ẢNH: Dưới những ngôi nhà sàn đá độc đáo nhất Việt Nam

Với lời giải thích đơn giản, trưởng thôn Nông Văn Phú cho biết, từ xa xưa do khí hậu nơi đây mưa nhiều, độ ẩm cao lại nhiều thú dữ cộng với giặc giã, cướp bóc hoành hành nên người Tày nơi đây đã sáng tạo nên kiểu nhà sàn đá nhằm mục đích bảo vệ, phòng thủ, chống ẩm mốc.

Những tường nhà, bờ rào đá cùng với mái âm - dương thâm trầm tạo nên kiến trúc độc đáo khác hẳn những nhà sàn bằng tre, gỗ quen thuộc của người Tày ở các vùng khác trên các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam.

Kiến trúc nhà sàn đá gồm 2 tầng với vật liệu chính là đá tạo thành 4 bức tường xung quanh như một bộ khung vững chãi, kiên cố. Tường thường được xây với bề dày 30 - 40cm. Những viên đá tự nhiên nhiều kích cỡ được xếp chồng lên nhau và gắn với nhau nhờ hỗn hợp kết dính gồm vôi tôi trộn cát. Trong nhà có chừng 5 - 7 hàng cột gỗ, khoảng cách giữa các cột từ 2 - 2,5m cùng với tường đá bao quanh đỡ sàn gỗ và mái.

Sau khi trùng tu, những bức tường nhà loang lổ do ximăng được dùng làm vật liệu trùng tu.

  Những cột gỗ cao từ 7 - 8m trong nhà cùng với tường bao đỡ lấy sàn tầng 2 và mái.

  Bếp và nơi tiếp khách thường ở tầng 1, tầng 2 là phòng ngủ và nơi trữ thóc, lúa, tránh ẩm mốc.

  Những con đường, khoảng sân trong thôn đều được xếp kín đá.

Nằm trong khu vực có di tích thành cổ từ thời nhà Mạc, thôn Khuổi Ky đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là làng truyền thống các dân tộc ít người và đã thực hiện bảo tồn, sửa chữa từng ngôi nhà, xếp đá sân, đường đi, xây dựng nhà văn hóa 2 tầng theo kiến trúc đặc trưng của người Tày nơi đây.

Cây cầu xây mới với những cột giả vân gỗ khá lạc lõng với kiến trúc những ngôi nhà sàn đá cổ.