Chuyên gia lý giải nguyên nhân tỷ giá USD/VND thị trường tự do ở mức cao

Tại báo cáo triển vọng kinh tế vĩ mô quý 2/2021 mới phát hành, Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) nhận định rằng, áp lực phải giảm giá VND đang ngày càng rõ nét hơn.

Tỷ giá chợ đen tăng mạnh, khoảng 6,5 tỷ USD được NHTM bán kỳ hạn cho NHNN

Giải thích về nhận định này, KBSV cho biết, tỷ giá USD/VND liên ngân hàng liên tục giảm trong quý 1/2021 và chỉ nhích tăng nhẹ vào cuối tháng 3 do áp lực tăng giá từ đồng USD.

Theo KBSV, diễn biến này là do Ngân hàng Nhà nước chuyển từ mua ngoại tệ bổ sung giao ngay sang mua kỳ hạn để bổ sung dự trữ ngoại hối kể từ tháng 1/2021 và tần suất mua ngoại tệ kỳ hạn cũng giảm từ hàng ngày sang hàng tuần.

Tính đến cuối tháng 3, tỷ giá trung tâm tăng 0,5% đầu năm trong khi tỷ giá liên ngân hàng giảm 0,1%. Tỷ giá niêm yết tại các ngân hàng thương mại cũng biến động hẹp, ở mức 22.970/23.180 VND/USD do nguồn cung ngoại tệ dồi dào nhờ cán cân thương mại thặng dư (ước tính 2 tỷ USD trong quý I/2021).

"Do nguồn cung ngoại tệ dư thừa, chúng tôi quan sát trong quý I/2021 có khoảng 6,5 tỷ USD được NHTM bán kỳ hạn cho NHNN", các chuyên gia KBSV nêu rõ.

Đề cập về tỷ giá trên thị trường tự do, báo cáo của KBSV chỉ ra rằng, chênh lệch giá vàng trong nước – quốc tế nới rộng lên 5 -7 triệu đồng/lượng.

Bên cạnh đó, nhu cầu tích trữ tăng mạnh sau Tết trong khi nguồn cung hạn chế (SJC là đơn vị sản xuất vàng miếng độc quyền của NHNN) và vàng là loại hàng hóa không được nhập khẩu chính ngạch khiến nhu cầu nhập lậu vàng tăng mạnh.

Đây là lý do đẩy tỷ giá trên thị trường tự do tăng mạnh trong thời gian qua. Tính đến hết tháng 3, tỷ giá mua/bán là 23.800/23.850 VND/USD, tăng 2,0% so với cuối năm 2020.

Giải quyết phần nào bài toán cáo buộc thao túng tiền tệ từ Mỹ

Đánh giá về chính sách điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước, theo KBSV, từ ngày 31/12/2020, NHNN ngừng niêm yết tỷ giá giao ngay tại Sở Giao dịch và ngừng hoạt động mua ngoại tệ giao ngay.

Bên cạnh đó, từ ngày 4/1/2021, NHNN sẽ thực hiện mua ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng (thay vì kỳ hạn 3 tháng như trước) có hủy ngang với tỷ giá mua kỳ hạn là 23.125 VND/USD. Mỗi tổ chức tín dụng chỉ được hủy ngang một lần và toàn bộ giá trị giao dịch đối với mỗi hợp đồng bán ngoại tệ cho NHNN. Sau đó, NHNN cũng đã điều chỉnh tần suất giao dịch từ hàng ngày sang hàng tuần.

"Phương thức điều hành tỷ giá này là định hướng điều hành theo "luồng tiền" trong một khoảng thời gian (6 tháng), thay vì phải tập trung mua hay bán để can thiệp thị trường như cáo buộc từ phía Mỹ", KBSV nhận định.

Ngoài ra, yếu tố cho phép NHTM hủy ngang mang tính then chốt, giúp các NHTM có thể linh hoạt điều chỉnh trạng thái ngoại hối theo điều kiện ngoại tệ vốn vào/ra mà không cần có sự can thiệp trực tiếp của NHNN.

Trong trường hợp tỷ giá giao ngay tại thời điểm đáo hạn hợp đồng thấp hơn giá kỳ hạn (23.125 VND/USD), NHTM có thể thực hiện hợp đồng và điều này đồng nghĩa với việc bơm lượng lớn VND vào thị trường và tỷ giá trên thị trường sẽ đi ngang hoặc tăng.

Trường hợp tỷ giá giao ngay tại thời điểm đáo hạn hợp đồng cao hơn hơn giá kỳ hạn (23.125 VND/USD), NHTM có thể hủy hợp đồng kỳ hạn.

Như vậy, tỷ giá trong cả 2 trường hợp đều có xu hướng tăng, phù hợp với mục tiêu xuất khẩu và NHNN cũng không trực tiếp thao túng tiền tệ như cáo buộc từ Mỹ.