Thanh toán tiền khí đốt bằng đồng rúp có nghĩa là như thế nào?

Lê Phương (AP) Thứ tư, ngày 30/03/2022 16:10 PM (GMT+7)
Trong khi Mỹ và Anh cho biết họ sẽ ngừng mua dầu của Nga, các nhà lãnh đạo châu Âu đã né tránh việc tẩy chay hoàn toàn dầu và khí đốt của Nga. Nhưng việc Nga yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp đã khiến Châu Âu vào thế khó.
Bình luận 0
Thanh toán tiền khí đốt bằng đồng rúp có nghĩa là như thế nào? - Ảnh 1.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tham dự cuộc gặp với các chuyên gia văn hóa trẻ từng đoạt giải thưởng qua cầu truyền hình ở Moscow, Nga, thứ Sáu, ngày 25 tháng 3 năm 2022. Ảnh: AP

Đề nghị của ông Putin là gì?

Châu Âu nhập khẩu một lượng lớn khí đốt tự nhiên của Nga để sưởi ấm gia đình, sản xuất điện và công nghiệp nhiên liệu, và những hoạt động nhập khẩu này vẫn tiếp tục bất chấp chiến sự ở Ukraine.

Khoảng 60% hàng nhập khẩu được thanh toán bằng đồng euro và phần còn lại bằng USD. Ông Putin muốn thay đổi điều đó bằng cách yêu cầu các nhà nhập khẩu khí đốt nước ngoài mua đồng rúp và sử dụng chúng để thanh toán cho nhà cung cấp thuộc sở hữu nhà nước Gazprom.

Ông Putin đã họp với ngân hàng trung ương Nga vào 23/3 để đưa ra một kế hoạch khả thi.

Kế hoạch này sẽ có ảnh hưởng như thế nào?

Các nhà nhập khẩu sẽ phải tìm một ngân hàng có thể đổi euro và USD sang rúp. Điều đó có thể khá phức tạp vì một số ngân hàng Nga đã bị chặn hoặc bị cắt khỏi hệ thống SWIFT hỗ trợ thanh toán quốc tế.

Tuy nhiên, có một số ngân hàng vẫn chưa bị cắt và hiện tại, các lệnh trừng phạt do Bộ Tài chính Mỹ áp đặt để cấm các giao dịch ngân hàng có ngoại lệ đối với thanh toán năng lượng. Điều này có thể là do nhiều nước châu Âu phụ thuộc vào dầu khí của Nga và lo ngại việc cắt giảm hoàn toàn có thể khiến nền kinh tế của họ rơi vào suy thoái.

Theo Eswar Prasad, giáo sư về chính sách thương mại tại Đại học Cornell và một cựu quan chức tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, việc Nga được trả tiền mua khí đốt bằng đồng tiền của họ sẽ giúp ích trong việc tránh được các lệnh trừng phạt tài chính, nâng cao giá trị của đồng rúp và bảo vệ nền kinh tế Nga. 

Tuy vậy, ông Prasad nói: "Hoặc ông Putin đang nhận được những lời khuyên kinh tế khủng khiếp hoặc ông ấy đang đẩy mọi chuyện đi quá xa. Sẽ rẻ hơn nếu các nhà nhập khẩu nước ngoài thanh toán cho hàng hóa xuất khẩu của Nga bằng đồng rúp, nhưng rất khó để có được đồng này và thanh toán theo cách tránh được các lệnh trừng phạt".

Ông cảnh báo rằng động thái này "có thể làm chao đảo thị trường năng lượng toàn cầu hơn nữa bằng cách làm trầm trọng thêm tình trạng gián đoạn nguồn cung hiện tại cũng như tương lai, từ đó có khả năng đẩy giá lên cao".

Thanh toán tiền khí đốt bằng đồng rúp có nghĩa là như thế nào? - Ảnh 2.

Robert Habeck, Bộ trưởng Liên bang về Các vấn đề Kinh tế và Bảo vệ Khí hậu, phát biểu tại cuộc họp báo sau cuộc họp của các Bộ trưởng Năng lượng G7 tại Bộ Kinh tế Liên bang và Bảo vệ Khí hậu ở Berlin, Đức, Thứ Hai, 28 Tháng Ba, 2022. Ảnh: AP

Yêu cầu của ông Putin được châu Âu đón nhận như thế nào?

Các chính phủ châu Âu và nhiều công ty năng lượng đã bác bỏ ý tưởng này, họ cho rằng các hợp đồng nhập khẩu khí đốt đã xác định đơn vị tiền tệ và một bên không thể thay đổi nó trong một sớm một chiều. Họ nói rằng sẽ tiếp tục thanh toán bằng euro và USD.

