương cho hay, Bộ Tài chính đang sửa đổi trong phạm vi chức năng của mình về các quy định liên quan đến phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Đối với việc sửa đổi ở cấp độ cao hơn là Nghị định 153, ông Dương cũng cho rằng có thể cân nhắc yêu cầu việc phát hành trái phiếu riêng lẻ cũng cần có định mức tín nhiệm.

Ông Dương cũng cho biết, việc minh bạch thông tin trên thị trường trái phiếu biến đổi theo thời gian, trước đây thị trường này phát triển chậm, nhưng từ 2017 đến nay phát triển nhanh, tính đến cuối năm 2021 chiếm 15% GDP. 

Trước khi chưa sửa được Luật Doanh nghiệp và Luật Chứng khoán để chặt chẽ hơn, Bộ Tài chính đang chủ trì để trình Chính Phủ để sửa đổi trong phạm vi chức năng của Chính Phủ đối với trái phiếu phát hành riêng lẻ để đảm bảo an toàn chung cho hệ thống tài chính.

Ngoài ra, quy định rõ hơn những phạm vi trách nhiệm của các bên tham gia thị trường từ tổ chức phát hành, nhà đầu tư và tổ chức cung cấp dịch vụ đối với việc công bố thông tin, khi phát hiện vi phạm ở đâu có quy kết trách nhiệm rõ ràng.

Đồng thời, định mức tín nhiệm đã được cơ quan quản lý tính toán, Chính Phủ ban hành Nghị định 88 từ năm 2017, tuy nhiên, nhu cầu của thị trường gần như không có sử dụng dịch vụ đó, cho đến khi thị trường phát triển như hiện nay, để tránh vàng thau lẫn lộn thì cần có thêm dịch vụ này.

"Trong Luật Chứng khoán đã quy định, từ 1/1/2023 bắt buộc phải có định mức mức tín nhiệm đối với trái phiếu phát hành ra công chúng, hiện đang sửa Nghị định 153 tính toán cũng đưa thêm cả trái phiếu riêng lẻ theo như lộ trình của trái phiếu phát hành ra công chúng. Nhà đầu tư có thêm kênh thông tin để tham khảo", ông Dương nói.

Hiện nhiều tổ chức uy tín quan tâm tới thị trường trái phiếu Việt Nam, kì vọng sẽ sớm cung cấp dịch vụ trên thị trường này.

Việt Nam đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do trong khu vực, thế giới, trong đó cam kết về dịch vụ tài chính có vai trò quan trọng trong việc thực thi. Theo đó, Bộ Tài chính rất quan tâm việc thực thi cam kết chính sách. Về Luật pháp cần hoàn thiện hơn để phù hợp thực thi cam kết đó, như luật bảo hiểm sửa đổi 2 lần, nay luật bảo hiểm đang sửa để thực thi theo cam kết khi ký kết hiệp định EVFTA.

Hay luật chứng khoán đã dự tính các nội dung khi thực hiện cam kết, qua rà soát, quy định hiện hành cho phép ta thực thi được cam kết đó. Thứ 2 tiếp tục khuyến khích tổ chức trong và ngoài nước tham gia thị trường vốn, để kích thích nhu cầu, tăng minh bạch trên thị trường.

Thị trường trái phiếu còn nhiều rủi ro, chứng khoán phái sinh xuất hiện thao túng giá

Đánh giá tổng thể thị trường vốn Việt Nam, ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (Bộ Tài chính), cho rằng thị trường vốn đã hình thành và vận hành đầy đủ các cấu phần bao gồm thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu và thị trường chứng khoán phái sinh.

Quy mô của thị trường vốn tăng trưởng bình quân 28,5% mỗi năm giai đoạn 2016-2021. Quy mô thị trường vốn đã đạt 134,5% GDP năm 2021, gấp 3,5 lần quy mô năm 2015. Trong đó, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu tương đương 93,8%GDP; quy mô thị trường trái phiếu đạt 39,7% GDP.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực nêu trên, sự tăng trưởng nhanh của chứng khoán, thị trường trái phiếu gần đây cũng phát sinh những rủi ro tiềm ẩn. Trong đó, thị trường chứng khoán phái sinh xuất hiện các hiện tượng thao túng giá, làm giá và ngày càng tinh vi; nhiều mã chứng khoán được đẩy giá lên cao không gắn với tình hình hoạt động kinh doanh.

Nghĩa vụ công bố thông tin của một số doanh nghiệp đại chúng, công ty niêm yết, nhà đầu tư còn chưa đảm bảo chất lượng. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng nhanh tiếp tục phát sinh rủi ro do có các nhà đầu tư cá nhân chưa hiểu biết rõ về pháp luật trong việc đầu tư, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

"Trước mắt, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang tích cực chỉ đạo và phối hợp với các Sở Giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký chứng khoán trong việc xây dựng và triển khai, đưa vào hoạt động sàn giao dịch cho các trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ. Đồng thời, đẩy mạnh việc giám sát việc sử dụng tiền từ huy động trái phiếu và thực hiện công bố thông tin về phát hành và giao dịch trái phiếu trên hệ thống công bố thông tin của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội," ông Phạm Hồng Sơn nói.

Bên cạnh đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng sẽ đẩy mạnh việc tái cấu trúc thị trường chứng khoán, nâng cao sức cạnh tranh và chất lượng của các định chế trung gian thị trường. Đồng thời, tăng cường đào tạo, nâng cao nhận thức, hiểu biết và kỹ năng tài chính của nhà đầu tư khi tham gia thị trường.

Ngoài ra, để đáp ứng yêu cầu quản lý, giám sát thị trường trong bối cảnh các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, đa dạng, trong thời gian tới, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ Tài chính, Bộ Công an tăng cường về thanh tra, giám sát để vừa đảm bảo cho sự phát triển của thị trường, vừa phát hiện, xử lý các hành vi thao túng trên thị trường chứng khoán.

 Theo đó, những hành vi thao túng phải được xử phạt nghiêm minh, những doanh nghiệp thực hiện đúng quy định phải được hỗ trợ để phát triển bền vững…