Vén mang sự thật chủ tịch "Amazon của Trung Quốc" từ chức

Tầng lớp tỷ phú gồm các nhà sáng lập-CEO của Trung Quốc đang cảm thấy áp lực dưới sự giám sát của chính phủ. Mới đây, người siêu giàu Liu Qiangdong, còn được gọi là Richard Liu đã rút lui khỏi vai trò giám đốc điều hành của JD.com, gã khổng lồ thương mại điện tử giống Amazon của Trung Quốc.

Phía công ty JD.com cho biết, Liu đã rời khỏi vai trò Giám đốc điều hành, nhưng ông vẫn là chủ tịch hội đồng quản trị của công ty. Điều đó xảy ra khi Bắc Kinh tiếp tục thắt chặt quy định đối với lĩnh vực công nghệ trong nước và xem xét kỹ lưỡng hoạt động kinh doanh của các công ty. Liu, người sở hữu cổ phần kiểm soát với khoảng 77% quyền biểu quyết sẽ vẫn là chủ tịch của công ty, trong khi Lei Xu sẽ tham gia hội đồng quản trị với tư cách là giám đốc điều hành, việc chuyển đổi này đã có hiệu lực ngay lập tức.

"Xu Lei đã làm rất tốt việc phát triển JD Retail trong bốn năm qua, vì vậy anh ấy là người phù hợp để đảm nhận vai trò CEO", Li nói.

"JD đã tạo dựng được chỗ đứng vững chắc trong ngành", Liu nói trong một tuyên bố. "Tôi sẽ dành nhiều thời gian hơn cho các chiến lược dài hạn của JD và các động lực trong tương lai". JD nhìn chung đã hoạt động tốt dưới sự theo dõi của Liu với doanh thu tăng hơn 10 lần kể từ khi chào bán công khai trên sàn Nasdaq vào năm 2014 và giá cổ phiếu tăng 211%.

Đây cũng là lần cải tổ quản lý thứ hai cho JD.com trong bảy tháng qua. Vào tháng 9/2021, Xu được bổ nhiệm làm chủ tịch sau khi rời khỏi vai trò người đứng đầu mảng kinh doanh bán lẻ của JD.com. Liu sẽ vẫn là chủ tịch hội đồng quản trị của công ty.

Liu thành lập JD.com vào năm 1998 - bốn năm sau khi Jeff Bezos thành lập Amazon (1994) - và có giá trị tài sản ròng là 13,3 tỷ USD, theo Chỉ số tỷ phú của Bloomberg. Nhưng giờ đây, ông tham gia vào một nhóm ngày càng tăng gồm các nhà sáng lập-CEO từ bỏ vai trò lãnh đạo công nghệ trong bối cảnh chính phủ Trung Quốc đang đàn áp sâu rộng về sự phát triển của họ trong lĩnh vực công nghệ.

JD.com là một trong những công ty thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, cùng với Alibaba. Công ty có trụ sở tại Bắc Kinh này cũng được biết đến với thế mạnh trong lĩnh vực hậu cần. Cho đến nay, JD.com đã thoát khỏi bất kỳ hành động pháp lý lớn nào, không giống như đối thủ Alibaba bị phạt 2,8 tỷ đô la vì tội chống độc quyền.

JD.com cho biết Liu sẽ tập trung vào việc hướng dẫn các chiến lược dài hạn của công ty, cố vấn đội ngũ quản lý trẻ hơn và đóng góp vào sự hồi sinh của các khu vực nông thôn - một trọng tâm chính trong nỗ lực "thịnh vượng chung" của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiến tới thúc đẩy sự giàu có vừa phải. Công ty còn cho biết thêm rằng, Liu gần đây cũng đã gây chú ý khi cam kết hàng tỷ đô la làm từ thiện trong bối cảnh các cơ quan quản lý của Trung Quốc đang kiềm chế công nghệ.

Chiến dịch kéo dài nhiều năm của Bắc Kinh nhằm kiềm chế BigTech đã thúc đẩy một số doanh nhân Trung Quốc rời bỏ vai trò điều hành để chuyển sang làm việc ở hậu trường, vì doanh nghiệp tư nhân ở nước này chịu sự giám sát chặt chẽ hơn từ các cơ quan quản lý. Việc Liu rời khỏi vai trò CEO diễn ra sau khi một số giám đốc điều hành công nghệ rút lui khỏi các doanh nghiệp mà họ thành lập trong những năm gần đây.

Năm 2020, Zhang Yiming, người sáng lập ByteDance, chủ sở hữu TikTok cũng từ chức Giám đốc điều hành và sau đó rời khỏi vai trò chủ tịch. Năm 2021, Su Hua, người sáng lập Kuaishou, đối thủ chính của TikTok; và Colin Huang, người sáng lập nền tảng thương mại điện tử nổi tiếng Pinduoduo đều đã từ bỏ vai trò CEO. Năm 2019, Jack Ma từ chức Chủ tịch Alibaba, đối thủ chính của JD.com.

Tất cả họ đều được xếp hạng trong số những người giàu nhất hành tinh, theo Bloomberg. Không ai trong số những người sáng lập ra đi công khai tuyên bố chính áp lực của chính phủ là lý do khiến họ rời đi hoặc thay đổi vai trò, nhưng sự ra đi của họ đều trùng khớp với các quy định ngày càng gay gắt và các mối đe dọa chia tay từ phía Bắc Kinh.

Naubahar Sharif, giáo sư tại Đại học Công nghệ và Khoa học Hồng Kông, người nghiên cứu về các chính sách công nghệ của Trung Quốc cho biết: "Những người sáng lập này có thể nói rằng, họ rời đi vì lý do cá nhân, nhưng đó là một sự trùng hợp ngẫu nhiên. Động lực chủ yếu là chính trị, và bây giờ những vệ binh già cỗi này cần phải dọn đường cho những người kế nhiệm họ".

Chính phủ trung ương gần đây đã tập trung vào các vấn đề lao động và quyền của người tiêu dùng, đưa ra các cuộc điều tra chống độc quyền đối với các công ty công nghệ và tăng cường giám sát về bảo mật dữ liệu. Các cuộc điều tra liên tục này đã làm giảm sút niềm tin của nhà đầu tư và làm ảnh hưởng đến thu nhập của công ty. Tháng trước, Alibaba và gã khổng lồ truyền thông xã hội Tencent đều báo cáo mức tăng trưởng doanh thu chậm kỷ lục. JD.com cũng công bố khoản lỗ hàng năm đầu tiên sau ba năm.

Áp lực từ Bắc Kinh có nghĩa là những người sáng lập có thể đang đưa ra phép tính duy nhất cho họ, Sharif nói. "Có lẽ thời gian dưới ánh mặt trời của họ đã hết? Có lẽ họ nên để người khác đảm nhận cùng với việc Bắc Kinh có thể làm việc cùng, và giám sát song song", Naubahar Sharif nói.