Thiếu 270 lốt bay mỗi ngày, “cửa nào” cho các hãng hàng không mới?

Slot ngày càng khan hiếm

Slot (lốt bay) là quãng thời gian cơ quan quản lý hàng không cấp cho các hãng bay để thực hiện việc cất cánh và hạ cánh các chuyến bay. Mỗi hãng hãng không sẽ được cấp một số lượng slot nhất định để sắp xếp các chuyến bay theo những đường bay đã được cấp phép của hãng mình.

Hiện 7/22 sân bay Việt Nam quá tải. Nơi đỗ máy bay, đường lăn và đường băng không tăng. Lượng khách đi lại ngày càng nhiều, máy bay của các hãng liên tục tăng. Số slot trở nên khan hiếm. Theo tính toán của Cục hàng không Việt Nam, với nhu cầu của các hãng trong và ngoài nước, từ tháng 11 tới, mỗi ngày thiếu tới 270 slot bay.

Hiện mỗi ngày thiếu khoảng 270 slot bay

Ngoài ra, do năng lực điều hành bay của trong nước cũng tăng trưởng với tốc độ… rùa bò, chỉ dừng ở mức 44 chuyến/h nên càng làm thiếu slot thêm trầm trọng.

Đó là chưa kể sắp tới nhiều khả năng sẽ có thêm 4 hãng hàng không mới ra đời, cần slot để vận hành. Vậy cơ quan quản lý hàng không Việt Nam sẽ phải sắp xếp slot cho các hãng như thế nào?

Có nguồn tin cho hay Cục hàng không Việt Nam có thể sẽ cắt bớt số lượng slot của các hãng bay cũ để cấp cho các hãng hàng không mới. Điều này chắc chắn sẽ khiến hoạt động của các hãng hàng không cũ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ngược lại, các hãng bay mới hẳn nhiên cũng sẽ ráo riết xin slot để vận hành.

Các chuyên gia hàng không dự báo Cục hàng không Việt Nam sẽ phải “liệu cơm gắp mắm”, điều hành việc phân bổ phiếu bay với tần suất cao hơn ở từng sân bay và khoảng cách giữa các chuyến bay sẽ trở nên gần nhau hơn bao giờ hết. Và, khách hàng cũng đứng trước nguy cơ bị delay cùng nhau nhiều và… dài lâu. 

Thiếu slot trầm trọng, tàu bay “đắp chiếu”: Ai chịu?

Ngành hàng không có hai mùa bay. Theo đó, slot mùa hè được cấp cho quãng thời gian từ cuối tháng 3 cho đến cuối tháng 10. Slot mùa đông cấp cho quãng cuối tháng 10 đến tuần thứ ba của tháng 3.

Mùa đông năm ngoái, hàng không Việt Nam có bốn hãng bay cùng 16 hãng bay nước ngoài. Mùa đông năm nay có thêm Bamboo Airways tham gia và đặc biệt là nhiều hãng đang hoạt động đã nhận tàu bay, mở đường bay mới, tăng chuyến bay.

Trong lần trả lời báo chí gần đây nhất về vấn đề này, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Đinh Việt Thắng cho hay không một đơn vị nào có quyền đơn phương cấp slot. Hiện nay, một hội đồng cấp slot do Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam làm chủ tịch và đại diện lãnh đạo các cảng hàng không, trung tâm quản lý bay và các hãng hàng không làm thành viên.

“Việc phân phối slot chỉ dựa trên 85% khả năng của mỗi cảng, theo thông lệ quốc tế của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế ICAO. Chẳng hạn, cảng Tân Sơn Nhất có năng lực điều hành bay 50 chuyến mỗi giờ nhưng khi cấp slot cho các hãng thì chỉ căn cứ trên 85% năng lực, tương đương 44 chuyến mỗi giờ. Nếu hãng bay tuân thủ đủ tỷ lệ sử dụng slot thì được giữ tiếp cho mùa sau”, ông Thắng cho hay.

Căn cứ vào phương thức phân bổ slot nêu trên và nhu cầu của các hãng hàng không, Cục hàng không thừa nhận thiếu tới 270 slot/ngày. Đây là lần đầu tiên hàng không Việt Nam rơi vào tình trạng thiếu slot trầm trọng như vậy.

Hay nói như một chuyên gia hàng không thì “hàng không Việt Nam vừa vào giai đoạn tăng tốc đã gặp tình cảnh chưa bao giờ thiếu slot như bây giờ. Đây là sự cản trở phát triển”.  

Câu hỏi dư luận đang quan tâm là tại sao nhiều hãng hàng không mới được cấp phép trong khi nguồn slot đã cạn? Với tình hình hiện nay, các chuyên gia lo ngại sẽ xảy ra tình trạng mua bán, gian lận slot như đã từng xảy ra ở một số quốc gia trên thế giới.

Nếu cơ quan chức năng thực hiện giải pháp phải cắt slot của hãng này cấp cho hãng khác, tàu bay sẽ phải “đắp chiếu”. Khi đó, ai, cơ quan nào sẽ phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại này?