Đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt là Chiến lược tài chính toàn diện Quốc gia

Đa dạng lợi ích từ thanh toán không dùng tiền mặt

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), thanh toán qua Mobile Banking và Internet Banking tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn 2015 – 2020.

Theo đó, tổng lượng giao dịch tăng trưởng bình quân 88,9%/năm với Mobile và 42,6% đối với thanh toán qua Internet Banking, với giá trị giao dịch tăng trưởng bình quân lần lươt 150%/năm và 42,4%/năm. 9 tháng đầu năm nay, thanh toán Mobile tăng 76,19% về số lượng và 88,3% về giá trị, trong khi thanh toán qua Internet tăng 51,16% về số lượng và 29,09% về giá trị.

Giai đoạn 2015 – 2020, tốc độ tăng trưởng bình quân tài khoản thẻ cá nhân đạt 10,9%. Từ tháng 3/2021 – T9/2021, có tới gần 1,8 triệu tài khoản cá nhân mở bằng eKYC đang hoạt động, với hơn 4,6 triệu giao dịch.

Còn theo Nghiên cứu về thái độ thanh toán của người tiêu dùng của Visa năm 2021, 85% người tiêu dùng trên khắp Đông Nam Á chấp nhận một số phương thức thanh toán kỹ thuật số bao gồm thẻ, thẻ không tiếp xúc, thanh toán di động, ví điện tử và thanh toán bằng mã QR. Gần 2/3 người tiêu dùng ở Đông Nam Á (64%) cũng đã cố gắng không dùng tiền mặt, đặc biệt là người tiêu dùng ở Việt Nam (84%), Thái Lan (82%) và Philippines (79%).

Những số liệu này cho thấy, phương thức thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) đang trở nên gần gũi hơn với người dân, đặc biệt là tại vùng nông thôn – chiếm tới 60% dân số cả nước.

Gặp chị Đỗ Phương Hiền – nông dân Thọ Xuân, Thanh Hóa sau những ngày giãn cách xã hội, phóng viên báo NTNN được tận mắt chứng kiến chị Hiền thực hiện quẹt thẻ, chuyển khoản thanh toán hóa đơn mua hàng. 

"Mua mớ rau, lạng thịt ngoài chợ phải dùng đến tiền mặt, còn lại thanh toán tiền phân bón, hàng hóa thiết yếu tại siêu thị hay thanh toán tiền học cho con,… bây giờ tôi đều ưu tiên quẹt thẻ hoặc chuyển khoản bằng Agribank E-Mobile Banking. Tôi không nghĩ rằng, có ngày nông dân như chúng tôi chỉ cần cầm thẻ ngân hàng, hoặc điện thoại thông minh là có thể ra mua hàng dễ dàng vậy", chị Hiền chia sẻ.

Ông chủ của một đại lý vật tư nông nghiệp tại Bình Thuận, anh Võ Thanh Toán bày tỏ vui mừng khi nhiều mùa vụ gần đây không còn phải căng thẳng kiểm đến tiền. "Trước đây bà con nông dân 100% là thanh toán bằng tiền mặt, kiểm đếm, rồi vấn đề tiền giả hay tiền rách vất vả lắm. Nay, nếu có thẻ ngân hàng thì bà con có thể quẹt qua POS, hoặc chuyển khoản bằng điện thoại. Thậm chí bây giờ chỉ cần in mà QR code dán lên tường, bà con chỉ dùng điện thoại thông minh quét mấy giây là xong, không cần nhập số tài khoản. Bản thân tôi cũng tiện cho việc kiểm soát doanh số bán hàng", anh Toán nói.

Bà Trịnh Thị Tường (Nam Định) chia sẻ, từ ngày có nhiều hình thức thanh toán tiền điện, gia đình bà "nhàn" đi rất nhiều, thay vì phải chạy đến các điểm thu tiền xếp hàng và chờ đến lượt đóng tiền, có thể ngồi nhà bấm điện thoại. "Hàng tháng, sau khi nhận được tin nhắn của Điện lực thông báo chỉ số công tơ điện đã sử dụng và số tiền phải thanh toán, thì bất cứ lúc nào rảnh tôi có thể dùng điện thoại để thanh toán tiền điện thông qua các App tiện ích. Như vậy, vừa có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian, tránh rủi ro rơi mất tiền trên đường đi thanh toán", bà Tường cho hay.

Cần đẩy mạnh giáo dục tài chính cho người dân

Theo đánh giá của TS. Cấn Văn Lực – Thành viên tư vấn Chính sách tiền tệ Quốc gia, hiện vẫn còn một bộ phận người dân chưa có thói quen sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng cũng như các hình thức TTDKTM khác, nhất là những người lớn tuổi và ở khu vực vùng sâu vùng xa, kể cả những người đã có tài khoản ngân hàng. Một số người dân có tâm lý e ngại tiếp cận công nghệ mới trong thanh toán điện tử, ngân hàng, sợ rủi ro, không an toàn trong sử dụng dịch vụ TTKDTM. Hơn nữa, trình độ dân trí khu vực nông thôn thấp hơn thành thị khiến cho việc triển khai nội dung và hình thức đào tạo khu vực nông thôn khó khăn hơn.

Theo kết quả sơ bộ cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 của Tổng cục Thống kê, toàn quốc có khoảng 8,3% dân số trong độ tuổi đi học phổ thông hiện không đi học. Trong đó, ở cấp trung học cơ sở, tỷ lệ đi học của khu vực thành thị cao hơn tỷ lệ đi học của khu vực nông thôn là 3,4%; mức chênh lệch này ở cấp trung học phổ thông là 13%.

"Cần đẩy mạnh hơn nữa giáo dục tài chính cho người dân, giúp người dân hiểu rõ lợi ích của phương tiện TTKDTM. Cần đẩy mạnh tuyên truyền một cách cụ thể hoạt động TTKDTM cho người dân hiểu biết đầy đủ hơn, nắm được ưu nhược điểm của từng hình thức, rồi từ đó tự quyết định chọn lựa hình thức phù hợp với mình", ông Lực kiến nghị.

Cũng theo ông Lực, phải xuất phát từ nhu cầu tự thân thì người nông dân mới dần từ bỏ đi thói quen và tập quán chi tiêu bằng tiền mặt. Để làm được điều này cần có chiến lược quốc gia phổ cập, nâng cao nhận thức của người dân về tài chính, tăng cường lòng tin khi sử dụng dịch vụ, đào tạo về cách thức sử dụng dịch vụ, bảo mật, tạo thói quen TTKDTM ... qua đó thúc đẩy nhu cầu của người sử dụng.