Chùa Linh Quang gần 300 tuổi là"mái nhà" của người dân trên đảo Phú Quý (Bình Thuận)

Ngôi chùa đầu tiên trên đảo Phú Quý

Theo chân đoàn phật tử hành hương từ TP. Hồ Chí Minh, chúng tôi trở lại đảo Phú Quý (cách đất liền TP. Phan Thiết, hơn 110 km) trong dịp Tết Trung thu - Rằm tháng 8 Âm lịch (khoảng trung tuần tháng 9/2022).

Khi tàu cao tốc chuẩn bị cập bến đảo Phú Quý, nhìn từ xa chúng tôi đã thấy đỉnh Bảo tháp 9 tầng, cao 37 mét của chùa Linh Quang hiện lên rất uy nghi, khiến lòng chúng tôi nao nao…

Theo quan sát của chúng tôi, chùa Linh Quang nằm trên một ngọn đồi ở thôn Mỹ Khê, xã Tam Thanh cách bờ biển vài trăm mét. Bao quanh chùa có nhiều cây xanh, nhiều tảng đá khắc những dòng chữ ghi lại lịch sử chùa Linh Quang. Đứng trước cảnh sơn thủy hữu tình này, chúng tôi cảm nhận chùa Linh Quang nổi lên như một hòn ngọc giữa biển khơi…

Là một phật tử thuần thành của chùa Linh Quang, bác Hai (năm nay đã hơn 75 tuổi) cho biết, gia đình bác đã 3 đời sống trên đảo Phú Quý. Ngay từ bé, ngày nào bác Hai cũng theo mẹ đến chùa lễ Phật.

"Bà con trên đảo Phú Quý chúng tôi, từ bao đời nay xem chùa Linh Quang như "mái nhà" của mình. Nên mọi việc vui hay buồn, được mùa hay thất bát, bà con đều đến đây "tâm sự" để chư thiên và các vị bồ tát lắng nghe và hộ trì cho người dân…", bác Hai cho biết.

Nhiều người dân trên đảo Phú Quý cũng cho biết, có lẽ tại vùng biển đảo, thế giới tâm linh luôn là một phần rất quan trọng với người dân nơi này. Bởi thực tế, trước những lần ngư dân ra khơi, đều bày tỏ lòng thành kính lên trên để nguyện cầu cho những hành trình của mình được bình an trở về…

Vì thế, từ khi chùa Linh Quang được xây dựng đến nay, bà con trên đảo đều một lòng hướng thiện, cầu mong hào quang, ánh sáng của các vị bồ tát, soi sáng để dân chúng trên đảo có cuộc sống an bình, hạnh phúc…

Theo Sở Văn hóa Thể thao và du lịch tỉnh Bình Thuận, chùa Linh Quang là ngôi chùa cổ, nổi tiếng về quy mô cũng như nghệ thuật kiến trúc, tôn giáo, lễ nghi. Chùa có những cảnh trí thiên nhiên đa dạng xứng đáng là danh lam thắng cảnh của đảo Phú Quý.

Nếu tính niên đại chính thức của ngôi chùa theo gia phả để lại thì chùa được kiến tạo, tu bổ lại vào năm Đinh Mão 1747 đời Vua Lê Hiển Tông - niên hiệu Cảnh Hưng thứ 8. Lúc đầu nơi đây chỉ là một ngôi nhà tranh, được thiền sư Nguyễn Cánh tạo dựng vào năm 1747. Ban đầu, dùng để thờ cúng và làm nơi ở cho các vị tu trì. Về sau qua nhiều lần tu sửa đến năm 1992 đã trở thành một quần thể kiến trúc độc đáo và đẹp mắt.

Theo sử sách ghi lại và thông tin từ các vị lớn tuổi sống nhiều đời trên đảo Phú Quý cho biết, thuở sơ khai, xung quanh chùa Linh Quang là những khu rừng, có nhiều mỏm đá nguyên sinh nên sư tổ khai sáng chùa là ngài Nguyễn Cánh đã nhìn thấy nơi đây phù hợp với cảnh lập chùa, thờ Phật nên cho tạo dựng ngôi tiểu am. Mục đích của ngài Nguyễn Cánh là để tụng kinh cầu an cho bà con ngư dân đi biển được an lành.