Nói rộng hơn, Nhóm bảy nền kinh tế lớn bao gồm Nhật Bản, Mỹ và Canada cũng như Đức, Pháp, Ý và Anh đã từ chối yêu cầu của Moscow. Ủy viên năng lượng của Liên minh châu Âu cũng đồng tình với các ý kiến này, một tuyên bố của G-7 cho biết.

Phó Thủ tướng Đức Robert Habeck nói với các phóng viên hôm 28/3 rằng "tất cả các bộ trưởng G-7 đã hoàn toàn đồng ý" rằng bước đi như vậy sẽ là "sự vi phạm một phía và rõ ràng đối với các hợp đồng hiện có".

Lập luận của ông Putin

Về lý thuyết, yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp có thể hỗ trợ nhu cầu về tiền tệ và tỷ giá hối đoái của nó. Nhưng không nhiều, ông Prasad cho biết. 

Trung tâm Nghiên cứu Phương Đông ở Warsaw đã gợi ý rằng bằng cách chuyển dòng ngoại tệ từ Gazprom sang hệ thống ngân hàng phần lớn do nhà nước kiểm soát, Điện Kremlin sẽ có thêm quyền kiểm soát đối với ngoại tệ vốn ngày càng khan hiếm do các nước phương Tây đóng băng phần lớn dự trữ của Nga ở nước ngoài. 

Tuy nhiên, điều đó sẽ khiến Gazprom không có ngoại tệ để thanh toán nợ nước ngoài hoặc mua vật tư ở nước ngoài. Như hiện tại, nhà cung cấp khí đốt đã phải bán 80% ngoại tệ của mình cho ngân hàng trung ương của Nga.

Tranh chấp về đồng rúp đã làm dấy lên lo ngại nó có thể dẫn đến gián đoạn nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên. Điều đó có thể khiến Nga bị buộc tội không tuân thủ các hợp đồng năng lượng dài hạn, điều mà nước này vẫn thực hiện cho đến nay.

Theo các nhà phân tích của Rystad Energy, hệ thống đường ống của châu Âu có tính kết nối cao, vì vậy bất kỳ nỗ lực nào nhằm hạn chế dòng chảy đến một số quốc gia này sẽ ảnh hưởng đến các quốc gia khác. Ngoài ra, bán năng lượng là một nguồn thu chính của Nga.

Khi được các phóng viên hỏi liệu Nga có thể cắt nguồn cung cấp khí đốt cho các khách hàng châu Âu nếu họ từ chối yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp hay không, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết trong cuộc họp hội nghị hôm 28/3 rằng "rõ ràng chúng tôi sẽ không cung cấp khí đốt miễn phí".

Ông Peskov nói: "Trong hoàn cảnh của chúng tôi, việc từ thiện cho châu Âu là điều không khả thi".

Liệu đây có phải là một mối đe dọa?

Đề xuất thanh toán bằng đồng rúp đã khiến Hiệp hội các ngành công nghiệp năng lượng và nước của Đức (BDEW) kêu gọi chính phủ tuyên bố "cảnh báo sớm" về tình trạng thiếu năng lượng trầm trọng.

Đây là giai đoạn đầu tiên trong ba giai đoạn khẩn cấp về năng lượng theo luật của Liên minh Châu Âu và Đức, mức cao nhất là sự thiếu hụt nghiêm trọng đến mức chính phủ phải ngừng cung cấp khí đốt cho nhiều ngành công nghiệp để bảo vệ các hộ gia đình.

Một nữ phát ngôn viên cho biết hôm 28/3, chính phủ Đức chưa thấy cần thiết phải tuyên bố như vậy.

Vì sao năng lượng lại là yếu tố quan trọng?

Nền kinh tế châu Âu vẫn phụ thuộc nhiều vào Nga với 40% lượng khí đốt nhập khẩu và 25% lượng dầu của nước này.

Trong khi Mỹ và Anh cho biết họ sẽ ngừng mua dầu của Nga, các nhà lãnh đạo châu Âu đã né tránh việc tẩy chay hoàn toàn dầu và khí đốt của Nga. Thay vào đó, họ đã tập trung vào việc giảm nhập khẩu trong vài năm tới thông qua bảo tồn, các nguồn khác và chuyển sang gió hay mặt trời càng nhanh càng tốt.

Còn nhiều ước tính khác nhau về tác động của việc ngừng hoàn toàn khí đốt ở châu Âu, nhưng chúng thường liên quan đến thiệt hại đáng kể về sản lượng kinh tế.

Mời các bạn đồng hành cùng báo Dân Việt trên mạng xã hội Facebook để nhanh chóng cập nhật những tin tức mới và chính xác nhất.
Tin cùng chuyên mục
Xem theo ngày Xem