Cứu sống bệnh nhân phình động mạch chủ bụng vỡ không cần phẫu thuật

Các bác sĩ tại Viện Tim Mạch Việt Nam vừa can thiệp cấp cứu, cứu sống một bệnh nhân 77 tuổi bị phình động mạch chủ bụng vỡ, một tình trạng tối cấp cứu và nguy cơ tử vong là hầu như khó tránh khỏi nếu không được can thiệp kịp thời. 

Bệnh nhân Q.T.T (nam 77 tuổi) tiền sử tăng huyết áp, tiền sử đặt stent động mạch vành cách 8 năm nhập viện trong tình trạng đau bụng dữ dội. 

Bệnh viện tuyến dưới thăm khám, phát hiện bệnh nhân có khối phình động mạch chủ bụng vỡ gây tụ máu sau phúc mạc. Sau đó, bệnh nhân được chuyển thẳng đến phòng Tim mạch can thiệp Viện Tim Mạch Việt Nam để được mổ cấp cứu. 

Xác định đây là một trường hợp nặng, trên hình ảnh chụp cắt lớp khối phình đã vỡ ra khoang sau của ổ bụng, nguy cơ đe dọa đến tính mạng người bệnh, các bác sĩ tại Viện Tim Mạch Việt Nam – Bệnh viện Bạch Mai đã tiến hành khởi động "Đội nhóm Tim mạch – Heart team" gồm: bác sĩ phẫu thuật tim mạch, bác sĩ can thiệp tim mạch, bác sĩ hồi sức cùng thống nhất đưa ra chiến lược phù hợp nhất đối với trường hợp cụ thể này. 

Cụ thể là bệnh nhân này với phình động mạch chủ bụng vỡ sau phúc mạc kèm bệnh lý tim mạch đi kèm như tăng huyết áp, bệnh lý động mạch vành như vậy nguy cơ phẫu thuật rất rất cao. Do đó, can thiệp nội mạch đặt stent graft cấp cứu được đặt ra và thực hiện can thiệp cấp cứu ngay lập tức trong đêm.

Với sự phối hợp nhịp nhàng và hết sức kịp thời của "Đội nhóm Tim mạch – Heart Team" cũng như tiên lượng chính xác diễn biến của người bệnh. 

Bệnh nhân được đưa thẳng vào phòng can thiệp, sau một giờ đồng hồ cân não, chạy đua với thời gian, tận dụng từng giây, từng phút để tiến hành thủ thuật, giành giật sự sống cho bệnh nhân, các bác sĩ đã hàn gắn được đoạn động mạch chủ bị vỡ bằng hệ thống Stent graft, ca can thiệp đã thành công, bệnh nhân qua cơn nguy kịch.

Đây là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, các bác sĩ đã nhanh chóng đưa các bộ phận Stent graft đi qua động mạch đùi bệnh nhân để kết nối và lót ở bên trong thành mạch giúp bảo vệ động mạch chủ khỏi áp lực của dòng máu và bảo vệ động mạch chủ khỏi vỡ.

Đặc biệt, các bác sĩ đã sử dụng một quả bóng đưa lên đoạn trên của động mạch chủ ngực trước chỗ phình vỡ để bơm bóng căng lên làm hạn chế dòng máu chảy xuống chỗ vỡ và giảm áp lực giảm tối đa chảy máu qua chỗ vỡ và giúp thao tác đặt stent graft an toàn hơn.

 Sau khi được can thiệp, bệnh nhân Q.T.T được chuyển sang điều trị tại khoa Cấp cứu và hồi sức Tim mạch C1 – Viện Tim mạch. Bệnh nhân được theo dõi sát và được chụp lại phim cắt lớp vi tính động mạch chủ cho kết quả Stent graft áp thành tốt, hàn gắn giúp ngăn không cho áp lực dòng máu vào khối phình tạo thuận cho huyết khối toàn bộ khối phình động mạch chủ bụng giúp bảo vệ thành động mạch chủ bụng. 

