Băng núi giữa mùa khô giữ rừng xứ Nghệ

Với họ, cứ đến mùa khô hạn, nắng nóng kèm theo gió Lào thổi khô rát, ai nấy đều sẵn sàng tinh thần đối đầu với "giặc lửa" để bảo vệ những vạt rừng xanh trên những đỉnh núi cao, dốc thẳng đứng hiểm trở.

 Trắng đêm đối đầu với "giặc lửa"

Trong năm 2019 và từ đầu năm 2020 đến nay, công tác phòng cháy chữa cháy rừng trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã được triển khai đồng bộ. Tình hình cháy rừng tại các cánh rừng xứ Nghệ cũng được hạn chế ở mức tối đa, tổng số vụ cháy rừng trên địa bàn tỉnh năm 2019 là 25 vụ, diện tích thiệt hại 76,35ha, trong đó diện tích có rừng 47,65ha. 

Từ đầu năm đến nay, số vụ cháy rừng cũng không đáng kể, tuy có những đám cháy rừng rất lớn, lây lan nhanh nhưng sau đó được khẩn trương dập tắt.

Từng sống và gắn bó với rừng từ nhỏ, ông Đặng Khắc Phong - chủ rừng ở xóm 9, xã Diễn Phú (Diễn Châu, Nghệ An) chưa từng chứng kiến đám cháy rừng nào khủng khiếp như hồi cuối tháng 6/2020. Ban đầu, ngọn lửa khởi phát lúc 13h30 ở khu vực Rú Bạc (thuộc xã Sơn Thanh, huyện Yên Thành, Nghệ An). Do gió phơn Tây Nam thổi mạnh, lửa đã lan cả sang diện tích rừng tại xã Diễn Lợi và xã Diễn Phú, huyện Diễn Châu.

"Từ bé tới lớn tôi chưa từng thấy đám cháy nào khủng khiếp như vậy. Lúc đầu, tôi còn sang xã Diễn Lợi để phụ giúp dập lửa. Thế rồi khi chính quyền xã dự đoán khả năng đám cháy sẽ nhanh chóng lan sang xã Diễn Phú, chúng tôi lại kéo người về nhà. Đúng như dự đoán, đám cháy đã bén vào tận khu rừng tôi được giao quản lý. Rất may, nhờ có khe nước tạo đường băng cản lửa mà thiệt hại do đám cháy gây ra cho rừng không nhiều. Qua vụ cháy đó, tôi rút ra nhiều bài học trong việc phòng cháy chữa cháy rừng" - ông Phong nhớ lại.

Vào thời điểm đó, hàng ngàn cán bộ kiểm lâm, lực lượng công an, quân đội và nhân dân trên địa bàn đã thức trắng đêm để chiến đấu với giặc lửa. Nhiệt độ cao cộng với sức nóng khủng khiếp từ đám cháy đã làm không ít người hốc hác, bơ phờ vì mệt và thiếu nước. Có những người bị thương, mất sức phải về đơn vị để nghỉ ngơi, nhưng chỉ được vài tiếng lại quay ra đám cháy để cùng mọi người chung tay giữ rừng…

Theo ông Lê Minh Nguyên - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Diễn Châu, đám cháy xảy ra trên núi Rú Bạc là khu vực đồi núi cao, dốc thẳng đứng do đó nhân lực tiếp cận hiện trường đám cháy cực kỳ khó khăn. Quãng đường quá xa, nhiều người vừa leo lên tới khu vực cháy thì đã kiệt sức.

"Có thời điểm, chúng tôi phải uống cả phần nước trong can nhựa dùng để chữa cháy rừng để tạm thời cầm hơi dập lửa. Bản thân tôi cùng anh em túc trực 24/24h, mình ở hiện trường dập lửa nhưng vợ con ở nhà cũng như ngồi trên đống lửa" - ông Nguyên nói.

Trực tiếp có mặt tại hiện trường những ngày chữa cháy, ông Lê Mạnh Hiên - Phó Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu cho biết: "Thiệt hại do đám cháy rừng ở xã Diễn Lợi rất lớn, với hơn 70ha rừng thông 5 năm tuổi và rừng keo 3 tuổi bị cháy trụi. Có tới 20ha rừng thông bị cháy không có khả năng phục hồi. Huyện huy động hơn 1.500 người gồm nhiều lực lượng tham gia dập lửa mà mất tới mấy ngày".