Khi chúa Nguyễn Ánh (sau này là Vua Gia Long) bị quân Tây Sơn truy đuổi đã chạy ra đảo Phú Quý ẩn náu và dừng chân lưu gót tại chùa Linh Quang một thời gian.

Sau khi trở lại đất liền lên ngôi, để tưởng nhớ những ngày bôn ba ra hải đảo, đồng thời lưu lại kỷ niệm nhà vua đến thăm chùa Linh Quang, Vua Gia Long đã tạo tác bài thơ ngay trước sân thượng của chùa. Bài thơ ghi:

"Gia Long bổn tẩu thời quốc nạn. Cặp đảo mai danh đáo Linh Quang. Ngắm nhìn đoài, chấn phùng thánh địa. Đặt hướng Tây canh dựng đại môn.

Những báu vật cổ trong chùa Linh Quang

Vào cuối thế kỉ XVIII, chùa Linh Quang bị cháy, nhiều báu vật cổ, quý giá của chùa bị hư hại. Sau đó, có một tảng linh thạch nổi lên ở eo biển bên Hòn Tranh đảo Phú Quý. Cho đây là điềm lành nên bà con phật tử trên đảo đã thỉnh tảng linh thạch về chùa. Tảng đá sau đó được các nghệ nhân chạm khắc thành tượng Thích Ca Mâu Ni cao 121cm và nặng 300kg đặt trong chùa để bà con phật tử xa gần chiêm bái đến ngày nay.

Về sau, bà con đặt cho nơi xuất hiện tảng linh thạch là "vũng Phật". Từ đó, bà con cùng truyền lại sự tích này cho con cháu đời sau nghe, để bày tỏ lòng thành kính trước Đức Phật.

Theo nhận định các các chuyện gia du lịch, chùa Linh Quang hiện nay rất khang trang, có nhiều nét cổ kính ấn tượng. Các công trình kiến trúc chính của chùa đều quay về hướng Tây, được bố trí dạng chữ đinh (丁), gồm: Chánh điện, cổng Tam quan, nhà Hội quán và nhà Tăng, Tháp vọng…

Phía trước chùa có cổ lầu cao, trên nóc những cổ lầu được khắc họa lưỡng long tranh châu và rồng phượng rất tinh xảo. Đây là điểm nhấn đặc biệt của ngôi chùa cổ giữa biển khơi này.

Trong chùa Linh Quang còn có Đại Hồng Chung được đúc vào năm 1795 và chiếc trống Bát Nhã có đường kính 1m làm từ khúc gỗ sao liền thân.

Ngoài ra, còn có hàng chục câu văn tự cổ được khắc ghi trên các bức hoành phi, câu đối… có nội dung liên quan đến các sự tích Phật giáo, ca ngợi Đức Phật, hướng con người vào cõi thiện.

Trong những bảo vật được lưu giữ cẩn mật nhất tại chùa Linh Quang phải nói đến hộp đựng "Sắc mệnh chi bảo" của Triều Nguyễn ban cho chùa (Vua Tự Đức 2 sắc, Vua Đồng Khánh 1 sắc, Vua Duy Tân 1 sắc, Vua Khải Định 1 sắc). Đến nay 5 sắc thần vẫn còn nguyên vẹn, hàng năm khi có những nghi lễ trọng đại mới được đưa để làm lễ thỉnh sắc.

Chùa Linh Quang không chỉ có quang cảnh đẹp mắt mà còn là nơi diễn ra các lễ hội lớn và người dân xứ đảo đi làm ăn xa đều cố gắng quay về tham gia các lễ hội truyền thống của đảo Phú Quý như: Tết - lễ, hàng năm trên đảo luôn cử hành các nghi thức trong ngày Lễ Phật Đản, Vu Lan và Thanh Minh….

Tính đến nay (2022), chùa Linh Quang đã có niên đại hơn 275 năm và cũng là một trong những ngôi chùa có niên đại sớm nhất ở Bình Thuận.

Chùa Linh Quang được Bộ Văn hóa Thông tin (Nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng thắng cảnh cấp Quốc gia tại Quyết định số 51 QĐ/BT ngày 12/01/1996.