Ukraine bước vào năm chiến tranh thứ 2 đầy bế tắc, lo sợ đau thương không hồi kết

Theo NPR, dù không bên nào công bố số liệu thương vong trong cuộc chiến nhưng các nhà phân tích cho rằng, tính đến nay, khoảng 200.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương trong cuộc chiến. Trong khi đó, Ukraine được cho là có khoảng 100.000 binh sĩ thiệt mạng hoặc bị thương trong chiến đấu và 30.000 dân thường thiệt mạng.

Trong khi đó, cả nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đều không có dấu hiệu nhượng bộ để kết thúc một trong những cuộc xung đột quân sự lớn nhất kể từ khi Thế chiến II  kết thúc. Đối với những người dân thường bị kẹt trong làn đạn chiến tranh, điều đó có nghĩa là sự đổ máu và những đau khổ do chiến tranh gây ra chưa có hồi kết rõ ràng.

Cuộc chiến đau thương giữa Nga và Ukraine

"Sự thù địch giữa Nga và Ukraine có thể khiến cuộc xung đột này kéo dài", ông Samuel Charap, một nhà khoa học chính trị cấp cao tại Rand Corp có trụ sở tại California, Mỹ bình luận.

Thời gian đầu của cuộc xung đột, chiến lược của Nga rõ ràng là chiếm Kiev nhanh chóng và lật đổ chính phủ của Tổng thống Zelensky. Tuy nhiên, chiến lược này đã thất bại vì vấp phải sự kháng cự mạnh hơn nhiều so với dự đoán của Ukraine - vốn được phương Tây hậu thuẫn mạnh mẽ.  

Sau đó, Nga chuyển hướng tấn công về phía nam, nơi các lực lượng của họ đã chiếm được thành phố Mariupol sau một cuộc bao vây tàn khốc. Kiểm soát Mariupol nằm trong nỗ lực nhằm bảo đảm một hành lang dọc theo bờ Biển Đen nối bán đảo Crimea với vùng Donbass - những khu vực mà Moscow đã kiểm soát và sáp nhập vào năm 2014.

Tuy nhiên, vào cuối mùa hè và mùa thu, các lực lượng Ukraine đã tiến hành một cuộc phản công kịch tính, đánh bật lực lượng Nga khỏi các khu vực phía nam và phía đông, đồng thời giải phóng thành phố trọng điểm Kherson.

Kể từ đó, không bên nào có thể đạt được tiến bộ đáng kể trên chiến trường. Nga đã tiếp tục gây áp lực bằng cách sử dụng tên lửa và máy bay không người lái tấn công các mục tiêu ở Ukraine. Quân đội Nga cũng đang tham gia một chiến dịch kéo dài nhiều tháng để đánh chiếm thành phố Bakhmut ở phía đông Ukraine nhưng chưa thành công. 

Tuần trước, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói rằng một cuộc tấn công mùa xuân mới đã được dự đoán trước của Nga đang bắt đầu. Ukraine được cho là cũng sẽ tiến hành một cuộc phản công lớn trong những tuần tới.

Giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến khó xảy ra

Các nhà phân tích nhìn chung đều nhất trí rằng một thỏa thuận ngoại giao để chấm dứt cuộc xung đột có vẻ như không thể bắt đầu, ít nhất là trong tương lai gần. Tổng thống Putin được cho là sẽ không rút lui khỏi cuộc chiến mà ông đã bắt đầu và cho rằng Nga có thể giành chiến thắng.

Tương tự với Tổng thống Zelensky khi nhà lãnh đạo Ukraine không có ý định nhượng bộ Nga. Một cuộc khảo sát vào tháng 9 cho thấy người Ukraine kiên quyết từ chối nhượng bộ lãnh thổ cho Nga.

Mikhail Alexseev, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học bang San Diego, người hiện đang nghiên cứu về cuộc chiến ở Ukraine, cho biết: “Bất kỳ hình thức ngừng bắn nào mà không có sự thất bại của quân đội Nga thì về cơ bản nó chỉ có nghĩa là quân Nga đang tập hợp lại. Điều đó sẽ dẫn đến "các cuộc tấn công tiếp theo".

Serhii Plokhy, Giáo sư lịch sử Ukraine của Đại học Harvard nhận định: “Người Ukraine khó có thể chấp nhận một lập trường phải hy sinh sự toàn vẹn lãnh thổ của đất nước để đổi lấy hòa bình".

Theo Vladislav Zubok, Giáo sư lịch sử tại Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, về mặt chính trị, Tổng thống Putin cũng không thể ký một thỏa thuận trong đó buộc Nga phải từ bỏ bất kỳ vùng lãnh thổ nào mà nước này đã sáp nhập từ Ukraine.

Zubok nhấn mạnh, đặc biệt là Crimea, Tổng thống Putin sẽ không bao giờ từ bỏ quyền kiểm soát bán đảo Biển Đen này.

Chiến thắng quân sự khó xảy ra cho cả hai bên tham chiến

Một chiến thắng quân sự nghiêng về một bên tham chiến giúp chấm dứt xung đột có vẻ khó xảy ra, bất chấp những thắng lợi dường như ngoạn mục gần đây của Ukraine trên chiến trường đã dẫn đến tổn thất đáng kể cho Nga.

Ông Charap nhấn mạnh rằng, Kiev có thể cảm thấy tự tin để tiến hành phản công nhằm chiếm lại những vùng lãnh thổ rộng lớn - tương tự như các chiến dịch để giành lại các thành phố Kharkov và Kherson. Tuy nhiên, không có chiến thắng tuyệt đối nào ở phía trước cho cả hai bên tham chiến.

"Tôi không nghĩ (Ukraine) có thể loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa từ Nga", ông Charap nhấn mạnh. 

Tổng thống Zelensky đã công khai nói rằng các lực lượng Ukraine sẽ chiếm lại Crimea nhưng Nga đã công khai cảnh báo về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật nếu Kiev tấn công bán đảo Biển Đen chiến lược này. Tổng thống Biden đã cảnh báo sẽ là một "sai lầm nghiêm trọng" nếu Nga sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine. 

Dù vậy, Giáo sư Plokhy nghĩ rằng Tổng thống Putin sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân vì làm như vậy có nghĩa là "tự sát" do khả năng cao phương Tây sẽ đáp trả quân sự toàn diện. 

Giáo sư Alexseev cho rằng có thể Nga sẽ sử dụng nhiều năm để "nghiền nát" Ukraine. Giáo sư Charap cũng đồng ý rằng cuộc xung đột có thể kéo dài vô tận. 

“Có một kịch bản là chiến tranh sẽ không kết thúc trong một khung thời gian ngắn hạn mà chúng ta có thể tưởng tượng được. Cuộc xung đột có thể diễn ra trong nhiều năm. Rất khó để dự đoán nó sẽ kéo dài bao lâu", ông Alexseev nhấn mạnh.