Gói tín dụng 500.000 tỷ đồng: "Ông lớn" Big4 hiến kế cải thiện tiếp cận vốn cho doanh nghiệp
Rào cản "huy động ngắn-cho vay dài"
Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước xây dựng, triển khai gói tín dụng ưu đãi khoảng 500.000 tỷ đồng cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và hạ tầng chiến lược.
Đối với gói tín dụng 500.000 tỷ đồng cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng, công nghệ số, theo Phó Thống đốc, các ngân hàng đã cam kết tham gia và có nhiều ưu đãi dành cho các dự án, đơn cử như về lãi suất ưu đãi, về cho vay trung, dài hạn.
Phó Thống đốc Đào Minh Tú thừa nhận, đây là bài toán khó khăn trong bối cảnh nhiều gói tín dụng ưu đãi đang được triển khai, có chương trình được giải ngân rất tốt nhưng cũng vẫn còn gói tín dụng bị vướng mắc bởi một số yếu tố như không đáp ứng điều kiện vay vốn…
Dù vậy, ông Tú cho biết, đây là giai đoạn đòi hỏi nguồn vốn rất lớn cho đầu tư phát triển trước yêu cầu phát triển kinh tế nhanh, hướng tới GDP tăng trưởng 2 con số.
Muốn có đầu tư thì phải có nguồn vốn, nhất là vốn ưu đãi. Đầu tư cho các dự án trọng điểm bao gồm nhiều nguồn vốn khác nhau, như ngân sách, vốn FDI… Nhưng trong đó, tín dụng ngân hàng vẫn là một nguồn vốn quan trọng.
Đồng quan điểm, theo bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN): Đã có 21 ngân hàng đăng ký tham gia gói tín dụng. Như vậy, sự đồng thuận ban đầu là rất đáng khích lệ.
Mục tiêu của gói là hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư hạ tầng và công nghệ số với lãi suất ưu đãi thấp hơn thị trường ít nhất 1%, thời hạn vay tối thiểu 2 năm.
Vì thế, về mặt định hướng, bà Giang cho biết, đây là chính sách vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa tạo động lực cho các lĩnh vực then chốt. Tuy nhiên, khi chuyển từ kế hoạch sang hành động, các ngân hàng lại vấp một số vướng mắc.
Trong đó, phổ biến nhất là cân đối vốn, khi phần lớn nguồn vốn huy động của hệ thống ngân hàng vẫn mang tính ngắn hạn, thì nhu cầu vay cho các dự án hạ tầng thường kéo dài 10-20 năm, thậm chí lâu hơn. Do đó, nếu không có cơ chế hỗ trợ đặc biệt, bài toán "huy động ngắn-cho vay dài" sẽ tiếp tục là rào cản.
"Ông lớn" Big4 hiến kế cải thiện tiếp cận vốn cho doanh nghiệp
Một trong những điểm được nhiều lãnh đạo NHTM như Agribank, Vietcombank, VietinBank, BIDV… đề cập là sự thiếu rõ ràng trong xác định đối tượng vay vốn.
Đại diện các NHTM cho rằng, khi liên quan đến tín dụng thì quy định phải rất rõ ràng, dự án nào là hạ tầng trọng điểm, thế nào thì được tính là dự án "công nghệ số", có cần xếp loại và định nghĩa cụ thể không?.
Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến trách nhiệm thẩm định và rủi ro pháp lý của các ngân hàng khi cho vay.
Trước áp lực cân đối vốn, nhiều ngân hàng đã đưa ra đề xuất cụ thể. Theo ông Tô Huy Vũ, Chủ tịch Agribank, nếu không được nới hạn mức tín dụng hoặc hỗ trợ về tái cấp vốn, thì khả năng cho vay các dự án lớn sẽ gặp khó khăn. Bởi lẽ, hiện nay một số khách hàng đã "kịch trần" hạn mức cho vay, dù dự án cấp thiết cũng không thể giải ngân thêm vì vướng quy định.
Để làm rõ các vướng mắc, ngày 16/4, NHNN đã có văn bản xin ý kiến các bộ ngành, trong đó có nội dung về danh mục dự án trọng điểm, danh mục các dự án sản phẩm công nghệ số... nhưng hiện vẫn chưa nhận được phản hồi.
Trước áp lực cân đối vốn, nhiều ngân hàng đã đưa ra đề xuất cụ thể. Theo ông Tô Huy Vũ, Chủ tịch Agribank, nếu không được nới hạn mức tín dụng hoặc hỗ trợ về tái cấp vốn, thì khả năng cho vay các dự án lớn sẽ gặp khó khăn. Bởi lẽ, hiện nay một số khách hàng đã "kịch trần" hạn mức cho vay, dù dự án cấp thiết cũng không thể giải ngân thêm vì vướng quy định.
Bên cạnh đó, cần thiết kế cơ chế tín dụng trung dài hạn phù hợp hơn. Ví dụ, có thể cho phép ngân hàng được trích lập rủi ro linh hoạt hơn đối với các khoản vay hạ tầng, hoặc chấp nhận tỷ lệ an toàn vốn tạm thời thấp hơn. Nếu không, như nhiều lãnh đạo NHTM lo ngại, việc "cố" cho vay dài bằng vốn ngắn sẽ khiến hệ thống đối diện rủi ro thanh khoản.
Đối với lĩnh vực công nghệ số, một trong hai trụ cột chính của gói tín dụng, thì tình hình còn phức tạp hơn. Theo đại diện Cục Công nghệ thông tin (NHNN): Khó khăn không chỉ đến từ đặc thù tài sản đảm bảo (phần mềm, mã nguồn, bằng sáng chế…), mà còn nằm ở việc thẩm định hiệu quả đầu tư.
Nhiều sản phẩm công nghệ có vòng đời ngắn, mới ra đời thì hiện đại nhưng nhanh lạc hậu và khó định giá. Thêm vào đó, hành lang pháp lý về công nghệ mới, như blockchain, AI, tài sản số… vẫn còn mờ nhạt. Vì vậy, nếu không có cơ chế riêng cho các dự án công nghệ cao, thì ngân hàng khó có thể "mạnh tay" giải ngân, dù nhu cầu là rất lớn.
