Chiến sự Nga-Ukraine: Trận Sievierodonetsk để lộ điều gì về mục tiêu của Nga?

Tại sao Sievierodonetsk lại quan trọng?

Sievierodonetsk là một thành phố sinh đôi với Lysychansk nằm ở Luhansk, phía đông Ukraine, ngay bên kia sông Siverskyi Donets. Hai thành phố có tổng dân số trước chiến tranh khoảng 200.000 người.

Vào tháng 5/2014, các chiến binh thân Nga đã chiếm được thành phố và ngăn cản người dân bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraine năm đó. Quân đội chính phủ Ukraine đã chiếm lại thành phố hai tháng sau đó.

Tháng trước, sau khi bị Kharkiv đẩy lùi về phía bắc, Nga đã tập trung lại cuộc tấn công ở phía đông vào hai thành phố song sinh, bao vây từ 3 phía và phá hủy các cây cầu nối chúng, nhưng không đạt được vòng vây hoàn toàn.

Vào tuần trước, các lực lượng Nga đã tiến hành một cuộc tấn công tổng lực vào Sievierodonetsk. Nếu thành phố thất thủ, Nga sẽ loại bỏ được thành trì lớn cuối cùng của quân kháng chiến Ukraine ở vùng Luhansk.

Truyền thông nhà nước Nga tuyên bố mục tiêu của cuộc tấn công là "giải phóng" lãnh thổ do Ukraine nắm giữ thuộc Cộng hòa Nhân dân Luhansk và Donetsk, mà Nga đã công nhận quyền độc lập. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ tin rằng chủ quyền của các nước cộng hòa do Nga hậu thuẫn chỉ là một thỏa thuận tạm thời và Điện Kremlin có kế hoạch tổ chức các cuộc trưng cầu dân ý giả để sớm sáp nhập các vùng lãnh thổ đó.

Trận chiến cho Sievierodonetsk

Thống đốc Luhansk Serhiy Haidai cho biết trên Telegram: "Người Nga đang tấn công, tập trung ở trung tâm Sievierodonetsk, trong khi tiếp tục phá hủy cơ sở hạ tầng và cơ sở công nghiệp".

Leonid Pasechnik, lãnh đạo của Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR) do Nga hậu thuẫn ngày 31/5 cho biết rằng, khoảng 1/3 thành phố đã bị Nga kiểm soát. Cùng ngày, ông Haidai ước tính các lực lượng Nga đã kiểm soát khoảng một nửa Sievierodonetsk trước khi nâng ước tính của ông lên 70% vào đầu ngày thứ Tư 1/6. Ông cũng viết rằng Lysychansk vẫn "hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine."

Hôm thứ Tư 1/6, Thị trưởng Oleksandr Stryuk cho biết các lực lượng Nga nắm giữ 60% Sievierodonetsk, các lực lượng Ukraine nắm giữ 20% và phần năm còn lại là "vùng đất không người".

Nhà lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov cho biết hôm thứ Tư 1/6 rằng, "khu dân cư" của thành phố "được kiểm soát hoàn toàn" và chỉ còn lại "hoạt động quét dọn". Tuy nhiên, ông Kadyrov thừa nhận rằng một số chiến binh Ukraine vẫn đang tiến hành các hoạt động trong các khu công nghiệp ở phía tây thành phố, gần sông hơn.

Ông Haidai xác nhận điều này, viết trên Telegram rằng, quân đội Ukraine đã tham gia vào "các cuộc giao tranh trên đường phố," phát động "các cuộc phản công thử nghiệm", và thậm chí bắt giữ 6 "kẻ phân biệt chủng tộc."

Nếu các lực lượng Ukraine tiếp tục nắm giữ vùng lãnh thổ này, Trận chiến Sievierodonetsk có thể trở thành một sự lặp lại của Trận chiến Mariupol, nơi mà các lực lượng phòng thủ Ukraine đã cố thủ bên trong nhà máy thép khổng lồ của thành phố trong hơn một tháng.

Chiến thuật "thiêu đốt trái đất"

Pasechnik nói với hãng truyền thông nhà nước Nga TASS hôm thứ Ba 31/5 rằng,  các lực lượng của ông  đang nhắm tới mục tiêu "trước hết là bảo tồn cơ sở hạ tầng thành phố."

Đó có thể là mục tiêu, nhưng các nguồn tin trên tiền tuyến mô tả tình hình rất khác. "Gần 100% cơ sở hạ tầng quan trọng của thành phố đã bị phá hủy, 90% kho nhà ở bị hư hại, 60% trong số đó nghiêm trọng, tức là không thể khôi phục được", ông Haidai viết trên Telegram.

Hai bên cũng cáo buộc lẫn nhau về vụ nổ bể chứa axit nitric tại nhà máy hóa chất Azot của Sievierodonetsk. Theo The Washington Post, Haidai cáo buộc người Nga "để người dân tiếp xúc với khói độc", trong khi quân đội LPR cho rằng lực lượng Ukraine đã phá hủy bể chứa nhằm cản trở bước tiến của Nga.

Nhà báo Quentin Sommerville của BBC mô tả: "Từ một tầng thượng ở Lysychansk nhìn về thành phố sinh đôi Sievierodonetsk đang bị ném bom bừa bãi.  Sievierodonetsk đang bốc cháy".

Trong khi đó, ông Haidai ước tính khoảng 1.500 dân thường, trong đó có hơn 50 trẻ em đã thiệt mạng.

Các lực lượng Nga được cho là dựa rất nhiều vào lợi thế pháo binh của họ, tung ra pháo binh hạng nặng trước bất kỳ cuộc tiến công mặt đất nào. "Có rất nhiều pháo. Các cuộc ném bom giống như một cơn ác mộng, chúng tôi bắn một phát, họ bắn 10 viên", một người lính Ukraine tên là Vladimir nói với Sommerville. 

Matthew Schmidt, phó giáo sư về an ninh quốc gia và khoa học chính trị tại Đại học New Haven, nói với tờ Bưu điện rằng, các lực lượng Nga đang "bắn phá" Sievierodonetsk bằng pháo.

Mỹ đang gửi các hệ thống tên lửa tầm trung tiên tiến tới Ukraine như một phần trong gói viện trợ quân sự mới nhất của họ, nhưng chúng có thể không đến kịp thời để tạo ra sự khác biệt.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ mô tả Trận chiến Sievierodonetsk là dấu hiệu cho thấy Nga đã hạ thấp mục tiêu của mình đến mức nào kể từ khi cuộc chiến ở Ukraine bắt đầu vào ngày 24/2. ISW gợi ý rằng Ukraine nên quyết định để Sievierodonetsk thất thủ, một quyết định "đúng đắn về mặt chiến lược, tuy nhiên rất đau đớn".