Vì màu xanh của những cánh rừng

Anh Trương Thanh Bình (sinh năm 1988 - Kiểm lâm viên Rú Tuần, đóng tại địa bàn xã Nghi Yên, Nghi Lộc) đã có 9 năm gắn bó cùng anh em tại trạm bảo vệ, phòng cháy, chữa cháy cho hơn 3.000ha rừng. Với anh, đây vừa là một nghề, vừa là cái duyên. Nhiều đêm khi nhận được thông tin có đám cháy rừng là anh và mọi người ngay lập tức lên đường, băng qua nhiều ngọn đồi, khe suối mới đến được hiện trường. Với những đám cháy nhỏ, anh cùng mọi người dập tắt, tránh để lan. Với những đám cháy lớn hơn thì phải báo cáo để các cấp ngành cùng vào cuộc...

Ông Lê Hải Lý - Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Quế Phong cho biết, với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, mùa khô kéo dài, địa hình phức tạp, độ dốc lớn lại quản lý bảo vệ 149.933ha rừng và cây trồng chưa thành rừng, trong khi quân số kiểm lâm Quế Phong rất mỏng so với diện tích rừng được giao quản lý nên công tác bảo vệ, phòng cháy chữa cháy rừng gặp nhiều khó khăn.

"Một số cán bộ đã đứng tuổi, sức khỏe hạn chế. Hơn nữa, trang thiết bị phục vụ cho công tác chữa cháy rừng còn thô sơ như: Dao phát, bàn dập lửa cùng một số máy móc nhưng số lượng ít, công suất nhỏ như máy thổi gió, máy cắt thực bì, cưa xăng..., nên việc phòng và chữa cháy rừng gặp nhiều khó khăn" - ông Lý tâm sự.

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Nghệ An không khỏi lo lắng khi tình trạng cháy rừng luôn rình rập.

Trước đây hiện tượng chặt phá rừng già ở các huyện miền núi rất phổ biến khiến nhiều cánh rừng giàu ở miền Tây xứ Nghệ như trơ trọi. Nhưng 2 năm trở lại đây, với sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng kiểm lâm phối hợp với chính quyền địa phương, chủ rừng và quần chúng nhân dân tình trạng chặt phá rừng có phần thuyên giảm.

"Nỗi lo chặt phá rừng đã nguôi đi thì tình trạng cháy rừng liên tiếp xảy ra gây ra rất nhiều thiệt hại và hệ lụy cho cuộc sống của người dân. Do đó chúng tôi xác định mục tiêu của mình là bảo vệ rừng trước sự đe dọa của "giặc lửa", nhất là cao điểm những tháng mùa khô..."- ông Cường chia sẻ.

Nói về trách nhiệm bảo vệ rừng trong những tháng mùa hè, ông Cường cho rằng, việc phòng cháy rừng mới là nhiệm vụ ưu tiên, còn chữa cháy rừng chỉ là giải pháp tình thế, cấp bách. Vì thế, trong những ngày hè, lực lượng kiểm lâm luôn theo dõi tình hình thời tiết nắng nóng để lên phương án tham mưu cho UBND các huyện, thành phố... qua đó mọi cấp, ngành, chủ rừng cùng chung tay phối hợp chống "giặc lửa".

Theo ông Cường, những tháng mùa hè, các vùng rừng thông, keo ở các huyện Nghi Lộc, Diễn Châu, Nam Đàn, Yên Thành, Hưng Nguyên hầu như chỉ xám một màu thân cây khét nắng. Lớp thực bì dày từng lớp trở nên khô hanh, nên nguy cơ xảy cháy rất cao.

Ông Cường cho rằng: Ngoài việc tuần tra kiểm soát thường xuyên 24/24, phát dọn đường băng cản lửa thì công tác tuyên truyền để người dân cùng tham gia bảo vệ rừng đóng vai trò rất quan trọng. Một khi ý thức của người dân được nâng cao, chúng ta mới có thể hạn chế tối đa các nguyên nhân phát sinh cháy rừng.

"Phần lớn diện tích rừng của Nghệ An nằm ở độ cao từ 1.000 - 2.000m so với mực nước biển, hơn nữa độ dốc lớn, đường bằng cản lửa có nhưng không được sửa chữa thường xuyên nên công tác phòng chống và chữa cháy rừng gặp nhiều khó khăn".

Ông Nguyễn Hải Âu – Phụ trách Phòng Quản lý và Bảo vệ rừng,

thuộc Chi cục Kiểm lâm Nghệ An

"Ngoài các biện pháp kỹ thuật như: Tuần tra kiểm soát thường xuyên 24/24, phát dọn đường băng cản lửa thì công tác tuyên truyền để người dân cùng tham gia bảo vệ rừng đóng vai trò rất quan trọng. Khi ý thức của người dân được nâng cao thì sẽ hạn chế tối đa các nguyên nhân phát sinh cháy rừng".

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Nghệ An