Một kế hoạch khả thi cho hòa bình ở Ukraine

Hai bên cùng nhượng bộ

Ukraine và Nga sẽ phải đồng ý về các chi tiết cụ thể, và tại thời điểm này rất khó để biết bên nào sẽ chấp nhận điều gì, nhưng cuộc chiến này liên quan đến tất cả các bên theo cách này hay cách khác, và một phần xuất phát từ sự bất đồng về việc liệu Ukraine có nên được phép gia nhập vào NATO hay không. 

Mỹ là nước có vai trò lớn trong vấn đề này và chính quyền  của Tổng thống Biden nên đóng vai trò chính trong việc giúp các bên hình thành ý tưởng về một thỏa hiệp có thể xảy ra.

Bản chất của bất kỳ thỏa thuận nào có lẽ là việc Ukraine từ bỏ nguyện vọng gia nhập NATO, chính phủ Ukraine cũng như NATO chính thức hóa cam kết đó và Nga đồng ý ngừng bắn cũng như rút lực lượng khỏi lãnh thổ Ukraine. Tất cả các bên cũng sẽ chính thức cam kết duy trì và thúc đẩy an ninh của một Ukraine trung lập.

NATO và Liên minh châu Âu sẽ truyền đi thông điệp kiên quyết rằng nếu Nga tấn công một lần nữa, tất cả các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây đối với Nga và hỗ trợ quân sự cho Ukraine sẽ có hiệu lực trở lại.

Ngoài những nguyên tắc chung này, một số ý tưởng bổ sung có thể được xem xét ví như vấn đề về lãnh thổ. Có lẽ không thể tránh khỏi việc Nga kiên quyết giữ vững bán đảo Crimea, do vai trò của Crimea trong lịch sử Nga và tầm quan trọng của nó đối với Hải quân Nga. 

Tuy nhiên, phương Tây không bắt buộc phải công nhận sự sáp nhập này có từ năm 2014. Ukraine nên được phép giữ vấn đề tồn tại trong tương lai với Moscow, nếu nước này chọn, có thể đề xuất nhiều loại quốc tịch kép và được đảm bảo quyền tiếp cận trong tương lai đối với Crimea. 

Ngược lại, các khu vực Donbass ở miền đông Ukraine nên được trả lại cho Ukraine, nhưng nếu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẵn sàng sửa đổi biên giới ở khu vực đó, chúng ta không nên phản đối ý kiến.

Gìn giữ hòa bình

Trong khi đó, lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ với sứ mệnh giám sát (với quân đội từ bên ngoài Nga và các khu vực NATO) có thể được triển khai dọc theo bất kỳ biên giới nào trong tương lai được thỏa thuận. Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu cũng nên triển khai các hệ thống giám sát.

Sẽ là lẽ tự nhiên khi một số kỹ thuật viên của Liên Hợp Quốc (không phải của tổ chức an ninh) được chuyển đến Ukraine để thể hiện sự tự tin và cam kết của cộng đồng quốc tế đối với chủ quyền của Ukraine và như một sự công nhận mang tính biểu tượng cho tính trung lập lâu dài của nước này.

Xây dựng lại Ukraine

Cộng đồng quốc tế sẽ cần giúp Ukraine tái thiết sau cuộc xung đột. Lý tưởng nhất, nếu không may, Nga nên đóng góp ít nhất một khoản tiền cho chính nỗ lực này, với tư cách là một trong những thành viên quan trọng của Liên Hợp Quốc và Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu. Tuy nhiên, khoản đóng góp tài chính của Nga không nên được coi là khoản bồi thường, vì điều đó sẽ khiến ý tưởng này thất bại ở Moscow.

Hệ thống chính trị và quân sự tương lai của Ukraine

 Một số người Nga đang nhấn mạnh vào việc phi quân sự hóa Ukraine như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào, cũng như sự chấm dứt của chính phủ Zelensky. Những yêu cầu này đối với Ukraine là vô lý. 

Các lực lượng quân sự trong tương lai của Ukraine nên giống với Phần Lan hoặc Thụy Sĩ hoặc Thụy Điển - với lực lượng hoạt động khiêm tốn và khả năng dự bị lớn, chủ yếu là bộ binh, có thể chống lại bất kỳ cuộc tấn công hoặc âm mưu chiếm đóng nào. Điều này không quá khác so với thế trận phòng thủ hiện tại của Ukraine, vì vậy mục tiêu là tránh những ràng buộc mới, không thay đổi tình hình cơ bản một cách đột ngột.

Viện trợ quân sự

 Mỹ có thể và nên cam kết như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào để hạn chế viện trợ quân sự cho Ukraine ở quy mô và tính chất trước chiến tranh — trung bình vài trăm triệu USD một năm — thay vì dòng chảy lớn hơn nhiều mà Mỹ và phương Tây đã cung cấp trong thời gian gần đây nhiều tuần kể từ khi xung đột bắt đầu.

Phần Lan và Thụy Điển

Hai quốc gia này từ lâu đã tự hào về sự trung lập của mình, nhưng hành động của Nga ở Ukraine đã khiến họ phải xem xét lại về cơ bản liệu họ có muốn gia nhập NATO hay không và đa số ở mỗi quốc gia hiện ủng hộ ý tưởng này. Nga xét cho cùng phải chấp nhận lựa chọn của Phần Lan và Thụy Điển ngay cả khi họ tiếp tục nghiên cứu xem liệu tư cách thành viên đó có thực sự là một ý tưởng hay hay không.

Các biện pháp trừng phạt

Mặc dù hầu hết các lệnh trừng phạt áp đặt gần đây đối với Nga sẽ được nới lỏng, sau đó được dỡ bỏ, nhưng theo thỏa thuận này, Tổng thống Putin sẽ phải chấp nhận rằng nhiều doanh nghiệp phương Tây sẽ không chọn quay trở lại Nga trong nhiều năm tới và các chính phủ phương Tây không thể buộc họ quay trở lại. 

Đó là hậu quả tự nhiên và Nga sẽ phải sống chung với điều nay trong một thời gian tới. Tuy nhiên, một viễn cảnh như vậy đối với Nga vẫn tốt hơn nhiều so với sự hủy hoại kinh tế sẽ xảy ra nếu chiến sự tiếp tục. Với một thỏa thuận, Nga sẽ có thể nối lại hầu hết thương mại năng lượng và hầu hết các quyền tiếp cận hệ thống tài chính quốc tế.

Có lẽ Trung Quốc và Mỹ thường xuyên đối đầu nhau về vấn đề Ukraine và nhiều vấn đề khác ngày nay, thậm chí có thể hợp tác về cách theo đuổi và hỗ trợ loại tiến trình hòa bình này. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể là người thuyết phục ông Putin tốt nhất.