Theo sách "Minh Mệnh chính yếu", công lao lớn nhất của Thoại Ngọc Hầu là ông khai khẩn vùng đất Nam Bộ ngày nay. Công việc này bắt đầu từ năm 1817, khi ông được cử làm trấn thủ Vĩnh Thanh. Trong thời kỳ đó, ông tổ chức cho dân chúng khai hoang, lập ấp, lập ra nhiều thôn làng mới ở vùng An Giang, Kiên Giang ngày nay. Triều Nguyễn còn nghĩ đến công lao của Nguyễn Văn Thoại nên lấy tên ông đặt cho tên làng, núi, sông: Thoại Sơn, Thoại Hà, Thoại Giang ở tỉnh An Giang.