Can thiệp động mạch chủ bụng với đường vào từ động mạch đùi rất nhỏ, ít xâm lấn nên bệnh nhân hồi phục nhanh chóng, có thể đi lại nhẹ nhàng ngay trong ngày đầu sau can thiệp. Bệnh nhận hồi phục hoàn toàn và xuất viện sau 3 ngày theo dõi và điều trị

GS Phạm Mạnh Hùng, Viện Tim Mạch Việt Nam, người trực tiếp chỉ đạo quá trình can thiệp cho biết, phình động mạch chủ bụng vỡ là một tình trạng tối cấp cứu, nguy cơ tử vong đặc biệt cao, cần được phát hiện sớm và xử trí kịp thời.

Nếu không được can thiệp hoặc phẫu thuật cấp cứu kịp thời thì hầu như bệnh nhân không có cơ hội sống sót. Tuy phẫu thuật trước đây là biện pháp kinh điển để điều trị người bệnh, nhưng nguy cơ tử vong vẫn còn rất cao, nhất là đối với bệnh nhân lớn tuổi có nhiều bệnh nền đi kèm (bệnh lý này lại thường gặp ở nhóm bệnh nhân này).

Giáo sư đặc biệt nhấn mạnh để cấp cứu thành công bệnh nhân phình động mạch chủ bụng vỡ cần có sự phối hợp nhóm - "Đội nhóm Tim mạch – Heart Team" để đưa ra phương án tối ưu nhất đối với mỗi trường hợp bệnh.

Giáo sư cho biết thêm can thiệp bệnh lý động mạch chủ bụng (Endovascular Aneurysm Repair – EVAR) là một tiến bộ quan trọng trong điều trị bệnh lý phình động mạch chủ bụng. 

EVAR được thực hiện bằng cách đưa các ống Stent graft (một loại stent có màng bọc, thiết kế phù hợp kích thước động mạch chủ) qua đường vào rất nhỏ từ động mạch đùi 2 bên, đưa lên gá từ phần trước chỗ phình (cổ túi phình) đến phần xa là động mạch chậu 2 bên. 

Sau khi dụng cụ Stent graft được thả ra sẽ tạo thành một ống mạch nhân tạo mới đi từ chỗ lành (trên) đến chỗ lành (dưới) vượt qua chỗ phình/vỡ. Và như vậy, đã tọa được một "ống mạch nhân tạo" bên trong lòng mạch mà không cần phải phẫu thuật. 

So với phẫu thuật mở điều trị phình động mạch chủ, can thiệp nội mạch ( EVAR) là thủ thuật ít xâm lấn có hiệu quả làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong chu phẫu cũng như các biến chứng liên quan đến phẫu thuật. 

Can thiệp nội mạch đặc biệt mang lại hiệu quả cứu sống người bệnh ở những bệnh nhân phình động mạch chủ bụng vỡ, tình trạng nguy kịch, bệnh nhân có nhiều bệnh phối hợp.

GS Hùng chia sẻ: "Tỷ lệ bệnh nhân bệnh lý động mạch chủ được điều trị tại Viện tim mạch ngày càng gia tăng và đặt biệt có rất nhiều bệnh nhân vào viện trong tình trạng vỡ, doạ vỡ cần được xử lý phẫu thuật hoặc can thiệp cấp cứu ngay lập tức. 

Những năm gần đây số bệnh nhân được áp dụng kỹ thuật can thiệp nội mạch điều trị cho bệnh nhân bệnh lý động mạch chủ tại Viện Tim mạch khoảng hơn 200 ca. Trong đó cấp cứu phình động mạch chủ bụng cần thực hiện can thiệp cấp cứu ngay lập tức khoảng 20 – 30 ca. 

Điều này mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh đặc biệt mang lại sự sống cho rất nhiều bệnh nhân phình động mạch chủ bụng vỡ vào viện trong tình trạng nguy kịch, sốc mất máu". 

GS Hùng cũng khuyến cáo, người dân có các bệnh lý tim mạch nền nên thường xuyên theo dõi, kiểm tra sức khỏe. Trong trường hợp có triệu chứng cần đi khám để được chẩn đoán và xử trí kịp thời, tránh bỏ lỡ thời gian vàng để cứu sống người bệnh cũng như làm giảm các biến chứng cho người bệnh.