Ba lý do khiến lãi suất tiết kiệm “đảo chiều”

Theo kết quả điều tra về xu hướng kinh doanh của các tổ chức tín dụng vừa được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố, các tổ chức tín dụng nhận định mặt bằng lãi suất đã giảm rõ rệt trong năm 2020 và kỳ vọng tiếp tục giảm nhẹ trong quý I/2021, với mức giảm bình quân 0,05-0,16 điểm phần trăm so với cuối năm 2020.

Mặt bằng lãi suất có thể chạm đáy vào nửa đầu năm 2021

Chung quan điểm, trong báo cáo triển vọng vĩ mô năm 2021 vừa được công bố, Công ty Chứng khoán KB (KBSC) nhận định mặt bằng lãi suất tiết kiệm có thể sẽ chạm đáy vào nửa đầu năm 2021 khi Ngân hàng Nhà nước hạ lãi suất điều hành thêm một lần nữa và tăng nhẹ trở lại trong nửa cuối năm 2021.

Trong năm 2020, theo KBSC, thanh khoản hệ thống ngân hàng duy trì dồi dào, đặc biệt trong 6 tháng cuối năm với mức chênh lệch phần tăng thêm M2 và tín dụng luôn duy trì ở mức cao.

Diễn biến này chủ yếu là do dịch bệnh khiến cầu tín dụng yếu đi rõ rệt nên các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn, phải thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh và NHNN thực hiện nghiệp vụ mua ngoại tệ bổ sung dự trữ ngoại hối với ước tính đạt 15 tỷ USD, tương đương với bơm ra thị trường gần 350.000 tỷ đồng.

Thanh khoản dư thừa đã khiến lãi suất liên ngân hàng và lãi suất TPCP duy trì ở mức thấp kể từ tháng 5/2020.

Mặt bằng lãi suất tiết kiệm nhờ đó cũng giảm mạnh, với mức giảm từ 1,5 đến 3 điểm % cho các kỳ hạn. Lãi suất cho vay có mức giảm nhẹ hơn, khoảng 0,5 đến 1 điểm %, chủ yếu do yêu cầu giảm từ NHNN nhằm hỗ trợ doanh nghiệp gặp khó khăn sau dịch.

Chạm đáy 15 năm, lãi suất tiết kiệm "đảo chiều" nửa cuối năm?

Về xu hướng lãi suất nửa cuối năm, báo cáo của KBSC chỉ ra ba nguyên nhân có thể khiến lãi suất "đảo chiều" tăng trở lại trong nửa cuối năm.

Thứ nhất, là kênh bơm thanh khoản tiền đồng vào thị trường bị giới hạn do công cụ mua ngoại tệ bị hạn chế và có thể đẩy mặt bằng lãi suất trên thị trường liên ngân hàng tăng.

Thứ hai, là tốc độ tăng trưởng tín dụng trong 6 tháng cuối năm thường sẽ hồi phục nhanh.

Thứ ba, là lộ trình siết tỷ lệ huy động ngắn cho vay trung và dài hạn có hiệu lực vào tháng 10/2021 sẽ đẩy mạnh mức độ cạnh tranh về tiền gửi và làm đảo chiều xu hướng lãi suất tiền gửi đang giảm.

Trước đó, để đối phó với dịch Covid-19 và kích cầu tín dụng, trong năm 2020, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã quyết định hạ lãi suất điều hành 3 lần liên tiếp vào tháng 3, tháng 5 và tháng 10, với tổng mức giảm là 1,5 điểm phần trăm đối với lãi suất tái cấp vốn, cũng như hạ trần lãi suất huy động dưới 6 tháng từ 0,8-1 điểm phần trăm.

Bên cạnh đó, NHNN hoãn siết tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn thêm 1 năm để cho các ngân hàng không bị chịu áp lực cơ cấu lại nguồn vốn trong bối cảnh phải hỗ trợ doanh nghiệp gặp khó khăn về mặt thanh khoản, thông qua việc giảm lãi suất cho vay, giãn nợ và cơ cấu lại nợ.

Điểm bất lợi trong năm 2021 là công cụ bơm tiền đồng thông qua việc mua ngoại tệ bị hạn chế. Trong trường hợp thanh khoản thiếu hụt tạm thời, chuyên gia cho rằng nhiều khả năng NHNN sẽ phải nới thời gian đáo hạn trên thị trường OMO (hiện tại là 7 ngày).