Điều gì đằng sau cuộc tập trận hạt nhân chiến thuật của Nga

Hệ thống tên lửa đạn đạo tầm ngắn di động Iskander. Ảnh Sputnik

Trong khi phương Tây nhiều lần cáo buộc Nga đưa ra các mối đe dọa hạt nhân, thì học thuyết hạt nhân của Moscow đã được đưa ra vào tháng 7/2020 và vẫn không thay đổi, Điện Kremlin đã nhiều lần tuyên bố.

Mục đích của cuộc tập trận là nhằm giải quyết “các khía cạnh thực tế của việc chuẩn bị và triển khai vũ khí hạt nhân phi chiến lược”, cũng như tăng cường khả năng sẵn sàng của cả trang thiết bị và nhân sự, “nhằm đảm bảo tính toàn vẹn và chủ quyền của Nga”, Bộ Quốc phòng Nga cho biết hôm thứ Hai.

Cuộc tập trận sẽ diễn ra tại Quân khu phía Nam, giáp biên giới trực tiếp với Ukraine. Có trụ sở tại Rostov-on-Don, đây là quân khu nhỏ nhất của Nga và bao gồm Crimea, Kavkaz, các khu vực Rostov, Volgograd và Krasnodar, cũng như Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR), Cộng hòa Nhân dân Lugansk mới được thừa nhận ( LPR), Vùng Kherson và Zaporozhye.

Kho vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga

Nga ước tính có gần 6.000 đầu đạn hạt nhân với nhiều công suất khác nhau. Một số lượng đầu đạn hạt nhân chiến thuật không xác định đã được triển khai tại Belarus vào năm ngoái, như một phản ứng đối với việc các thành viên NATO cung cấp đạn uranium nghèo cho Ukraine. 

Đầu đạn có năng suất đo bằng kiloton TNT – chẳng hạn như vũ khí được Mỹ sử dụng để tấn công các thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào tháng 4/ 1945 – hiện được coi là vũ khí hạt nhân chiến thuật. Chúng được thiết kế để sử dụng chống lại các mục tiêu trên chiến trường, dù là đội hình chiến trường hay các vị trí chiến đấu kiên cố.

Đầu đạn hạt nhân chiến thuật có sức công phá 5-50 kiloton có thể được gắn trên tên lửa đạn đạo 9M723-1 hoặc tên lửa hành trình 9M728, cả hai đều được bắn từ tổ hợp Iskander-M. Các đầu đạn tương tự có thể được mang trên Kh-47M2 Kinzhal và tên lửa hành trình Kh-32 được trang bị trên máy bay ném bom Nga.

Một số hệ thống pháo binh cũng có thể mang đầu đạn hạt nhân chiến thuật có tầm bắn 2-2,5 kiloton, được lắp vào đạn pháo 152 mm và đạn cối 240 mm.

Trong khi đó, Mỹ có khoảng 180 quả bom hạt nhân chiến thuật được triển khai tại sáu căn cứ ở châu Âu – hai ở Ý và một ở Bỉ, Đức, Hà Lan và Türkiye. Chính phủ ở Warsaw cũng bày tỏ sẵn sàng cung cấp vũ khí, và Moscow trả lời rằng họ sẽ coi Ba Lan là mục tiêu ưu tiên.

Thông điệp gửi phương Tây

Bộ Ngoại giao Nga cho biết hôm thứ Hai rằng các cuộc tập trận hạt nhân chiến thuật đang diễn ra “trong bối cảnh những tuyên bố hiếu chiến gần đây của các quan chức phương Tây và những hành động gây bất ổn nghiêm trọng do một số nước NATO thực hiện” liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.

Bộ này cho biết thêm, chính sách của khối do Mỹ dẫn đầu nhằm gây ra một “thất bại chiến lược” đối với Nga đang khiến nước này hướng tới “sự leo thang hơn nữa trong cuộc khủng hoảng Ukraine dẫn tới một cuộc đụng độ quân sự mở” giữa NATO và Moscow.

Bộ Ngoại giao Nga cũng trích dẫn các tuyên bố của Ba Lan về khả năng triển khai vũ khí hạt nhân của Mỹ ở Ba Lan, cũng như động thái hạt nhân gần đây của Pháp và nhận xét của Tổng thống Emmanuel Macron về khả năng cử binh sĩ Pháp và các binh sĩ NATO khác tới Ukraine.

Học thuyết hạt nhân của Nga

Học thuyết này “có tính chất phòng thủ, nhằm duy trì tiềm năng của lực lượng hạt nhân ở mức đủ để đảm bảo răn đe hạt nhân và đảm bảo bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia, ngăn chặn kẻ thù tiềm tàng xâm lược Liên bang Nga và (hoặc) các đồng minh của mình, và – trong trường hợp xảy ra xung đột quân sự – ngăn chặn sự leo thang và chấm dứt thù địch theo các điều kiện được Liên bang Nga và (hoặc) các đồng minh của nước này chấp nhận".

Nghị định nêu rõ, Nga coi vũ khí hạt nhân “chỉ là một phương tiện răn đe” và coi việc sử dụng chúng là “một biện pháp cực đoan và bắt buộc”.

Học thuyết nêu ra những điều kiện mà theo đó Tổng thống Nga sẽ có lý khi cho phép sử dụng vũ khí nguyên tử. Đặc biệt quan trọng là Mục 17, trong đó nêu rõ rằng Nga “bảo lưu quyền sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp lại việc sử dụng vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt khác chống lại nước này và/hoặc các đồng minh của nước này, cũng như trong trường hợp hành vi xâm lược Liên bang Nga bằng vũ khí thông thường khi sự tồn tại của nhà nước đang bị đe dọa".

Hết lần này đến lần khác kể từ khi xung đột Ukraine leo thang vào tháng 2/2022, Mỹ đã cáo buộc Nga sử dụng vũ khí hạt nhân và thậm chí cân nhắc việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật chống lại chính phủ ở Kiev. 

Hồi tháng 3, CNN đưa tin Washington đã bắt đầu "chuẩn bị kỹ lưỡng" cho khả năng Nga sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine vào cuối năm 2022, khi lực lượng của Kiev tiến vào Kharkov và Kherson. Tuy nhiên, Tổng thống Nga Vladimir nói trong một cuộc phỏng vấn rằng ông “chưa bao giờ nghĩ đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật” bất chấp “nhiều tình huống khác nhau” đã xuất hiện trên chiến trường.

Trong bài phát biểu trước các nhà lập pháp Nga vào cuối tháng 2, ông Putin cáo buộc phương Tây: “Tất cả những gì họ đang nghĩ ra bây giờ, mà họ đang khiến thế giới sợ hãi, tất cả đều thực sự gây ra mối đe dọa về một cuộc xung đột liên quan đến vũ khí hạt nhân, và do đó, dẫn đến sự hủy diệt của nền văn minh. Họ không hiểu điều này sao?”.

Đầu năm nay, trong khi Quốc hội đang tranh luận về dự luật viện trợ quân sự trị giá 61 tỷ USD cho Kiev, Mỹ đã đưa ra những cáo buộc không xác định về khả năng hạt nhân bí mật của Nga trong không gian. Điện Kremlin cho rằng  những tin đồn như vậy là thô tục.