Lễ cúng rừng có ý nghĩa quan trọng với người Mông vùng cao

Xã Tả Văn Chư cách trung tâm huyện lỵ Bắc Hà về hướng Tây Bắc khoảng 12km. Đường giao thông về Tả Van Chư nay đã được đầu tư nâng cấp, sửa chữa, tạo thuận lợi cho người dân đi lại nhanh chóng, dễ dàng…

Nơi đây vốn nổi tiếng có phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hùng vĩ, nên thơ, với danh lam thắng cảnh cấp quốc gia - Động Thiên Long, rừng nguyên sinh Tả Văn Chư. Chính vì vậy, việc bảo vệ rừng có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với người dân địa phương.

Theo lịch, đúng vào ngày 27/2/2025 (tức ngày 31 tháng Giêng âm lịch), tại 7/7 thôn của xã Tả Văn Chư, đồng bào Mông long trọng tổ chức lễ cúng rừng.

Ông Giàng Seo Sáng, Phó Chủ tịch UBND xã Tả Văn Chư, huyện Bắc Hà cho biết: Theo quan niệm của người Mông, thần rừng, thần cây, thần suối là những vị thần giúp người Mông xua đuổi thú dữ, cho gỗ làm nhà, cho nguồn nước uống.

Đặc biệt, lễ cúng rừng được xem như một cuộc họp tổng kết của thôn về công tác bảo vệ rừng, có sự tham gia của tất cả các chủ hộ trong thôn, cán bộ lãnh đạo cấp ủy, chính quyền xã.

Việc thực hiện các qui ước, hương ước về bảo vệ rừng, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, bảo đảm an ninh trật tự thôn bản,…đều được đem ra bàn bạc công khai.

Lễ cúng rừng năm nay gắn với tổ chức chương trình "Sắc mận cao nguyên trắng” Bắc Hà năm 2025 nhằm tạo thêm điểm đến trải nghiệm “Lễ cúng rừng” của dân tộc Mông tại các thôn bản.

Du khách thập phương đến đây sẽ được tìm hiểu về bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông, trải nghiệm, tham quan các vườn hoa mận trắng tinh khôi tại các thôn, bản.

Khi chọn được ngày tốt để cúng thần rừng, ngay từ sáng sớm, bà con tập trung tại khu vực rừng cấm của thôn để chuẩn bị các lễ vật dâng lên thần rừng. 

Buổi lễ với những nghi thức độc đáo, trang nghiêm được diễn ra ở cửa rừng, bàn thờ cúng bằng tre được đặt dưới gốc cây cổ thụ. Lễ vật dâng tế thần rừng gồm một con gà trống lông màu trắng, 4 chén rượu, hương và giấy bản.

Lễ cúng rừng cầu mưa thuận gió hoà, mùa vụ bội thu

Ông Sùng Seo Chư, người có uy tín trong cộng đồng thôn Sà Ván - Sừ Mừn Khang, xã Tả Văn Chư, huyện Bắc Hà chia sẻ: Các lễ vật này được cúng dâng lên cho thần rừng hai lần, cúng khi con vật còn sống và sau khi đã chế biến chín. Mỗi lần cúng đều có bài cúng riêng và tương ứng với một thời gian nhất định trong buổi lễ.

Trước khi con vật được đem đi chế biến chín để cúng lần thứ hai thì thầy cúng cắt tiết gà rồi lấy lông gà nhúng vào bát tiết dán lên gốc cây cổ thụ để báo với thần rừng là dân làng đã dâng lễ vật lên thần rừng.

Người chủ lễ thay mặt bà con dân bản dâng lễ vật, khấn mời thần rừng về hưởng lễ và chứng kiến cho lòng thành kính của dân làng, phù hộ cho làng bản trừ hết những xấu xa, vận hạn; con người, vật nuôi được khỏe mạnh; mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hòa.

Lễ cúng rừng là nghi lễ quan trọng của người Mông, cầu mong thần rừng phù hộ sức khỏe, gia đình hạnh phúc; cầu mong thần rừng trong năm không nổi giận để những cánh rừng sinh sôi nảy nở, nuôi sống con người.

Bên cạnh đó, lễ cúng rừng còn là thông điệp để người dân luôn yêu quý rừng, không chặt phá rừng hoặc gây ra những vụ cháy rừng khi đốt nương, làm rẫy.

Sau phần lễ, bà con dân bản ngồi tập trung ở khu đất trống để Trưởng thôn, cán bộ xã triển khai các chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, vận động nhân dân đoàn kết giúp đỡ nhau trong lúc hoạn nạn khó khăn.

Sau các nghi lễ, một bản hương ước về bảo vệ rừng sẽ được người dân trong thôn thống nhất và mọi người đều phải có trách nhiệm thực hiện.

Ông Giàng Seo Phá, Bí thư Chi bộ thôn Lả Gì Thàng bảo: Lễ cúng rừng của đồng bào Mông xã Tả Văn Chư còn hàm chứa ý nghĩa nhân văn sâu sắc, mỗi khu rừng sau đó sẽ được người dân chăm sóc như báu vật của làng. 

Đây không chỉ là một nghi lễ độc đáo mà còn góp phần bảo vệ các giá trị vật chất, tinh thần trong cộng đồng làng bản; đồng thời góp phần bảo vệ môi trường sinh thái bền vững, nâng cao ý thức của người dân địa phương trong việc bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ rừng nguyên sinh Tả Văn Chư.

Đồng thời, tạo điều kiện phát triển du lịch cộng đồng, góp phần giảm nghèo, phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới vùng cao ngày một khởi sắc ấm no, trù phú trên miền cao nguyên trắng Bắc Hà.

Lễ hội cúng rừng là một trong những nghi lễ truyền thống đẹp của người Mông, ngoài ý nghĩa tâm linh, nghi lễ cúng thần rừng còn có vai trò quan trọng trong việc gắn kết cộng đồng dân tộc, gắn con người với thiên nhiên.

×