Chính quyền Biden sẽ 'chống lưng' cho Úc trong căng thẳng Úc - Trung?

Ông Kurt Campbell, điều phối viên khu vực châu Á của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, cố vấn cấp cao thuộc chính quyền Biden mới đây trả lời tờ Age nhấn mạnh Mỹ sẽ không để Úc cô độc trên chiến trường trong cuộc xung đột thương mại với Trung Quốc.

Động thái diễn ra trong bối cảnh chỉ vài ngày sau khi các nhà lãnh đạo Úc, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ tuyên bố sẽ thúc đẩy an ninh khu vực trong hội nghị thượng đỉnh trực tuyến đầu tiên giữa 4 nền kinh tế. Mặc dù Trung Quốc không được đề cập trong tuyên bố cuối cùng của nhóm, nhưng việc nhấn mạnh khu vực  Ấn Độ - Thái Bình Dương “mở” và sự chia sẻ các lợi ích an ninh khiến nhiều nhà quan sát cho rằng hội nghị này có chung mục đích như việc thành lập một mặt trận thống nhất chống Trung Quốc.

Mối quan hệ giữa Úc và Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất của quốc gia này đã xấu đi kể từ hồi tháng 4 năm ngoái, khi chính quyền Thủ tướng Úc Scott Morrison kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc đại dịch Covid-19 tại Vũ Hán, Trung Quốc. Kể từ đó đến nay, Bắc Kinh đã tăng cường hàng loạt động thái thương mại nhằm vào hàng hóa nhập khẩu Úc.

Trong những năm qua, Bắc Kinh liên tục sử dụng quyền tiếp cận thị trường nội địa rộng lớn của mình như một vũ khí chống lại các nước láng giềng châu Á như Nhật Bản và Hàn Quốc mỗi khi căng thẳng địa chính trị leo thang. Úc là quốc gia mới nhất hứng chịu những đòn giáng như vậy. 

Kể từ tháng 4 năm ngoái đến nay, Trung Quốc đã tăng cường các biện pháp trừng phạt thương mại dưới nhiều hình thức với hàng loạt sản phẩm nhập khẩu từ Úc như thịt bò, lúa mạch, than đá, gỗ và mới đây nhất là rượu vang. Ước tính có tới 21 tỷ USD trong số tổng kim ngạch xuất khẩu 147 tỷ USD hàng hóa từ Úc sang Trung Quốc đã bị ảnh hưởng bởi “cơn thịnh nộ” của Bắc Kinh. Riêng quặng sắt, sản phẩm mà Trung Quốc vẫn phụ thuộc chủ yếu vào Úc để cung cấp cho ngành thép hùng mạnh của nước này là tạm thời chưa chịu tác động gì.

Khi được hỏi về bình luận của ông Campell, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian trong cuộc họp báo thường kỳ diễn ra tại Bắc Kinh đã bỏ qua vấn đề này. Ông Zhao Lijian chỉ nhấn mạnh rằng Bắc Kinh và Washington đang tăng cường thảo luận về các vấn đề chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ trực tiếp đầu tiên kể từ khi ông Biden nhậm chức, dự kiến sẽ diễn ra vào cuối tuần này ở Alaska. Ông Zhao cũng khẳng định nguyên nhân thổi bùng căng thẳng Úc - Trung nằm ở hành động của  Canberra chứ không phải Bắc Kinh.

Hồi giữa tháng 11/2020, khi phía Canberra yêu cầu Bắc Kinh giải trình về đề xuất tạm dừng nhập khẩu 7 mặt hàng có nguồn gốc xuất xứ từ Úc, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin cũng từng kêu gọi Canberra xem lại cách xử lý mối quan hệ thương mại với Bắc Kinh trong suốt thời gian qua. Ông Wang chỉ ra rằng kể từ năm 2018, một số dự án đầu tư của Trung Quốc đã bị Úc từ chối với lý do quan ngại an ninh quốc gia, một cái cớ mà Bắc Kinh cho là “thiếu minh bạch và vô căn cứ”. “Giữa Trung Quốc và Úc, quốc gia nào đang vi phạm các nguyên tắc của nền kinh tế thị trường và hiệp định thương mại tự do song phương? Quốc gia nào đang đi ngược lại những cam kết của mình, phá hoại sự hợp tác và thực hiện phân biệt đối xử? Sự thật đã quá rõ” - ông Wang Wenbin nhấn mạnh.