Loại xoài "tí hon" có gì đặc biệt, được trồng rải rác ở Thủ đô

Quả muỗm có mùi đặc trưng nên được nhiều người gọi là xoài hôi, nhưng muỗm vẫn là tên thông dụng hơn cả. Tại nội thành Hà Nội, không nhiều cây muỗm được giữ đến bây giờ. Những cây muỗm còn lại ở Thủ đô hầu hết là cây cổ thụ có tuổi đời hàng trăm năm, thân cây rộng đến 3 – 4 người ôm không xuể.

Theo ghi nhận của phóng viên ở Hà Nội, cây muỗm hiện có trong đền Quán Thánh, đền Voi Phục (công viên Thủ Lệ), đường Lê Thái Tổ (đối diện số nhà 30 – 32). Ở phố Đinh Tiên Hoàng, sát mép hồ gần đền Ngọc Sơn cũng còn một cây muỗm già nua.

Trong vườn nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở phố Hoàng Diệu có 4 - 5 cây muỗm. Rải rác các biệt thự trên phố Trần Phú, Lê Hồng Phong, khuôn viên Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Trường THPT Chu Văn An và một số nơi khác cũng có muỗm. 

Đến đền Quán Thánh, nhiều du khách ngỡ ngàng với bóng cây rộng lớn, che phủ gần như toàn bộ ngôi đền của những cây cổ thụ tại đây. Nhưng ít ai để ý rằng, nhiều trong số đó là cây muỗm, với chiều cao lên đến gần 20m. Vào những ngày nắng, tán lá "khổng lồ" che rợp khoảng sân trước đền, tạo không gian mát mẻ, dễ chịu cho du khách tham quan.

Vào tháng 5, muỗm đã ra quả. Sân đền vào sáng sớm phủ đầy lá muỗm rụng, thỉnh thoảng, quả muỗm rơi xuống khiến không gian tĩnh lặng lại xáo động.

Cô Đinh Ngọc Vân bán hàng gần đền Quán Thánh (Ba Đình, Hà Nội) chia sẻ: "Cây muỗm này có từ bao giờ tôi cũng không rõ. Chỉ biết qua năm tháng đã thành cây cổ thụ vô cùng to lớn. Đền Quán Thánh nhờ có cây này mà có không gian trong lành. Những ngày nắng to, người dân vào đền sẽ cảm nhận được không khí mát mẻ khác hẳn với bên ngoài".

Cây muỗm có tán rộng, rễ chùm, dù bão lớn cũng ít đổ. Lá muỗm giống với lá xoài, đơn nguyên, mọc so le nhưng nhỏ hơn. Một cây muỗm lâu năm có thể cao đến 20m hoặc hơn. Độ tháng 4 âm lịch, muỗm nở hoa màu bạc xỉu, hoa nhỏ mọc thành chùm kép ở ngọn cành.

Được biết, khi xưa, trẻ con thường ăn cuống hoa để thưởng thức cái vị vừa chua vừa chát đặc biệt của muỗm. Quả muỗm bé hơn quả xoài, cũng có vị chua gắt lạ lùng. Một số gia đình miền Bắc thường dầm quả muỗm xanh vào nước luộc rau muống thay cho sấu, lá me.

Trên đường Lê Thái Tổ cũng có cây muỗm cổ thụ, có tuổi đời ít nhất cũng phải 140 năm. Cây cao hơn toà nhà 5 tầng, thân cây lớn, nổi những cục gai xù xì kỳ dị. Mỗi buổi chiều, người dân Hoàn Kiếm lại tụ tập dưới bóng cây muỗm trò chuyện, hóng gió.

Được biết, trong khu vực nội đô hiện có không quá 100 cây muỗm. Những cây này hầu hết là cổ thụ. Nếu người Pháp trồng trong công sở hay chủ các biệt thự trồng ở khuôn viên thì cây ít tuổi nhất cũng khoảng 1 thế kỷ. Vì vậy, cây muỗm được người dân xem như "báu vật" ở đất Thủ đô.

"Nhiều người không để ý sẽ dễ nhầm lẫn cây muỗm với cây xoài. Nhưng cây muỗm có thân gai góc, trông 'khủng' hơn nhiều. Ở Hà Nội không có nhiều cây muỗm, nếu có thì đều là cây lớn, ít cây non lắm", cô Trịnh Thị Thu (Hoàn Kiếm, Hà Nội) bày tỏ.

Đến nay, những cây muỗm còn sót lại ở nội thành đều có tuổi đời trăm năm, được người dân coi trọng và bảo vệ.