Về công văn “Ghi hình CSGT làm nhiệm vụ phải xin phép”: Hàng loạt nội dung sai trái

Không phù hợp với nhiệm vụ của CSGT

Những ngày qua, dư luận đang phản ứng gay gắt về “văn bản nội bộ” của Cục CSGT Đường bộ, đường sắt (C67) số 1042/C67 – P3 có trích yếu “V/v giả danh nhà báo ghi hình CSGT” được ban hành ngày 26.4.2013.

Công văn này được C67 gửi công an các tỉnh, thành có nội dung: “Luôn luôn nâng cao tinh thần cảnh giác, kiên quyết đấu tranh làm rõ với những đối tượng có lời nói đe dọa, lăng mạ hoặc có hành vi chống đối CSGT đang thực thi nhiệm vụ, hoặc quay phim, chụp ảnh hoạt động tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm khi chưa được phép đồng ý của CSGT đang làm nhiệm vụ. Nếu đúng là nhà báo thì tập hợp thông báo cho cơ quan chủ quản, nếu giả danh nhà báo thì tạm giữ, lập hồ sơ chuyển cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật”.

Sau đó có nhiều ý kiến đa chiều về việc này, Cục KTVBQPPL đã vào cuộc kiểm tra văn bản này và phát hiện Công văn số 1042 có nhiều nội dung có dấu hiệu sai trái. Cục KTVBQPPL đề nghị lãnh đạo Bộ Tư pháp cho tổ chức họp với đại diện C67 và một số cơ quan đơn vị liên quan để trao đổi thêm về nội dung có dấu hiệu sai trái của Công văn 1042. Những sai trái của Công văn 1042 được Cục KTVBQPPL chỉ ra như sau:

Thứ nhất, việc nêu 2 nhóm hành vi “có lời nói đe dọa, lăng mạ”, “hành vi chống đối CSGT” với hành vi “quay phim, chụp ảnh hoạt động tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm khi chưa được phép đồng ý của CSGT đang làm nhiệm vụ” đã thể hiện sự thiếu thận trọng khi kết nối các nhóm hành vi có bản chất, mức độ khác nhau.

Thứ hai, Cục KTVBQPPL chưa thấy có quy định nào của pháp luật cấm công dân quay phim, chụp ảnh cán bộ, công chức và chiến sĩ công an đang thi hành công vụ (nếu không thuộc các trường hợp cấm, hạn chế). Như vậy, việc công dân thực hiện quay phim, chụp ảnh lực lượng CSGT làm nhiệm vụ không phải là hành vi bị pháp luật cấm. Hơn nữa, cán bộ, chiến sĩ CSGT không được quyền truy hỏi người đang quay phim, chụp ảnh là được phép hay không được phép, cũng không được quyền truy xét về giấy tờ để xác định là nhà báo hay giả danh nhà báo.

Thứ ba, việc Công văn 1042 quy định nội dung “Nếu đúng là nhà báo thì tập hợp thông báo cho cơ quan chủ quản” càng thể hiện rõ hơn việc trao quyền cho CSGT truy hỏi, truy xét về giấy tờ, danh tính của người quay phim, chụp ảnh để xác định “đúng là nhà báo” hay “giả danh nhà báo”. Nội dung “tập hợp thông báo cho cơ quan chủ quản” còn giao quyền tập hợp thông tin để thông báo cho cơ quan chủ quản cũng không phù hợp với nhiệm vụ của CSGT khi làm nhiệm vụ.

Quay phim, chụp ảnh CSGT không sai trái

Thứ tư, việc quay phim, chụp ảnh CSGT khi đang làm nhiệm vụ không phải là việc ghi hình riêng tư của một hay một vài cá nhân cụ thể (không thuộc phạm trù bí mật đời tư theo quy định tại Điều 31 BLDS) mà là ghi hình ảnh thi hành công vụ của cơ quan, cá nhân đại diện cho Nhà nước tại nơi công cộng (công khai) là việc bình thường, không cần phải được CSGT (hay bất cứ cá nhân nào) có mặt ở nơi công cộng này “cho phép”. Đó là việc giám sát hoạt động lực lượng thực thi công vụ hết sức bình thường của mỗi công dân. Nhờ những hoạt động này mà những hình ảnh đẹp của lực lượng CSGT được tôn vinh, những sai phạm được kịp thời phát hiện, xử lý.

Thứ năm, theo quy định của Luật Báo chí hiện hành, một trong những nhiệm vụ của báo chí là: “Phát hiện, biểu dương gương tốt, nhân tố mới; đấu tranh chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực xã hội khác” (khoản 4 Điều 6); Nhà báo có quyền: “Khai thác và được cung cấp thông tin trong hoạt động báo chí theo quy định của pháp luật” (điểm b khoản 1 Điều 15) và nhà báo có nghĩa vụ: “Bảo vệ đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; phát hiện, bảo vệ nhân tố tích cực; đấu tranh phòng, chống các tư tưởng, hành vi sai phạm” (điểm b khoản 2 Điều 15). Khi nhà báo tác nghiệp đúng Luật Báo chí thì không ai có quyền ngăn cản, truy xét.

Thứ sáu, đối với mọi công dân quay phim, chụp ảnh trong các trường hợp đã nêu, Cục KTVBQPPL cũng cho rằng không phải là hành vi sai trái. Người dân hoàn toàn có quyền thực hiện việc này nếu không thuộc trường hợp pháp luật cấm hoặc hạn chế. Cũng không phải vì người đang quay phim, chụp ảnh “không phải là nhà báo” mà dễ dàng quy kết là giả danh nhà báo”. Việc xác định một công dân quay phim, chụp ảnh là “nhà báo” hay “giả danh nhà báo” tại nội dung Công văn 1042 là điều không phù hợp với chức năng, thẩm quyền của cán bộ, chiến sĩ CSGT khi làm nhiệm vụ.

Xét về thẩm quyền, Cục KTVBQPPL cho rằng, những nội dung liên quan đến việc xác định người quay phim, chụp ảnh tại Công văn 1042 không thuộc thẩm quyền quy định của một lãnh đạo cục như đã thể hiện.