Vì sao Mỹ quan tâm đến Tajikistan?

Lần đầu tiên kể từ khi bắt đầu hoạt động đặc biệt ở Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có chuyến thăm nước ngoài tới Tajikistan và sau đó đích thân tham dự Hội nghị thượng đỉnh Caspi tại Ashgabat, Turkmenistan.

Cách đây không lâu, ông Putin đã từ chối đến Gomel, Belarus, nơi chỉ ra tầm quan trọng của khu vực châu Á đối với Nga. Theo Pravda, điều này có một vài nguyên nhân: 

Thứ nhất, sự hồi sinh các hoạt động của Mỹ trong khu vực. Người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, Tướng Michael Kurilla, đã có chuyến thăm Tajikistan vào ngày 16/6 và gặp Tổng thống Emomali Rahmon của nước này.

Người đứng đầu Tajikistan cho biết các bên xem xét các vấn đề liên quan đến việc mở rộng quan hệ giữa Tajikistan và Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh, các hoạt động chống khủng bố và các biện pháp chống buôn bán ma túy. Vị tướng Mỹ nói rằng ông rất ngưỡng mộ vai trò hàng đầu của Tajikistan ở Trung Á. Kurilla nói rằng Dushanbe sẽ có thể giữ các máy bay trực thăng của Không quân Afghanistan và hứa sẽ hỗ trợ xây dựng một đội biên phòng mới ở Chaldovar, trên biên giới Tajik-Afghanistan.

Cần lưu ý rằng Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ (USAID) đã mở rộng đáng kể nhiệm vụ của mình ở Tajikistan: Chương trình Nhân quyền tuyên bố rằng USAID giải quyết các vấn đề di cư lao động thông qua hỗ trợ xã hội, giáo dục và tài chính cho những người di cư lao động cũ, đặc biệt là những người không còn được phép quay trở lại Liên bang Nga. Các chương trình của USAID nhằm mục đích giúp họ tái hòa nhập cộng đồng và đạt được các kỹ năng cần thiết để tìm việc làm hoặc khởi nghiệp. Không cần phải nói họ sẽ được đào tạo để trở thành người như thế nào.

Tajikistan đã bị mất ổn định nghiêm trọng bởi cuộc xung đột tại khu tự trị Gorno-Badakhshan ở Pamirs, nơi bạo loạn và biểu tình thường xuyên diễn ra kể từ năm 2012. Vào tháng 5, những người biểu tình đòi ly khai khỏi nước cộng hòa. Người Pamirs đã bị sát nhập vào Tajikistan bởi những người Bolshevik, và người Pamirs không bao giờ được phép nắm quyền ở Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajik. 

Điểm bất ổn thứ hai là xung đột nước ở Thung lũng Fergana với Kyrgyzstan. Các cuộc giao tranh trên biên giới không dừng lại, có hàng chục nạn nhân (Kyrgyzstan và Tajikistan là thành viên của CSTO). 

Thứ 3, Tajikistan đang trải qua thời kỳ kinh tế khó khăn do các lệnh trừng phạt chống lại Nga và việc giảm lượng kiều hối từ người di cư, giá các mặt hàng cơ bản như bột mì, đường và khí đốt đã tăng đáng kể cùng với giá trị của đồng tiền quốc gia, mặc dù nó đã giảm mạnh so với đồng đô la và đồng rúp.

Thứ tư, Tajikistan là quốc gia duy nhất ở Trung Á phản đối việc Taliban tiếp quản Afghanistan. Chính phủ Tajikistan cung cấp quyền tị nạn cho một số cựu lãnh đạo của chính phủ Afghanistan, bao gồm cả đại diện của Liên minh phương Bắc trước đây. Có những cuộc gọi liên tục từ Afghanistan để giải quyết vấn đề Rahmon. 

Tajikistan là một mắt xích yếu ở Trung Á, và gây mất ổn định các điểm nóng ở Trung Á là một chiến lược có chủ ý của “các quốc gia Anglo-Saxon” nhằm làm suy yếu ảnh hưởng của Nga, nước hiện đang tập trung vào chiến dịch đặc biệt ở Ukraine. Nga cần phải chuẩn bị cho sự phát triển của các sự kiện như vậy.

Điều này giải thích cho chuyến thăm của Putin tới khu vực. Andrey Suzdaltsev, giảng viên tại Trường Kinh tế Cao cấp, một chuyên gia về các nước SNG, nói với Pravda.Ru rằng vị trí thuận lợi của Tajikistan (tiếp giáp với Afghanistan) là quan trọng đối với người Mỹ. "Do cuộc khủng hoảng trong quan hệ của Nga với Mỹ, vấn đề hợp tác giữa Tajikistan và Mỹ có thể mang tính chất địa chiến lược", chuyên gia này nhận định. Nga hiện đang bận rộn với cuộc khủng hoảng trầm trọng ở Ukraine. Do đó, Putin muốn thảo luận về các vấn đề an ninh ngay từ đầu. Căn cứ thứ 201 của Nga đặt tại Tajikistan - đây là căn cứ lớn nhất bên ngoài biên giới Liên bang Nga, đảm bảo an ninh không chỉ của quốc gia, mà còn của khu vực, chuyên gia lưu ý.