Dùng vốn xã hội để đầu tư với hình thức nhượng quyền khai thác sân bay là khó khả thi

Trong đề án của Bộ GTVT có đưa ra nội dung đáng được chú ý khi đề xuất định hướng phân cấp quản lý cảng hàng không cho chính quyền địa phương.

Về nội dung trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, trong 21 cảng hàng không, sân bay do Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) quản lý, khai thác, hiện chỉ có 7 cảng hàng không hoạt động có lãi, còn lại 14 cảng hàng không hoạt động chưa có lãi.

Vì vậy, ACV đang phải thực hiện cân đối lợi nhuận từ các cảng hàng không hoạt động có lãi, bù đắp cho các cảng hàng không hoạt động chưa có lãi và vẫn phải đảm bảo hoạt động cả hệ thống 21 cảng hàng không có hiệu quả (bảo toàn và phát triển vốn).

Cũng theo đề án của Bộ GTVT, ACV đang hoạt động có hiệu quả theo mô hình này; mô hình quản lý, khai thác cảng hàng không theo cụm (nhóm) do ACV đang thực hiện là mô hình chủ đạo của các nước trên thế giới và được đánh giá tối ưu nhất.

Trong khi đó, theo phân nhóm các cảng hàng không nêu tại Đề án, các cảng hàng không nhóm 3 như Điện Biên, Nà Sản, Đồng Hới, Rạch Giá, Cà Mau, Côn Đảo... chủ ỵếu là các cảng hàng không nhỏ, doanh thu thấp, thu không đủ bù chi, nếu phân cấp hoàn toàn cho các địa phương quản lý sẽ khó có khả năng đảm bảo kinh phí hoạt động và đầu tư phát triển của các cảng hàng không này, cũng như không đảm bảo các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị Bộ GTVT xem xét cân nhắc phương án phân cấp quản lý cho phù hợp.

Cũng do các cảng hàng không thuộc nhóm 3 đang hoạt động thu không đủ bù chi, nên Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá, việc Bộ GTVT đề xuất định hướng huy động nguồn vốn xã hội để đầu tư với hình thức nhượng quyền đâu tư, khai thác là khó khả thi.

Đồng thời, đề nghị Bộ GTVT nghiên cứu, cân nhắc phương án huy động nguồn lực theo hướng chuyển giao tài sản kết cấu hạ tầng hàng không thuộc sở hữu nhà nước tại 21 cảng hàng không do ACV đang quản lý hiện nay về ACV thông qua hình thức ghi tăng vốn nhà nước tại ACV.

Bộ GTVT nghiên cứu nhân rộng mô hình các địa phương tham gia góp vốn đầu tư phát triên kết cấu hạ tầng cảng hàng không trên địa bàn như trường hợp của các cảng hàng không Cát Bi, Cam Ranh, Điện Biên, qua đó giảm nhẹ gánh nặng đầu tư của ngân sách trung ương và vốn đầu tư phát triển của ACV.

Trước đó, Bộ GTVT lấy ý kiến, các cảng hàng không, sân bay trên cả nước được chia thành 3 nhóm. Nhóm 1 là các sân bay quan trọng quốc gia, vùng gồm: Nội Bài, Đà Nẵng, Cam Ranh, Tân Sơn Nhất, Phú Quốc, Long Thành.

Nhóm 2 là các sân bay đang hoạt động hỗn hợp dân dụng và quân sự với vai trò quân sự quan trọng gồm: Thọ Xuân, Chu Lai, Phù Cát, Tuy Hòa.

Đây là các sân bay có hoạt động quân sự chiến lược của lực lượng không quân Việt Nam, triển khai song song hoạt động khai thác hàng không dân dụng và quân sự, huấn luyện quân sự.

Tài sản kết cấu hạ tầng sân bay (đường cất hạ/cánh, đường lăn...) của các sân bay này do Bộ Quốc phòng quản lý, không thuộc thẩm quyền của Bộ GTVT.

Nhóm 3 là các sân bay còn lại gồm: Điện Biên, Nà Sản, Cát Bi, Vinh, Phú Bài, Đồng Hới, Pleiku, Buôn Ma Thuột, Liên Khương, Cần Thơ, Rạch Giá, Cà Mau và Côn Đảo.

Trên cơ sở phân nhóm sân bay như trên, Bộ GTVT đề xuất Chính phủ (thông qua Bộ GTVT và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp) tiếp tục sở hữu các sân bay và giao cho doanh nghiệp Nhà nước là ACV quản lý, khai thác và huy động nguồn lực để đầu tư đối với nhóm 1 và nhóm 2.

Riêng nhóm 3, Bộ GTVT đề xuất phân cấp cho UBND các tỉnh quản lý thông qua việc chuyển quyền sử dụng đất đai, quyền sở hữu các công trình tại các sân bay từ cơ quan Trung ương cho UBND các tỉnh.

Việc này để phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, nguồn lực của các địa phương để đầu tư phát triển các sân bay.

Một điểm cấn cá khác được Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu ra là đề xuất liên quan đến việc Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và ACV chuyển đại diện chủ sở hữu Công ty quản lý Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ cho Bộ  Giao thông - Vận tải.

Do hiện nay, ACV là công ty cổ phần do Ủy ban thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu. Theo các quy định hiện hành về quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp không quy định việc chuyển quyền đại diện chủ sở hữu của Công ty con thuộc sở hữu của doanh nghiệp có phần vốn góp chi phối của Nhà nước về một cơ quan đại diện chủ sở hữu.

Vì vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, không có cơ sở thực hiện chuyển quyền đại diện chủ sở hữu tại công ty con của ACV về Bộ Giao thông - Vận tải. Việc thực hiện chuyển quyền đại diện chủ sở hữu tại công ty con của ACV về Bộ Giao thông - Vận tải (trong trường hợp cần thiết) phải thực hiện theo phương thức chuyển nhượng có thanh toán theo quy định pháp luật về doanh nghiệp.

Đối với đề xuất giao Bộ Giao thông - Vận tải chủ trì, phối hợp với Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nghiên cứu phương án chuyển vai trò chủ sở hữu của ACV về Bộ Giao thông - Vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết là Nghị quyết số 12-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã yêu cầu khẩn trương thành lập một cơ quan chuyên trách của Nhà nước làm đại diện chủ sở hữu đôi với doanh nghiệp nhà nước. Khoản 2 Điều 9 Nghị định số 131/2018/NĐ-CP ngày 29/9/2018 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng quy định ACV là doanh nghiệp do Uỷ ban trực tiếp làm đại diện chủ sở hữu.

"Do vậy, đề nghị Bộ Giao thông - Vận tải làm rõ căn cứ đề xuất nghiên cứu phương án chuyển vai trò đại diện chủ sở hữu nhà nước tại ACV từ Ủy ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp về Bộ Giao thông - Vận tải", công văn số 7289 nêu rõ.