Đại dịch Covid-19 đốt cháy quan hệ thương mại Úc - Trung Quốc như thế nào?

Trong một cuộc khảo sát được thực hiện hồi tháng 5 về chuỗi cung ứng Úc, các chuyên gia cho rằng Úc nên có kế hoạch đa dạng hóa đầu ra cho mạng lưới xuất khẩu trong bối cảnh nhu cầu tại thị trường Trung Quốc giảm mạnh sau đại dịch.

Quan hệ Úc - Trung đã xấu đi kể từ khi chính quyền Canberra kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc dịch Covid-19 khiến Bắc Kinh giận dữ. Chính phủ Trung Quốc sau đó đã đưa ra hàng loạt động thái đáp trả bao gồm áp thuế bán phá giá yến mạch Úc lên tới 80,5%, đồng thời cấm nhập khẩu thịt bò từ hai công ty chế biến thịt hàng đầu đất nước. Kể từ đó, quan hệ thương mại Úc - Trung Quốc đã dần tách rời.

Cuộc khảo sát mới đây chỉ ra rằng Úc đã trở nên quá phụ thuộc vào Trung Quốc sau khoảng thời gian chính phủ Canberra đẩy mạnh tận dụng thị trường tỷ dân của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Và việc tách rời kinh tế hiện tại “không phải một nỗ lực cô lập Trung Quốc, mà là để thiết lập mối quan hệ bền vững với Trung Quốc và Mỹ khi thế giới đang phân cực thành hai khối thương mại và địa chính trị đối lập” - nhận định của ông Alan Dupont, giám đốc điều hành của công ty tư vấn rủi ro địa chính trị Cognoscenti Group.

“Úc có thể đứng cùng khối thương mại với Trung Quốc và khối an ninh với Mỹ. Nhưng có nguy cơ ngày càng tăng rằng cuối cùng Úc sẽ phải chọn một bên. Nếu Canberra đứng về phía Washington, các hiệp định thương mại song phương với Bắc Kinh có thể sẽ sụp đổ”. 

Ông Dupont đưa ra giả thiết thế giới tách thành hai khối, một khối do Trung Quốc dẫn đầu bao gồm Nga, hầu hết các nước Đông Nam Á, Trung Đông, một số nước Châu Phi, Mỹ Latinh. Một khối do Mỹ cầm đầu bao gồm hầu hết các quốc gia Châu Âu, một phần các nước Châu Á, Mỹ Latinh, Châu Mỹ và Châu Phi.

Úc hiện là nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc, với 33% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa được xuất sang thị trường Trung Quốc. Hiện Trung Quốc là đối tác thương mại hai chiều lớn nhất của Úc cả về hàng hóa và dịch vụ, với khối lượng giao dịch đạt mức kỷ lục 163 tỷ USD trong năm tài chính 6/2018-6/2019 vừa qua. Giờ đây, khi căng thẳng Úc - Trung Quốc leo thang, việc chuyển dịch chuỗi cung ứng là yếu tố vô cùng quan trọng để đảm bảo sự phục hồi của nền kinh tế sau khủng hoảng đại dịch Covid-19.

Viện Công nghệ Dược phẩm Úc hồi cuối tháng 6 tại phiên điều trần trước Chính phủ Úc cũng đưa ra bằng chứng cho thấy đại dịch Covid-19 đã rung lên hồi chuông cảnh báo về nguồn cung thuốc của Úc. Các cuộc điều tra chỉ ra lỗ hổng đặc biệt của Úc trong mảng cung cấp thuốc khi nước này nhập khẩu tới 90% các mặt hàng thuốc chữa bệnh. Viện Công nghệ Dược phẩm Úc đồng thời cảnh báo cần xây dựng một mô hình chuỗi cung ứng chủ quyền Úc: đẩy mạnh sản xuất trong nước để cắt giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Việc tăng cường công tác nghiên cứu và phát triển, đào tạo lực lượng lao động lành nghề hơn sẽ cho phép Úc chủ động trong các lĩnh vực quan trọng của chuỗi cung ứng.

Nghiên cứu cũng cảnh báo rằng Úc không nên cực đoan trong việc tách rời kinh tế như những gì Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thực hiện với Mỹ, bởi nhiều nguyên nhân như dân số ít, vị trí địa lý ở cuối của chuỗi cung ứng và sự phụ thuộc kinh tế quá lớn vào Trung Quốc. 

Cũng có những ý kiến trái chiều về sự tách rời của Úc với Trung Quốc. Hồi tuần trước, Tuần trước, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Úc Gareth Evans trả lời phỏng vấn tờ SCMP cho biết tách rời như vậy là hoàn toàn vô nghĩa, và rằng Trung Quốc là một phần tương lai nền kinh tế Úc trong dài hạn.