Thổ dân Martu độc đáo với nghệ thuật kể ước mơ và lối sống sẻ chia hào phóng

Thổ dân Thổ dân Martu là chủ sở hữu truyền thống vùng đất rộng lớn ở miền trung bang Tây Australia, trải dài từ sa mạc Great Sandy đến vùng xung quanh Vườn Quốc gia Karlamilyi. (Ảnh: nfsa.gov.au)

Thổ dân Martu: Càng chia sẻ nhiều thịt cho cộng đồng càng nâng cao uy tín

Thổ dân Martu là một trong số những bộ lạc thổ dân cuối cùng đến từ sa mạc, tiếp xúc với người Australia gốc Âu. Ngày nay hơn 1.000 người (chiếm khoảng 1/2 dân số bộ lạc thổ dân Martu) sống trong 3 cộng đồng tại vùng đất truyền thống của họ xung quanh Vườn Quốc gia Karlamilyi lớn nhất bang Tây Australia. Số còn lại sống tại Port Hedland và Newman.

Một nhân viên kiểm lâm thổ dân Martu và con Warru - loài chuột túi nhỏ ở Australia. (Ảnh: Kanyirninpa Jukurrpa)

Người Martu được mệnh danh là "Thổ dân thông thái" và nổi tiếng về đức tính hào phóng, với quan niệm: uy tín có được không phải bằng cách sở hữu nhiều hơn người khác, mà bằng cách sẵn sàng sẻ chia những gì mình có từ tiền bạc tới đồ ăn, thuốc hút… Đặc biệt ai có thể chia sẻ càng nhiều thịt cho người khác thì càng có uy tín trong cộng đồng.

Cùng với đà phát triển chung, các thế hệ trẻ của thổ dân Martu dần phương Tây hóa. (Ảnh: philosophy.dept.shef.ac.uk)

Đa số thổ dân Martu vẫn gìn giữ truyền thống văn hóa mạnh mẽ mà tổ tiên họ đã thực hành từ hơn 5.000 năm trước. Đặc biệt là về cách săn bắt và tìm kiếm thức ăn, với mỗi ngày có ít nhất một nhóm thổ dân Martu đi săn trên những vùng đất truyền thống cách khu định cư của họ hơn 50km.

Đoàn làm phim tài liệu về lịch sử Australia của đài ABC quay cảnh phim "Contact and First Footprints" (tạm dịch "Liên hệ và những dấu chân đầu tiên") tại vùng đất của thổ dân Martu năm 2008. (Ảnh: researchgate.net)

Thổ dân Thổ dân Martu vẫn duy trì lối săn bắt có truyền thống từ hơn 5.000 năm trước

Nhóm thợ săn trẻ thổ dân Martu chuẩn bị xê thịt con lạc đà hoang dã vừa săn được, để chia sẻ cho cộng đồng. (Ảnh: Frances Andrijich)

Đàn ông thổ dân Martu thích săn những con thú lớn, chạy nhanh như Kangaroos (chuột túi), Emus (đà điểu châu Úc), lạc đà hoang dã, gà tây và Bustard (chim Ô tác lớn). Còn phụ nữ thổ dân Martu cũng đi săn thú nhỏ, dễ bắt, chủ yếu là thằn lằn cát.

Nguồn thịt săn bắt được sau đó do phụ nữ hoặc những người đàn ông có uy tín cao phân chia cho những người khác trong bộ lạc.

Thổ dân Martu bảo tồn tri thức và văn hóa truyền thống thông qua nghệ thuật. (Ảnh: socialventures.com.au)

Về chế độ ăn uống, cho tới nay từ 20-50% tổng khẩu phần ăn của thổ dân Martu vẫn bao gồm các "thực phẩm bụi" - thực phẩm có nguồn gốc Australia.

Điều cốt lõi trong tín ngưỡng truyền thống của thổ dân Martu là Dreaming stories (Thời kỳ Mơ ước) - là thời kỳ mà cuộc sống được tạo ra theo đức tin, cũng là cơ sở của truyền thuyết và văn hóa thổ dân Martu.

Khi thổ dân Martu hát và nhảy là họ đang kể lại những câu chuyện về Thời kỳ Mơ ước, đồng thời bổ sung thêm những ước mơ mới. (Ảnh: whitewolfpack)

Gia đình có ý nghĩa rất quan trọng trong văn hóa và lối sống của thổ dân Martu – những người có hệ thống quan hệ họ hàng được chia thành 4 nhóm, với chỉ 2 nhóm có thể kết hôn với nhau. Mỗi nhóm đều phải tuân thủ quy định hướng dẫn hành vi: từ quan hệ cởi mở, có thể "đùa cợt" tới tôn trọng, nghiêm túc thậm chí cần tránh né (cấm tiếp xúc cả về thể xác và lời nói).

Một cảnh trong bộ phim Rabbit-Proof Fence (tạm dịch "Hàng rào chống thỏ") nổi tiếng năm 2002, nói về truyền thống gắn bó với vùng đất tổ tiên của thổ dân Martu. (Ảnh: smithsonianmag)

Con trai của bộ lạc thổ dân Martucó thể ở cùng cha mẹ cho đến khi kết hôn, nhưng nay đa số chọn cách sớm tách ra ngoài sống riêng. Con gái sau khi kết hôn vẫn có thể sống cùng cha mẹ đẻ trong những năm đầu sau khi sinh nở để được giúp đỡ.