Ông Josep Borrell đã lên tiếng kêu gọi một chương trình nghị sự nhằm thắt chặt quan hệ hợp tác giữa EU và Trung Quốc ngay trước thềm ông và 27 Bộ trưởng Ngoại giao các nước EU bước vào cuộc hội thảo với người đồng cấp Mỹ Mike Pompeo.

Chương trình đối thoại EU - Mỹ dự kiến sẽ tập trung thảo luận về các vấn đề Trung Quốc ngay trước khi Hội nghị Thượng đỉnh EU - Trung Quốc diễn ra vào tuần tới. Hai nhà lãnh đạo Châu Âu là Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Charles Michel và Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen sẽ gặp gỡ Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhằm thảo luận các vấn đề tiếp cận thị trường.

Trong một thông báo chính thức hôm 14/6, đại diện EU Josep Borrell cho hay EU sẽ không đứng về bên nào trong cuộc xung đột Mỹ - Trung, nhấn mạnh rằng phong cách ngoại giao của EU tôn trọng “chủ nghĩa đa phương và tinh thần hợp tác”. “Trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang và trở thành trục chính của chính trị toàn cầu, áp lực chọn phe phái đang gia tăng. Nhưng Châu Âu sẽ làm theo cách riêng của mình”.

“Quan hệ của chúng tôi (EU) với Trung Quốc không tránh khỏi sự phức tạp và đa chiều… nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta đang bắt đầu một cuộc cạnh tranh cục bộ” - ông Borrell nói thêm.

Virginie Battu-Henriksson, phát ngôn viên của Borrell cho biết những phát ngôn của ông Borell hoàn toàn không mâu thuẫn với mục tiêu chiến lược của EU, rằng Trung Quốc là đối tác hợp tác mà EU cần liên kết chặt chẽ, là đối tác đàm phán mà EU cần tìm kiếm lợi ích cân bằng, là đối thủ cạnh tranh trong các lĩnh vực kinh tế - công nghệ…”

Ở phía ngược lại, Trung Quốc cũng nhiều lần bác bỏ mối quan hệ cạnh tranh cục bộ với EU, nhấn mạnh quan hệ hợp tác khối làm nền tảng. “Với sự hợp tác và đồng thuận vượt lên cạnh tranh và bất đồng, Trung Quốc và EU là đối tác chiến lược lâu dài toàn diện” - Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Wang Yi nhấn mạnh trong cuộc họp tuần trước với ông Borell. 

Vị đại diện EU sau đó cũng lặp lại quan điểm này, hứa hẹn một chương trình nghị sự mở ra triển vọng hợp tác chặt chẽ hơn giữa hai bên. “Trung Quốc đang ngày càng đóng vai trò quan trọng và phát triển trong hệ thống chính trị toàn cầu. Chúng tôi rất quan tâm đến việc hợp tác với nhau trong các vấn đề thiết yếu như phục hồi sau đại dịch, phát triển bền vững và biến đổi khí hậu”. Ông Borrell cũng bày tỏ kỳ vọng chấm dứt tình trạng mở cửa không đồng đều như hiện nay, đề cập đến các cuộc đàm phán hiệp định đầu tư song phương EU - Trung Quốc mà hai bên hy vọng sẽ hoàn tất trong năm nay.

Trong khi EU cũng chia sẻ với Mỹ những lo ngại tương đồng về nền kinh tế Trung Quốc, ông Borrell tỏ ra không mấy tán đồng sự phân cực giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. “Mối quan hệ hợp tác xuyên Đại Tây Dương (với Mỹ) vẫn đóng vai trò quan trọng với EU”, nhưng nhấn mạnh “không phải lúc nào cũng đồng ý” trước những quyết định đơn phương của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

“Cách thức hoạt động của Châu Âu dựa trên nền tảng thảo luận với các đối tác để duy trì hệ thống kinh tế đa phương trong một không gian có tính hợp tác, trong khi các cường quốc đang sử dụng nó như một chiến trường. Chúng ta phải bảo vệ hệ thống lợi ích và giá trị của mình. Kim chỉ nam của chúng ta không phải những áp lực từ bên ngoài, mà là những gì chúng ta muốn và cần ở EU.”

×